Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
31
31 (25)
32
32 (26)
33
33 (27)
34
34 (28)
35
35 (29)
36
36 (30)
37
37 (31)
38
38 (32)
39
39 (33)
40
40 (34)
< >
page |< < (28) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div60" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1644" xml:space="preserve">
              <pb o="28" file="0034" n="34" rhead="ALHAZEN"/>
            lineæ cũ axe a c in ſuperficie communi a b c d perpendiculari ſuper ſuperficiem uitrei e g f:</s>
            <s xml:id="echoid-s1645" xml:space="preserve"> quoniã
              <lb/>
            duo puncta b, d, & punctũ centri c ſunt in iſta ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s1646" xml:space="preserve"> & erunt [per 8 p 1 ductis rectis a b, a d] duo
              <lb/>
            anguli, qui fient ex iſtis duabus lineis & axe, ſcilicet anguli a c b, a c d, æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1647" xml:space="preserve"> & ſint iſtæ duę lineæ
              <lb/>
            c b, c d ſecantes differentiã communẽ, quæ eſt in ſuperficie uitrei, ſuper duobus punctis e, f:</s>
            <s xml:id="echoid-s1648" xml:space="preserve"> & ſimi-
              <lb/>
            liter axis ſecet differentiam iſtam communẽ ſuper punctum g, interiectum inter illa duo puncta e, f.</s>
            <s xml:id="echoid-s1649" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si ergo ſuperficies uitrei eſt plana, erit [per 3 p 11] differentia cõmunis linea recta:</s>
            <s xml:id="echoid-s1650" xml:space="preserve"> Et ſi axis a c fuerit
              <lb/>
            declinans ſuper ſuperficiem uitrei, & fuerit ſuperficies, quæ fecit differentiã communẽ, perpendi-
              <lb/>
            cularis ſuper iſtam ſuperficiem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1651" xml:space="preserve"> erit etiã axis a c declinans ſuper cõmunem differentiã, ſuper lineam
              <lb/>
            e f:</s>
            <s xml:id="echoid-s1652" xml:space="preserve"> eruntq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s1653" xml:space="preserve"> duo anguli e g c, f g c inæquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1654" xml:space="preserve"> quoniã ſi axis a c eſſet perpendicularis ſuper communẽ
              <lb/>
            differentiã e f, eſſet perpendicularis ſuper ſuperficiẽ uitrei [per 4 d 11] & duo anguli e g c, f g c æqua
              <lb/>
            les.</s>
            <s xml:id="echoid-s1655" xml:space="preserve"> Sed cũ hi duo prædicti anguli ſint inæquales, & duo anguli e c g, f c g, qui ſunt apud centrũ gla-
              <lb/>
            cialis c, quod eſt extremitas axis a c, ſint æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1656" xml:space="preserve"> erũt e g & g f duæ partes lineæ e f, quæ eſt differẽ-
              <lb/>
            tia
              <gap/>
            communis, inæquales [Quia enim trianguli c e f latera c e, c f ſunt inæqualia (ſecus axis a c eſſet
              <lb/>
            perpendicularis ad f e per 4 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s1657" xml:space="preserve"> 10 d 1, cõtra hypotheſim) eſto maius c e:</s>
            <s xml:id="echoid-s1658" xml:space="preserve"> factoq́ ipſi c e æquali c h, du-
              <lb/>
            catur g h recta, quę per conſtructionẽ & 4 p 1 erit æqualis ipſi g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s1659" xml:space="preserve"> ductaq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s1660" xml:space="preserve"> ex g perpendiculari g i ſu-
              <lb/>
            per h c:</s>
            <s xml:id="echoid-s1661" xml:space="preserve"> erit per 16 p 1 angulus g f h obtuſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s1662" xml:space="preserve"> itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1663" xml:space="preserve"> ք 19 p 1 latus h g, id eſt e g, erit maius latere f g] Ergo
              <lb/>
            erunt duo puncta e, f extremitatũ ipſius, diuerſæ diſtantiæ à puncto g exiſtẽte ſuper axem in illa li-
              <lb/>
            nea.</s>
            <s xml:id="echoid-s1664" xml:space="preserve"> Et iſta duo puncta ſunt illa, ad quæ perueniunt formæ duorũ punctorum ſuperficiei glacialis,
              <lb/>
            quę ſunt æqualiter diſtãtia ab axe a c:</s>
            <s xml:id="echoid-s1665" xml:space="preserve"> quoniã ſunt apud duas extremitates duarũ linearũ radialium
              <lb/>
            tranſeuntiũ per iſta duo puncta.</s>
            <s xml:id="echoid-s1666" xml:space="preserve"> Et punctũ g, quod eſt ſuper axẽ a c ex ſuperficie uitrei, eſt illud, ad
              <lb/>
            quod peruenit forma puncti a, quod eſt ſuper axem ex ſuperficie glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1667" xml:space="preserve"> Et cũ axis a c fuerit decli
              <lb/>
            nans ſuper ſuperficiẽ uitrei, & ſuperficies uitrei fuerit plana:</s>
            <s xml:id="echoid-s1668" xml:space="preserve"> tunc quando duo puncta, (quorũ for-
              <lb/>
            mæ perueniunt in ſuperficiẽ glacialis, & quorũ diſtantia à puncto a, quod eſt ſuper axem, eſt æqua-
              <lb/>
            lis, & quę ſunt in ſuperficie perpendiculari ſuper ſuperficiẽ uitrei) peruenerint ad ſuperficiẽ uitrei,
              <lb/>
            erit diſtantia eorũ à puncto g ueniente ſuper axem, diſtantia inæqualis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1669" xml:space="preserve"> Et auãdo axis fuerit decli-
              <lb/>
            nans ſuper ſuperficiẽ uitrei, & fuerit ſuperficies uitrei plana:</s>
            <s xml:id="echoid-s1670" xml:space="preserve"> tũc differentia cõmunis, quæ fit à qua-
              <lb/>
            libet ſuperficie exeũte ab axe, & ſecante ſuperficiẽ uitrei, continebit cũ axe duos angulos inæqua-
              <lb/>
            les, præter unã ſuperficiem tantùm:</s>
            <s xml:id="echoid-s1671" xml:space="preserve"> & eſt illa, quæ ſecat ſuperficiẽ perpendicularem ſuper uitreum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1672" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniam differentia cõmunis eius continebit cum axe duos angulos rectos, & erit axis declinans
              <lb/>
            ſuper differentias communes omniũ ſuperficierum reſiduarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1673" xml:space="preserve"> Et cũ duo anguli prædicti fuerint
              <lb/>
            inæquales, & fuerint duo anguli, reſpicientes duas partes differentiæ cõmunis, ſcilicet anguli, qui
              <lb/>
            ſunt apud centrum ſuperficiei glacialis, æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1674" xml:space="preserve"> erunt duæ partes differentiæ cõmunis, quæ eſt in
              <lb/>
            ſuperficie uitrei, inæquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1675" xml:space="preserve"> & erunt duo puncta quę ſunt extremitates iſtius differentiæ cõmunis,
              <lb/>
            diuerſæ diſtantiæ à puncto quod eſt ſuper axem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1676" xml:space="preserve"> duæ autẽ partes differentiæ cõmunis, quæ ſunt in
              <lb/>
            ſuperficie glacialis, erũt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1677" xml:space="preserve"> & erunt duo puncta quæ ſunt in extremitate iſtius differẽtiæ com
              <lb/>
            munis, æqualis diſtantiæ à puncto, quod eſt ſuper axem in ſuperficie glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1678" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit, quãdo
              <lb/>
            forma peruenerit à ſuperficie glacialis ad ſuperficiem uitrei, erit ordinatio eius non ſecundũ ſuum
              <lb/>
            eſſe in ſuperficie glacialis, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1679" xml:space="preserve"> ſecũdum ſuũ eſſe in ſuperficie rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1680" xml:space="preserve"> Et ſimiliter declarabitur etiã
              <lb/>
            quando ſuperficies uitrei fuerit ſphærica, & fuerit axis declinans ſuper ipſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s1681" xml:space="preserve"> quoniã puncta, quæ
              <lb/>
            ſunt in ſuperficie glacialis, quorũ diſtantia ab axe eſt æqualis, quando peruenerint ad ſuperficiẽ ui-
              <lb/>
            trei, diſta bunt inæqualiter à puncto axis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1682" xml:space="preserve"> Quoniam quando axis non fuerit perpendicularis ſuper
              <lb/>
            ſuperficiem uitrei, & ſuperficies uitrea fuerit
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0034-01" xlink:href="fig-0034-01a" number="9">
                <variables xml:id="echoid-variables2" xml:space="preserve">a b d h g e f i c</variables>
              </figure>
            ſphęrica, non pertranſibit axis iſte per centrũ
              <lb/>
            uitrei, & pertranſibit per centrum ſuperficiei
              <lb/>
            glacialis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1683" xml:space="preserve"> Lineæ ergo, quæ exeunt à cẽtro gla-
              <lb/>
            cialis ad puncta, quorũ diſtãtia à puncto axis
              <lb/>
            in ſuperficie glacialis eſt æqualis, continent
              <lb/>
            cum axe apud centrũ glacialis angulos æqua
              <lb/>
            les.</s>
            <s xml:id="echoid-s1684" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit, & centrum glacialis non ſit
              <lb/>
            centrum uitrei [per 10 n 1] iſtæ lineæ diſtin-
              <lb/>
            guent ex ſuperficie uitrei arcus inæquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1685" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            nullæ lineæ cõtinentes cum axe angulos re-
              <lb/>
            ctos, & exiſtentes cum axe in eadẽ ſuperficie,
              <lb/>
            diſtinguent ex ſuperficie uitrei arcus æquales, niſi duæ lineæ tantũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1686" xml:space="preserve"> & ſunt illæ, quæ ſunt in ſuperfi-
              <lb/>
            cie ſecante ſuperficiẽ perpendicularem ſuper ſuperficiem uitrei.</s>
            <s xml:id="echoid-s1687" xml:space="preserve"> Cum ergo axis fuerit declinãs ſu-
              <lb/>
            per ſuperficiem uitrei:</s>
            <s xml:id="echoid-s1688" xml:space="preserve"> formæ peruenientes in ſuperficiem uitrei, erũt diuerſæ ordinationis, ſiue ſit
              <lb/>
            iſta ſuperficies plana, ſiue ſphærica:</s>
            <s xml:id="echoid-s1689" xml:space="preserve"> & cum axis fuerit perpendicularis ſuper ſuperficiem uitrei, erit
              <lb/>
            perpendicularis ſuper omnes differentias cõmunes:</s>
            <s xml:id="echoid-s1690" xml:space="preserve"> & quælibet duæ lineæ exeuntes à centro gla-
              <lb/>
            cialis, quod eſt punctum in axe, continebunt angulos rectos, & diſtinguent ex differentia cõmuni,
              <lb/>
            quæ eſt in ſuperficie
              <gap/>
            uitrei, duas partes æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s1691" xml:space="preserve"> & erit diſtantia duorum punctorum, quę ſunt ex-
              <lb/>
            tremitates duarum partium æqualium à puncto, quod eſt ſuper axem in ſuperficie uitrei, æqualis,
              <lb/>
            ſiue ſit ſuperficies uitrei plana, ſiue ſphærica.</s>
            <s xml:id="echoid-s1692" xml:space="preserve"> Secundum ergo diſpoſitiones omnes non peruenit
              <lb/>
            forma ad ſuperficiem uitrei, & ſitus partium eius ſecundum eſſe ſuum in ſuperficie uiſus, niſi axis
              <lb/>
            perpendicularis ſit ſuper ſuperficiem uitrei, & ſentiens nõ ſentit formam, niſi ſecundum eſſe ſuum
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>