344332Diſſertatio Vndecima
fpondet *eliquari non aliud eſt niſi ab humore, calore ve ſubeunte*
*reſolui, & dirimi ita, vt liquidum ſit. * Et poſt pauca, *vix illa*
*eliquant, quæ facilè tranſmeant; contra celerrimè dirimunt, quæ*
*per vim ſe intrudunt. Atqui vt dulcis aqua tenuior, ita ſalſa craſ-*
*ſior eſt; ergo altera ſuâ tenuitate facilè penetrans vix lique facit,*
*altera ſubit quidem, ſed minùs, propter ſuarum partium magni-*
*tudinem: itaque cogere, & proinde dirimere celeriùs poteſt. * Qua
autem virtute, niſi ſalis, valet aqua ſalſa ſe intrudere? habet igi-
tur ſal vim, qua ſe intrudat. Ex hac eadem Philoſophi doctrinâ
apparet, cur Columella de re ruſticâ lib. 12. cap. 52. præceperit,
*Si frigoribus oleum cum amurcâ congelabitur, pluſculo ſale cocto*
*vtique vtendum erit; ea res reſoluit oleum, & ſeparat ab omni*
*vitio. Neque verendum eſt, ne ſalſum fiat, nam quantumcunque*
*adieceris ſalis, nihilominus ſaporem non recipit oleum. Solet au-*
*tem ne ſic quidem reſolui, cum maiora frigor a inceſſerint; ita-*
*que nitrum torretur, & contritum in ſpergitur, & commiſcetur; *
*ea res eliquat amurcam. * Salis particulas non complecti oleum,
hinc manifeſtum eſt, quod hoc exillis ſaporem non recipit; at niſi
illæ mouerentur, conglaciatam amurcam non diſſoluerent: id ve-
rò, quod ſal communis præſtare nequit in maioribus frigoribus,
præftat nitrum, cui vis maior ſeſe agitandi. Sic ex aridis vege ta-
bilibus vt oleum extilletur, monet Io: Rodulphus Glauber Furno-
rum Philoſophicorum par. 3. pag. 2. ea priùs maceranda eſſe in aquâ
falſâ, vtpote hæc illa emollit, & aperit, quo faciliùs olea ſua
elargiri poſſint. Ne verò quis aquæ potiùs quàm ſali tribuat hanc
vim aperiendi, idem Author part. 1. pag. 25. docet, *non in veſicâ*
*ponenda eſſe arida illa cum magnâ aquæ quantitate, ſed potiùs in*
*cucurbitâ cum Spiritu Salis, qui propterea ob ſuam acrimoniam*
*meliùs penetrat, & meliùs facit olea extillare. * Adiuuat quoquè
deſtillationem olei Tartarus & Alumen, ſi admiſceatur, & ritè ad-
miniſtretur. Ex quibus ſatis conſtare videtur ingenitam eſſe ſalibus
ſe mouendi facultatem.
*reſolui, & dirimi ita, vt liquidum ſit. * Et poſt pauca, *vix illa*
*eliquant, quæ facilè tranſmeant; contra celerrimè dirimunt, quæ*
*per vim ſe intrudunt. Atqui vt dulcis aqua tenuior, ita ſalſa craſ-*
*ſior eſt; ergo altera ſuâ tenuitate facilè penetrans vix lique facit,*
*altera ſubit quidem, ſed minùs, propter ſuarum partium magni-*
*tudinem: itaque cogere, & proinde dirimere celeriùs poteſt. * Qua
autem virtute, niſi ſalis, valet aqua ſalſa ſe intrudere? habet igi-
tur ſal vim, qua ſe intrudat. Ex hac eadem Philoſophi doctrinâ
apparet, cur Columella de re ruſticâ lib. 12. cap. 52. præceperit,
*Si frigoribus oleum cum amurcâ congelabitur, pluſculo ſale cocto*
*vtique vtendum erit; ea res reſoluit oleum, & ſeparat ab omni*
*vitio. Neque verendum eſt, ne ſalſum fiat, nam quantumcunque*
*adieceris ſalis, nihilominus ſaporem non recipit oleum. Solet au-*
*tem ne ſic quidem reſolui, cum maiora frigor a inceſſerint; ita-*
*que nitrum torretur, & contritum in ſpergitur, & commiſcetur; *
*ea res eliquat amurcam. * Salis particulas non complecti oleum,
hinc manifeſtum eſt, quod hoc exillis ſaporem non recipit; at niſi
illæ mouerentur, conglaciatam amurcam non diſſoluerent: id ve-
rò, quod ſal communis præſtare nequit in maioribus frigoribus,
præftat nitrum, cui vis maior ſeſe agitandi. Sic ex aridis vege ta-
bilibus vt oleum extilletur, monet Io: Rodulphus Glauber Furno-
rum Philoſophicorum par. 3. pag. 2. ea priùs maceranda eſſe in aquâ
falſâ, vtpote hæc illa emollit, & aperit, quo faciliùs olea ſua
elargiri poſſint. Ne verò quis aquæ potiùs quàm ſali tribuat hanc
vim aperiendi, idem Author part. 1. pag. 25. docet, *non in veſicâ*
*ponenda eſſe arida illa cum magnâ aquæ quantitate, ſed potiùs in*
*cucurbitâ cum Spiritu Salis, qui propterea ob ſuam acrimoniam*
*meliùs penetrat, & meliùs facit olea extillare. * Adiuuat quoquè
deſtillationem olei Tartarus & Alumen, ſi admiſceatur, & ritè ad-
miniſtretur. Ex quibus ſatis conſtare videtur ingenitam eſſe ſalibus
ſe mouendi facultatem.
Maur.
Re tamen ipſâ facultatem hanc non exerunt, niſi quan-
do, vt ita dicam, prodeundum eſt in aciem; ſi enim ad ſpeciem
eandem pertineant Sales, nullum huiuſmodi motûs & agitationis
indicium habemus, vt ſi Oleum Tartari oleo Tartari addas: at ſi
illud in Spiritum Vitrioli infundas, commotio tandiu apparet,
dum durat lucta, qua ſe viciſſim coagitantes demum
do, vt ita dicam, prodeundum eſt in aciem; ſi enim ad ſpeciem
eandem pertineant Sales, nullum huiuſmodi motûs & agitationis
indicium habemus, vt ſi Oleum Tartari oleo Tartari addas: at ſi
illud in Spiritum Vitrioli infundas, commotio tandiu apparet,
dum durat lucta, qua ſe viciſſim coagitantes demum