Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
341 39
342 40
343 41
344 42
345 43
346 44
347 45
348 46
349 47
350 48
351 49
352 50
353 51
354 52
355 53
356 54
357 55
358 56
359 57
360 58
361 59
362 60
363 61
364 62
365 63
366 64
367 65
368 66
369 67
370 68
< >
page |< < (39) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div820" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="39" file="0341" n="341" rhead="LIBER PRIMVS."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22599" xml:space="preserve">Eſto pyramis, cuius uertex punctũ a, axis uerò a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s22600" xml:space="preserve"> in quo ſit datus punctus e, à quo debemus cir
              <lb/>
            culum totali ſuperficiei conicæ circunducere.</s>
            <s xml:id="echoid-s22601" xml:space="preserve"> Sit itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22602" xml:space="preserve">, ut ſuperficies plana ſecet pyramidẽ ſecundũ
              <lb/>
            axem a d trans punctũ e:</s>
            <s xml:id="echoid-s22603" xml:space="preserve"> cõmunis itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22604" xml:space="preserve"> ſectio illius ſuperficiei planæ & ſuperficiei conicæ erit trigo
              <lb/>
            num per 90 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s22605" xml:space="preserve"> cuius baſis ſit b c, quę erit diameter baſis pyrami-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0341-01" xlink:href="fig-0341-01a" number="355">
                <variables xml:id="echoid-variables339" xml:space="preserve">a f e g h b d c</variables>
              </figure>
            dis.</s>
            <s xml:id="echoid-s22606" xml:space="preserve"> In hac itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22607" xml:space="preserve"> ſuperficie per 11 p 1 ducatur à puncto e linea perpendi
              <lb/>
            culariter ſuper axem a d, quæ producta ad conicã ſuperficiem ſit e f:</s>
            <s xml:id="echoid-s22608" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & item ab eodẽ puncto e ducatur linea e g perpendiculariter ſuper
              <lb/>
            axẽ a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s22609" xml:space="preserve"> cadatq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s22610" xml:space="preserve"> punctũ g in conica pyramidis ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s22611" xml:space="preserve"> & ſimiliter
              <lb/>
            ducatur linea e h perpendiculariter ſuper axem a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s22612" xml:space="preserve"> cadatq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s22613" xml:space="preserve"> punctus
              <lb/>
            h in conica ſuperficie.</s>
            <s xml:id="echoid-s22614" xml:space="preserve"> Quia ergo linea a e ſuper cõmunem terminum
              <lb/>
            linearũ e f, e g, e h orthogonaliter inſiſtit, palàm per 5 p 11, quoniã illæ
              <lb/>
            lineę ſunt in una ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s22615" xml:space="preserve"> eritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s22616" xml:space="preserve"> per 4 p 11 linea a e perpẽdiculariter
              <lb/>
            erecta ſuper illã ſuperficiẽ f g h.</s>
            <s xml:id="echoid-s22617" xml:space="preserve"> Et quoniã linea a d erecta eſt perpen-
              <lb/>
            diculariter ſuper baſim pyramidis per 89 huius, & per definitionẽ p y
              <lb/>
            ramidis:</s>
            <s xml:id="echoid-s22618" xml:space="preserve"> patet per 14 p 11, quoniã ſuperficies f g h æquidiſtat baſi pyra
              <lb/>
            midis.</s>
            <s xml:id="echoid-s22619" xml:space="preserve"> Eſt ergo per 100 huius f g h circulus.</s>
            <s xml:id="echoid-s22620" xml:space="preserve"> Quòd ſi pũctus datus ſit
              <lb/>
            in ſuperficie conica, ſit ille punctus f:</s>
            <s xml:id="echoid-s22621" xml:space="preserve"> & ducatur à puncto f perpendi-
              <lb/>
            cularis ſuper axem a d, quę ſit f e, per 12 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s22622" xml:space="preserve"> educanturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s22623" xml:space="preserve"> à puncto e li-
              <lb/>
            neæ e g & e h perpendiculares ſuper axem a d per 11 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s22624" xml:space="preserve"> & deinde, ut
              <lb/>
            prius, compleatur demonſtratio.</s>
            <s xml:id="echoid-s22625" xml:space="preserve"> Patet itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22626" xml:space="preserve"> propoſitum:</s>
            <s xml:id="echoid-s22627" xml:space="preserve"> quoniã ſim
              <lb/>
            pliciter eodem modo negotiandum eſt in columnis.</s>
            <s xml:id="echoid-s22628" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div822" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head677" xml:space="preserve" style="it">103. Omnis ſuperficiei ſecantis pyramidem uel columnã rotun-
            <lb/>
          dam trans axem non æquidiſtanter baſibus, & ſuperficiei curuæ
            <lb/>
          communem ſectionem circulum eſſe eſt impoßibile. 5 theo. 1 Conicorum Apollonij. item 9 theor.
            <lb/>
          Cylindricorum Sereni.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22629" xml:space="preserve">Sit pyramis, cuius uertex a, diameter baſis b c:</s>
            <s xml:id="echoid-s22630" xml:space="preserve"> & centrum baſis d, & axis a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s22631" xml:space="preserve"> ſecetq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s22632" xml:space="preserve"> ipſam ſuper-
              <lb/>
            ficies plana trans axem a d in puncto e, nõ æquidiſtanter baſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s22633" xml:space="preserve"> & ſit cõmunis ſectio huius ſuperficiei
              <lb/>
            planæ & ſuperficiei conicæ linea f g h k.</s>
            <s xml:id="echoid-s22634" xml:space="preserve"> Dico quòd hæc ſectio non eſt poſsibile, ut ſit circulus.</s>
            <s xml:id="echoid-s22635" xml:space="preserve"> Eſto
              <lb/>
            enim, ut circa punctum e in pyramidis conica ſuperficie ducatur circulus per præmiſſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s22636" xml:space="preserve"> hic itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22637" xml:space="preserve">
              <lb/>
            æquidiſtabit baſi per 100 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s22638" xml:space="preserve"> ſitq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s22639" xml:space="preserve"> f g l m:</s>
            <s xml:id="echoid-s22640" xml:space="preserve"> & ſignentur lineę longi-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0341-02" xlink:href="fig-0341-02a" number="356">
                <variables xml:id="echoid-variables340" xml:space="preserve">a k f l e m h g b d c</variables>
              </figure>
            tudinis pyramidis a f, a g, a l, a m.</s>
            <s xml:id="echoid-s22641" xml:space="preserve"> Eæ itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22642" xml:space="preserve"> omnes erunt æquales per
              <lb/>
            89 huius, ideo quòd ſuperficies æquidiſtans baſi pyramidis nouã py
              <lb/>
            ramidem abſcindit per 100 huius.</s>
            <s xml:id="echoid-s22643" xml:space="preserve"> Et quoniã ſectio f g h k nõ æquidi-
              <lb/>
            ſtat baſi pyramidis, patet quòd non æqualiter diſtat à uertice pyrami
              <lb/>
            dis, qui eſt punctus a:</s>
            <s xml:id="echoid-s22644" xml:space="preserve"> ſit itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22645" xml:space="preserve"> punctus h remotior à uertice a, & cadat
              <lb/>
            in linea a l producta, & punctus k ſit propinquior uertici a, & cadat
              <lb/>
            in linea a m.</s>
            <s xml:id="echoid-s22646" xml:space="preserve"> Erit itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22647" xml:space="preserve"> linea a h maior quàm linea a l, & linea a k mi-
              <lb/>
            nor eſt quàm linea a m:</s>
            <s xml:id="echoid-s22648" xml:space="preserve"> & continuentur lineę h e, k e, f e, g e, & lineæ
              <lb/>
            e l, e m.</s>
            <s xml:id="echoid-s22649" xml:space="preserve"> Et quoniã angulus a l e eſt acutus per 89 huius, erit angulus
              <lb/>
            h l e obtuſus per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s22650" xml:space="preserve"> Ergo per 19 p 1 latus h e trigoni h e l eſt maius
              <lb/>
            latere e l:</s>
            <s xml:id="echoid-s22651" xml:space="preserve"> ſed latus e l eſt æquale lateri e f per definitionẽ circuli.</s>
            <s xml:id="echoid-s22652" xml:space="preserve"> Li-
              <lb/>
            nea uerò e f uenit à puncto axis ad punctũ ſectionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s22653" xml:space="preserve"> quia eſt cõmu-
              <lb/>
            nis ſectio circuli & ſuperficiei obliquè pyramidem ſecantis:</s>
            <s xml:id="echoid-s22654" xml:space="preserve"> inæ qua-
              <lb/>
            les itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22655" xml:space="preserve"> lineę ab hoc puncto e producuntur ad peripheriã ſectionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s22656" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Non eſt ergo ſectio illa circulus per circuli definitionẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s22657" xml:space="preserve"> Dicemus er-
              <lb/>
            go illam ſectionẽ in pyramidibus pyramidalem, & in columnis colu
              <lb/>
            mnalem.</s>
            <s xml:id="echoid-s22658" xml:space="preserve"> Eſt tamẽ illa ſectio in pyramidibus in 98 huius prius dicta
              <lb/>
            ſectio oxygonia uel ellipſis.</s>
            <s xml:id="echoid-s22659" xml:space="preserve"> Et quoniam talis ſectio eſt figuræ oblon
              <lb/>
            gæ, patet quòd ipſa habet diametros plurimas omnes inæquales, &
              <lb/>
            per idem punctum axis ſecti corporis tranſeuntes, ipſam quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22660" xml:space="preserve"> ſectionem per æqualia diuidentes:</s>
            <s xml:id="echoid-s22661" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quarum maxima eſt, quæ tranſit longitudinem ſectionis, minima uerò eſt, quæ pertranſit latitudi-
              <lb/>
            nem:</s>
            <s xml:id="echoid-s22662" xml:space="preserve"> & eſt ſuper maximam diametrum orthogonaliter erecta.</s>
            <s xml:id="echoid-s22663" xml:space="preserve"> Patet itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s22664" xml:space="preserve"> propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s22665" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div824" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head678" xml:space="preserve" style="it">104. Omnium duarum planarum ſuperficierũ ſecantium pyramidem uel columnam rotun-
            <lb/>
          dam trans idem punctum axis, ſi una æquidiſtanter baſi, & alia nõ æquidiſtanter ſecuerit: com
            <lb/>
          munis ſectio eſt linea recta tranſiens pyramidem uel columnam, orhogonalis ſuper axem. Ex
            <lb/>
          quo patet, quòd ſiue circulι peripheria, ſiue ſectio alia quæcun non in eadem ſuperficie, quam-
            <lb/>
          cun ſecuerit ſectionem, in duobus tantùm punctis ipſam interſecabit.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s22666" xml:space="preserve">Sit, ut pyramis, cuius uertex a:</s>
            <s xml:id="echoid-s22667" xml:space="preserve"> & axis a d ſecetur ſecundum punctum axis e, per
              <gap/>
            duas planas ſu-
              <lb/>
            perficies, quarum una ſecet æquidiſtanter baſi, ut f g h, alia uerò non æquidiſtanter, ut f g k l.</s>
            <s xml:id="echoid-s22668" xml:space="preserve"> Di-
              <lb/>
            co, quòd communis ſectio iſtarum ſuperficierum eſt linea tranſiens pyramidem, orthogonalis ſu-
              <lb/>
            per axem, ut eſt linea f e g.</s>
            <s xml:id="echoid-s22669" xml:space="preserve"> Quòd enim illæ ſuperficies ſe interſecent, patet per hoc, quòd aliquæ li-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>