3519Pars Prima.
Aequatoris grad.
16.
&
ſic de reliquis, quæ ſolers, &
induſtrius Lector facilè per ſe reperiet.
Aliter idem ſine Tabella hac, aſſequemur per ſolam multiplicationem, &
diuiſionẽ multiplicentur gra-
dus, minuta, ſecunda, & c. per quatuor nam producti numeri dabunt partes temporis vel horæ, vna deno-
minationes minores, quam ſint partes Aequatoris multiplicatæ, ideſt productus numerus ex multiplica-
tione graduum, dabit minuta horarum; & ex min. Aequatoris, prouenient ſecunda horarum, & c. v. g. gr. 9.
multiplicati per 4. dabunt minuta horæ 36 |. minuta 40. Aequatoris, dabunt ſecunda 160. horarum, quæ ef-
ficiunt min. 2|. 40||. ſecunda 20||. quadrupli ata efficient 80|||. tertia horæ, ideſt 1||. 20|||. Econtra ſi ho-
ræ, & minuta, ſecunda, tertia horæ diuidantur per 4. producent partes Aequatoris vna denominatione
maiores partibus horarijs, ideſt, ex tertijs hor. prouenient ſecunda graduum: ex ſecundis hor. prouenient
min. graduum: ex minutis hor. prodibunt gradus: ex horis denique, producentur partes vnius ſexagenæ
graduum. ſic, ſi hora 1. 20|. 40||. diuidantur per 4. producentur primus vnus quadrans, vnius ſexagenæ gra-
duum, ideſt, gr. 15. deinde 20|. diuiſa per 4. efficient 5. gradus: 40||. vero dabunt, 10|. hor. ſic etiam horę 4.
diuiſæ per 4. efficient, 1. ſexagenam graduum: & patet, quia viciſſim 60. gr. efficiunt horas 4.
dus, minuta, ſecunda, & c. per quatuor nam producti numeri dabunt partes temporis vel horæ, vna deno-
minationes minores, quam ſint partes Aequatoris multiplicatæ, ideſt productus numerus ex multiplica-
tione graduum, dabit minuta horarum; & ex min. Aequatoris, prouenient ſecunda horarum, & c. v. g. gr. 9.
multiplicati per 4. dabunt minuta horæ 36 |. minuta 40. Aequatoris, dabunt ſecunda 160. horarum, quæ ef-
ficiunt min. 2|. 40||. ſecunda 20||. quadrupli ata efficient 80|||. tertia horæ, ideſt 1||. 20|||. Econtra ſi ho-
ræ, & minuta, ſecunda, tertia horæ diuidantur per 4. producent partes Aequatoris vna denominatione
maiores partibus horarijs, ideſt, ex tertijs hor. prouenient ſecunda graduum: ex ſecundis hor. prouenient
min. graduum: ex minutis hor. prodibunt gradus: ex horis denique, producentur partes vnius ſexagenæ
graduum. ſic, ſi hora 1. 20|. 40||. diuidantur per 4. producentur primus vnus quadrans, vnius ſexagenæ gra-
duum, ideſt, gr. 15. deinde 20|. diuiſa per 4. efficient 5. gradus: 40||. vero dabunt, 10|. hor. ſic etiam horę 4.
diuiſæ per 4. efficient, 1. ſexagenam graduum: & patet, quia viciſſim 60. gr. efficiunt horas 4.
4 Bis in anno facit Aequinoctium:
quod accidit cum Sol eſt in principio Arietis, aut Libræ, vbi ſcilicet
Eclyptica Aequatorem ſecat: in hiſce enim duobus punctis Sol ob diurnam conuerſionem, Aequatorem
terit. quod vt rectè intelligas, conſtitue Solem Sphæræ materialis, qui circulo ſecundi motus, affixus eſt,
ſub altero horum punctorum, vti in principio Arietis; eoque ibi manente, motu diurno circũuolue Sphæ-
ram: atque interim obſerua viam Solis, eumque videbis Aequatoris iter obire. Quoniam vero Aequator
ab horizonte bifariam ſecatur, cum vterque ſit circulus maximus, erit ſemper vnus ipſius ſemicirculus ſu-
pra horizontem, alter infrà: & quia Sol pariter cum Aequatore vniformiter mouetur, fit vt arcus diurnus,
ſit ſemper æqualis arcui nocturno, ideſt, dies nocti æqualis in vniuerſa terra: excepta Sphæra paralelia, in
qua æquator non ſecatur ab horizonte, ſed ipſi congruit. idem accidit in principio Libræ.
Eclyptica Aequatorem ſecat: in hiſce enim duobus punctis Sol ob diurnam conuerſionem, Aequatorem
terit. quod vt rectè intelligas, conſtitue Solem Sphæræ materialis, qui circulo ſecundi motus, affixus eſt,
ſub altero horum punctorum, vti in principio Arietis; eoque ibi manente, motu diurno circũuolue Sphæ-
ram: atque interim obſerua viam Solis, eumque videbis Aequatoris iter obire. Quoniam vero Aequator
ab horizonte bifariam ſecatur, cum vterque ſit circulus maximus, erit ſemper vnus ipſius ſemicirculus ſu-
pra horizontem, alter infrà: & quia Sol pariter cum Aequatore vniformiter mouetur, fit vt arcus diurnus,
ſit ſemper æqualis arcui nocturno, ideſt, dies nocti æqualis in vniuerſa terra: excepta Sphæra paralelia, in
qua æquator non ſecatur ab horizonte, ſed ipſi congruit. idem accidit in principio Libræ.
5 Ab Aequatore incipiunt declinationes omnium cæli punctorum, &
Stellarum:
eſt autem declinatio,
diſtantia alicuius Stellæ ab Aequatore incipiens, & verſus alterutrum polorum tendens: quæ diſtantia ſu-
mitur, & menſuratur in circulo maximo tranſeunte per mundi polos, & Stellam propoſitam, eſtque tanta,
quantus eſt arcus prædicti circuli, inter Aequatorem, & Stellas concluſus. huiuſmodi verò circuli dicuntur
circuli declinationum, & conincidunt cum aliquo meridiano, ad vitandam tamen confuſionem non ponun-
tur in Sphæra materiali.
diſtantia alicuius Stellæ ab Aequatore incipiens, & verſus alterutrum polorum tendens: quæ diſtantia ſu-
mitur, & menſuratur in circulo maximo tranſeunte per mundi polos, & Stellam propoſitam, eſtque tanta,
quantus eſt arcus prædicti circuli, inter Aequatorem, & Stellas concluſus. huiuſmodi verò circuli dicuntur
circuli declinationum, & conincidunt cum aliquo meridiano, ad vitandam tamen confuſionem non ponun-
tur in Sphæra materiali.
6 Sicuti Aequator in Cælo terminus eſt, à quo Aſtronomi declinationes incipiunt, ſic in terra termi-
nus eſt, à quo Geographi latitudines exordiuntur: quod autem in Cælo eſt declinatio, idem omnino in ter-
ra eſt latitudo; eſt enim latitudo cuiuſuis loci in terra, diſtantia eius ab Aequatore accepta, & menſurata in
meridiano illius, ideſt, eſt arcus meridiani ab Aequatore vſq; ad illum locum numeratus. Meridiani verò
eodem modo ſe habent ad Aequatorem in terra, ſicuti circuli declinationum ad eundem Aequinoctialem
in Cælo, tranſeunt enim vtrique per polos Aequatoris.
nus eſt, à quo Geographi latitudines exordiuntur: quod autem in Cælo eſt declinatio, idem omnino in ter-
ra eſt latitudo; eſt enim latitudo cuiuſuis loci in terra, diſtantia eius ab Aequatore accepta, & menſurata in
meridiano illius, ideſt, eſt arcus meridiani ab Aequatore vſq; ad illum locum numeratus. Meridiani verò
eodem modo ſe habent ad Aequatorem in terra, ſicuti circuli declinationum ad eundem Aequinoctialem
in Cælo, tranſeunt enim vtrique per polos Aequatoris.
Porrò ſciendum eſt apud Geographos ſemper latitudinem regionis eſſe æqualem altitudine polari eiuſ-
dem, quod adhibita ſuperiori figura ſic oſtenditur. in ea enim arcus A C. æquatur arcui C E. cùm ſint ambo
quadrantes: præterea arcus B C. æquatur arcui D E. vti ſupra oſtenſum eſt; Ergo ſi hi duo demantur a qua-
drantibus A C. C E. arcus qui remanent A B. C D. erunt æquales, quia ſi ab æqualibus æqualia demas, quæ
remanent æqualia ſunt; ſed arcus A B. eſt poli altitudo C D. verò eſt diſtantia Verticis ab Aequatore, ſiue
loci in terra ab Aequatore terreſtri: ſunt igitur æquales, quod erat demonſtrandũ. Idem in materiali Sphæ-
ra contemplari poteris; videbis enim ſemper altitudinem poli, eſſe æqualem latitudini prædictæ.
dem, quod adhibita ſuperiori figura ſic oſtenditur. in ea enim arcus A C. æquatur arcui C E. cùm ſint ambo
quadrantes: præterea arcus B C. æquatur arcui D E. vti ſupra oſtenſum eſt; Ergo ſi hi duo demantur a qua-
drantibus A C. C E. arcus qui remanent A B. C D. erunt æquales, quia ſi ab æqualibus æqualia demas, quæ
remanent æqualia ſunt; ſed arcus A B. eſt poli altitudo C D. verò eſt diſtantia Verticis ab Aequatore, ſiue
loci in terra ab Aequatore terreſtri: ſunt igitur æquales, quod erat demonſtrandũ. Idem in materiali Sphæ-
ra contemplari poteris; videbis enim ſemper altitudinem poli, eſſe æqualem latitudini prædictæ.
7 Iuxta Aequatorem ſumunt Aſtronomi aſcenſiones, deſcenſiones, &
cæli mediationes, quę nihil aliud
ſunt, quam quidam arcus eiuſdem Aequatoris, quibus Aſtronomi menſurant ortum, occaſum, cælique me-
diationem alicuius arcus Eclipticæ, aut alicuius gradus, vel Stellæ: vt enim dictum eſt, motus Aequatoris
ob ipſius vniformitatem, & æquabilitatem cæte is lationibus menſurandis idoneus eſt. Aſcenfio alicuius
arcus Eclypticæ eſt arcus Aequatoris, qui ſimul cum eo cooritur; Deſcenſio verò eſt arcus Aequatoris, qui
vna cum eodem occidit; Mediatio cæli eſt a rcus pariter Aequatoris qui cum eodem meridianum pertran-
ſit. At vero aſcenſio alicuius puncti Eclypticæ, vel alicuius Stellæ, ſimiliter eſt arcus Aequatoris a ſectione
verna, ſeu ab Arietis initio verſus Orientem, ſeu ſecundum ſignorum ordinem, & ſequelam, vſque ad hori-
zontem computatus, dum punctum illud, vel illa Stella eſt in horizonte, vel oritur. idem proportionaliter
de cæli mediatione, ac deſcenſione eiuſdem puncti, vel ſtellæ intelligendum eſt. Porrò aſcenſio, & deſcen-
ſio duplex eſt recta, & obliqua. Recta eſt, quæ ſit apud horizontem rectum, ſeu in Sphæra recta: obliqua,
quæ in obliquo horizonte, ſeu obliqua Sphæra. Eſt autem aduertendum aſcenſiones, & deſcenſiones re-
@as æquales eſſe cæli mediationibus; Meridianus enim apud quem perficiuntur mediationes, eſt inſtar re-
cti horizontis, ideſt, eodem modo ſe habet ad Aequatorem, quo horizon rectus; quia vterq; angulos rectos
cum Aequatore efficit: imo meridianus omnis coincidit cum aliquo horizonte recto. Hæc vero fuſius ex-
plicare eſt alterius loci, vbi videlicet agitur de ijs rebus, quarum aſcenſiones, deſcenſiones, mediationes con-
ſiderantur, vt ſunt Eclyptica, necnon Ortus, & Occaſus ſtellarum.
ſunt, quam quidam arcus eiuſdem Aequatoris, quibus Aſtronomi menſurant ortum, occaſum, cælique me-
diationem alicuius arcus Eclipticæ, aut alicuius gradus, vel Stellæ: vt enim dictum eſt, motus Aequatoris
ob ipſius vniformitatem, & æquabilitatem cæte is lationibus menſurandis idoneus eſt. Aſcenfio alicuius
arcus Eclypticæ eſt arcus Aequatoris, qui ſimul cum eo cooritur; Deſcenſio verò eſt arcus Aequatoris, qui
vna cum eodem occidit; Mediatio cæli eſt a rcus pariter Aequatoris qui cum eodem meridianum pertran-
ſit. At vero aſcenſio alicuius puncti Eclypticæ, vel alicuius Stellæ, ſimiliter eſt arcus Aequatoris a ſectione
verna, ſeu ab Arietis initio verſus Orientem, ſeu ſecundum ſignorum ordinem, & ſequelam, vſque ad hori-
zontem computatus, dum punctum illud, vel illa Stella eſt in horizonte, vel oritur. idem proportionaliter
de cæli mediatione, ac deſcenſione eiuſdem puncti, vel ſtellæ intelligendum eſt. Porrò aſcenſio, & deſcen-
ſio duplex eſt recta, & obliqua. Recta eſt, quæ ſit apud horizontem rectum, ſeu in Sphæra recta: obliqua,
quæ in obliquo horizonte, ſeu obliqua Sphæra. Eſt autem aduertendum aſcenſiones, & deſcenſiones re-
@as æquales eſſe cæli mediationibus; Meridianus enim apud quem perficiuntur mediationes, eſt inſtar re-
cti horizontis, ideſt, eodem modo ſe habet ad Aequatorem, quo horizon rectus; quia vterq; angulos rectos
cum Aequatore efficit: imo meridianus omnis coincidit cum aliquo horizonte recto. Hæc vero fuſius ex-
plicare eſt alterius loci, vbi videlicet agitur de ijs rebus, quarum aſcenſiones, deſcenſiones, mediationes con-
ſiderantur, vt ſunt Eclyptica, necnon Ortus, & Occaſus ſtellarum.