Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[341.] 89. Communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui aliâs eſt latus cy-lindri: aliâs circulus: aliâs ellipſis. 1 p 9.
[342.] 90. Sicommunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui fuerit ellipſis: image uidebitur, aliâs ultra ſpeculum: aliâs in ſuperficie: aliâs citra uiſum: aliâs in uiſu: aliâs inter uiſum & ſpeculum. 10 p 9.
[343.] 91. Si uiſus & uiſibile fuerint in eadẽ recta linea, perpendiculari plano ſpeculum cylindra-ceum cauum tangenti: aliâs ab uno: aliâs à duobus ſpeculi punctis reflexio fiet: & imago uide-bitur in centro uiſus. 11 p 9.
[344.] 92. Siuiſus fuerit in centro circuli ſpeculi cylindracei caui: reflectetur ab eiuſdẽ circuli peri-pheria, ſimili peripheriæ circuli per centrũ uiſus ducti: & imago uidebitur in cẽtro uiſus. 12 p 9.
[345.] 93. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei cauifuerit ellipſis: à pluribus punct is idem uiſibile ad eundem uiſum reflecti poteſt. 9 p 9.
[346.] 94. Si duo puncta ſumantur in axeſpeculi cylindra-ceicaui: poſſunt à tota circuli peripheria inter ſe mutuò reflecti: & imago uidebitur in peripheria circuliextra ſpeculi ſuperficiem deſcripti. 13 p 9.
[347.] 95. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui fuerit circulus, uelellipſis: reflexio fiet aliâs ab uno: aliâs à duobus: aliâs àtri-bus: aliâs à quatuor ſpeculipũctis: totidem́ uidebun-tur imagines. 14. 15 p 9.
[348.] 96. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo cylindraceo cauo punctum reflexionis inuenire. 16 p 9.
[349.] 97. Cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculiconici caui eſt latus coni, aut ellipſis. 2 p 9.
[350.] 98. Siuiſus ſit in communi ſectione axis & rectæ lineæ perpendicularis plano, ſpeculum co-nicum cauum tangẽti: reflectetur à tota peripheria circuli (cuius centrum eſt dict a communis ſectio) per lineas perpendiculares: & imago uidebitur in centro uiſus. 17 p 9.
[351.] 99. Siuiſus & uiſibile fuerint in axe ſpeculi conici caui: poſſunt à tota alicuius circuli peripheria inter ſe reflecti: & ιmago uidetur in peripheria circuli, extra ſpeculi ſuperficiem deſcripti. 18 p 9.
[352.] 100. Si cõmunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpe- culi conici caui fuerit ellipſis: uiſus & uiſibile extra axẽ in ba- ſi, aut plano ipſi parallelo, reflectentur inter ſe: aliâs ab uno: aliâs à duobus: aliâs à tribus: aliâs à quatuor ſpeculipunctis: tot́ erunt imagines, quot reflexionum puncta. 19 p 9.
[353.] 101. Sicõmunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici cauifuerit ellipſis: uiſus & ui ſibile intra ſpeculum, extra tum axem tum baſim uel planum ipſi parallelum: reflectentur inter ſe: aliâs ab uno: aliâs à duobus: aliâs à tribus: aliâs à quatuor ſpeculi punctιs: tot́ erunt imagi-nes, quot reflexionum puncta. 20 p 9.
[354.] 102. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo conico cauo punctum reflexionis inuenire. 21 p 9.
[355.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SEXTVS.
[356.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I.
[357.] QVO'D ERROR ACCIDAT VISVI PROPTER RE-flexionem. Cap. II. 1. Viſus reflexus ſimiliter allucinatur, ut directus: ſed uebementius & frequentius. 7 p 5.
[358.] DE ERRORE, QVI ACCIDIT IN SPECVLIS planis. Cap. III. 2. In ſpeculo plano imago æquatur uiſibili. 52 p 5.
[359.] 3. Viſus in reflexione præcipuè allucinatur propter lucis immoderationẽ: ſitus diuerſitatem: uiſus & uiſibilis à ſpeculo diſtantiam. 7 p 5.
[360.] DE ERRORE, QVI ACCIDIT IN SPECVLIS SPHAE-ricis conuexis. Cap. IIII. 4. In ſpeculo ſphærico cõuexo idẽ eſt ſitus, eadem́ diſpoſitio partiũ imaginis & uiſibilis. 35 p 6.
[361.] 5. In ſpeculo ſphærico conuexo, imago uiſibilis, cuius uera magnitudo uiſione directa percipi poteſt, minor eſt uiſibili. 39 p 6.
[362.] 6. In ſpeculo ſphærico conuexo, imagouiſibilis, cuius uera magnitudo uiſione directa propter immoder at am diſtantiam percipi non poteſt: aliâs eſt æquabilis uiſibili: aliâs maior. 38 p 6.
[363.] 7. Si duo uiſibilis pũcta à centro ſpeculi ſphærici cõuexi æquabiliter, à uiſu uerò inæquabiliter diſtẽt: imago & finis cõtingẽtiæ pũcti lõginquioris à uiſu, erũt lõginquiores à cẽtro ſpeculi. 4 p 6.
[364.] 8. Si data recta in duob{us} punctis ſecta, ſit ad alterũ extremorũ ſegmentorũ, ut reliquũ ex-tremum ad intermediũ: & ab altero ipſi{us} termino, ſectionum́ punctis tres rectæ in eodẽ pun cto cõcurrant: recta à reliquo termino ſecãs cõcurrentes, ſecabitur proportionaliter datæ. 123 p 1.
[365.] 9. Si duæ rectæ facientes angulum, ſimiliter́ in duob{us} punctis ita ſectæ (ut tota ſit ad alterũ extremorũ ſegmentorũ, ſicut reliquum extremum ad intermedium) baſi infinita cõnect antur: rectæ per pũcta ſectionũ utriuſ, cũ baſi & inter ſe cõcurrẽtes, in eodẽ puncto cõcurrẽt. 124 p 1.
[366.] 10. Si data recta in duob{us} punctis ſecta, ſit ad alterum extremorum ſegmẽtorum, ſicut re-liquum extremum ad intermedium: & ab altero ipſi{us} termino, ſectionum́ punctis tres rectæ li- neæ ſint parallelæ: recta à reliquo termino ſecan s parallel{as}, ſecabitur proportionaliter datæ. 122 p 1.
[367.] 11. Sirecta linea à uiſu ſit perpendicularis ſu-perficiei incidentiæ: imago perιpheriæ concentricæ peripheriæ circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici cõuexi) uidebitur curua, & par allela ipſi peripheriæ concentricæ. 46 p 6.
[368.] 12. Si recta linea à uiſu ſit obliqua ſuperficiei incidentiæ: ima-go peripheriæ concentricæ peripheriæ circuli (qui eſt communis ſe-ctio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conucxi) uidebi-tur curua, non parallela peripheriæ concentricæ. 47 p 6.
[369.] 13. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem incidentiæ: imago peripheriæ eccentricæ peripheriæ circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflex ionis & ſpeculi ſphærici conuexi) uidebitur magis curua, quàm imago peripheriæ concentricæ. 48 p 6.
[370.] 14. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem incidentiæ: imago lineæ rectæ, parallelæ rectæ tangẽti peri-pheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) uidebitur curua. 49 p 6.
< >
page |< < (42) of 778 > >|
34442VITELLONIS OPTICAE ramidis abſciſſæ ab altiori, baſi alterius abſciſſæ minorem eſſe.
Duarum pyramidũ rotundarum ambarũ, uel lateratarũ ambarum, ęqualiũ baſium, ſit altior a b c,
cuius axis ſit a d, & uertex a:
& baſsior pyramis ſit e f g, cuius axis ſit f h, & uertex f: a b ſcindaturq́; a b
axe a d linea a k æqualis lineę f l abſciſſæ ab axe f h.
Secetur itaq; pyramis altior per ſuperficiẽ planã
per axem:
eritq́; per 90 huius ſectio
363[Figure 363]a m k n b d c364[Figure 364]f o l p p h g cõmunis trigonus, qui ſit a b c.
Et ſi-
militer ſecetur altera pyramis per
axem:
& ſit ſectio trigonus e f g: & à
puncto k ducatur linea k m æquidi-
ſtanter baſi b d.
Et ſimiliter à puncto
l ducatur linea l o æquidiſtanter baſi
e h per 31 p 1:
eritq́; per 29 p 1 & 4 p 6
proportio lineæ b d ad lineam k m,
ſicut lineæ d a ad lineã a k:
& propor
tio lineæ e h ad lineam o l, ſicut lineę
h f ad lineam f l:
eſt aũt linea a k ęqua
lis lineę f l, & linea d a maior quàm li
nea f h ex hypotheſi.
Ergo per 8 p 5
maior eſt ꝓportio lineę d a ad lineã
a k, ꝗ̃ ſit linea h f ad lineã f l:
eſt ergo
maior proportio lineę b d ad lineam
m k, ꝗ̃ lineæ e h ad lineã o l:
ſed linea
b d eſt æqualis ipſi e h ex hypotheſi.
Ergo per 10 p 5 linea o l eſt maior ꝗ̃ linea k m. Et ſimiliter pro-
ducta m k ad latus trigoni a c, & linea o l ad latus trigoni f g, ſequetur lineã l p eſſe maiorẽ, ꝗ̃ ſit linea
k n:
& tota linea o p erit maior, quàm linea m n. Circũducãtur itaq; per 102 huius pyramidibus datis
duo circuli, quorũ unius diameter ſit m n, & alterius o p:
eritq́; circulus o p maior circulo m n. Et ꝗa
circuli illi æquidiſtant baſibus pyramidium, patet per 100 huius, quoniã à uerticibus abſcindunt py
ramides, quarũ axes ſunt a k & f l, quę ex pręmiſsis ſunt æquales.
I demq́; penitus accidit in lateratis
pyramidibus aſſumptis trigonis, & ductis lineis æquidiſtantibus baſibus trigoni, hoc eſt lateribus
baſis datę pyramidis & lineis ad axes æquidiſtãtibus, ꝗbuſdã lineis ꝓductis à terminis laterũ baſiũ
ipſarũ pyramidum ad punctum terminantẽ axem ſuper baſim.
Patet ergo propoſitũ per 99 huius.
110. Si pyramis rotunda ſphæram interſecet, nec eius conica ſuperficies à ſuperficie ſphæræ
interſecetur: communis ſectio ſuperficierum ſphæræ & pyramidis erit circumferentia circu-
li baſis pyramidis.
Quoniam enim per 69 huius ſuperficies plana ſecundum circulum ſecat ſphærã, baſisq́; pyrami-
dis ſuperficies plana eſt, quia circulus:
palàm, quòd illa baſis ſphæram ſecundum circulum interſe-
cabit:
interſecat autem pyramis ſphæræ ſuperficiem ſecundum totam ſuam baſim: quia ſuperficies
eius cõuexa conica à ſuperficie ſphæræ non interſecatur, ut patet per hypotheſim.
Patet itaq; , quòd
communis ſectio ſuperficierum dictarum erit circumferentia circuli baſis pyramidis, ſuperficiesq́;

illa circumferentia contenta (quæ eſt circulus, qui eſt baſis pyramidis) erit ſuperficies communis:

quamuis aliàs corpuſculum (quod eſt pars ſphæræ) reſectum à ſphæra per illam ſuperficiem, ſit cor-
pus utriq;
dictorum corporum commune.
111. Si pyramis ſphæram interſecet ſic, ut circulus baſis pyramidis in ſphæræ ſuperficie circu-
lo maiori ſphæræ æquidiſtet: diametrum ſphæræ ſuper illum circulum maiorem erectã, centrum
circuli baſis pyramidis orthogonaliter tranſire neceſſe eſt. Ex quo manifeſtum eſt, diametrum
ſphæræ & axem pyramidis coniuncta eſſe lineam unam.
Quia enim per præcedentem circulus (qui eſt baſis pyramidis) communis eſt ſphæræ, ſicut pyra-
midi:
tunc per 68 huius patet propoſitum. Quia enim circulus (qui eſt baſis pyramidis) æquidiſtat
circulo magno ſphæræ, & ij circuli æquidiſtãtes ſunt ambo in ſuperficie ſphærę:
erit diameter ſphæ
ræ centrũ circuli baſis pyramidis orthogonaliter tranſiens:
tranſit enim orthogonaliter centra am-
borum illorum circulorum.
Et quoniam à termino alicuius lineæ ductæ à centro communis circuli
ad circumferentiam, exeunt duæ lineæ orthogonaliter ſuper ipſam inſiſtentes, ſcilicet axis pyrami-
dis, ut patet per 89 huius, & diameter ſphæræ, ut præmiſſum eſt:
patet ex 14 p 1, quoniam illę duæ li-
neæ coniunctæ, ſunt linea una.
Diametrum ergo ſphærę & axem pyramidis coniuncta eſſe lineam
unam neceſſe eſt.
Et hoc eſt quod proponebatur.
112. Omnium linearum perpendicularium ſuper peripheriam oxygoniæ ſectionis product a
rum trans eius ſuperficiem, unιca eſt perpendicularis ſuper ſecti corporis axem: & ipſa eſt mini-
ma diametrorum ſectionis.
Sicut enim patet per 104 huius, communis ſectio ſuperficiei ipſius ſectionis oxygoniæ & circuli
ſecundum idem punctum axem ſecantium, eſt linea orthogonalis ſuper axem ſecti corporis:
in alijs

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index