Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[341.] 89. Communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui aliâs eſt latus cy-lindri: aliâs circulus: aliâs ellipſis. 1 p 9.
[342.] 90. Sicommunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui fuerit ellipſis: image uidebitur, aliâs ultra ſpeculum: aliâs in ſuperficie: aliâs citra uiſum: aliâs in uiſu: aliâs inter uiſum & ſpeculum. 10 p 9.
[343.] 91. Si uiſus & uiſibile fuerint in eadẽ recta linea, perpendiculari plano ſpeculum cylindra-ceum cauum tangenti: aliâs ab uno: aliâs à duobus ſpeculi punctis reflexio fiet: & imago uide-bitur in centro uiſus. 11 p 9.
[344.] 92. Siuiſus fuerit in centro circuli ſpeculi cylindracei caui: reflectetur ab eiuſdẽ circuli peri-pheria, ſimili peripheriæ circuli per centrũ uiſus ducti: & imago uidebitur in cẽtro uiſus. 12 p 9.
[345.] 93. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei cauifuerit ellipſis: à pluribus punct is idem uiſibile ad eundem uiſum reflecti poteſt. 9 p 9.
[346.] 94. Si duo puncta ſumantur in axeſpeculi cylindra-ceicaui: poſſunt à tota circuli peripheria inter ſe mutuò reflecti: & imago uidebitur in peripheria circuliextra ſpeculi ſuperficiem deſcripti. 13 p 9.
[347.] 95. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui fuerit circulus, uelellipſis: reflexio fiet aliâs ab uno: aliâs à duobus: aliâs àtri-bus: aliâs à quatuor ſpeculipũctis: totidem́ uidebun-tur imagines. 14. 15 p 9.
[348.] 96. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo cylindraceo cauo punctum reflexionis inuenire. 16 p 9.
[349.] 97. Cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculiconici caui eſt latus coni, aut ellipſis. 2 p 9.
[350.] 98. Siuiſus ſit in communi ſectione axis & rectæ lineæ perpendicularis plano, ſpeculum co-nicum cauum tangẽti: reflectetur à tota peripheria circuli (cuius centrum eſt dict a communis ſectio) per lineas perpendiculares: & imago uidebitur in centro uiſus. 17 p 9.
[351.] 99. Siuiſus & uiſibile fuerint in axe ſpeculi conici caui: poſſunt à tota alicuius circuli peripheria inter ſe reflecti: & ιmago uidetur in peripheria circuli, extra ſpeculi ſuperficiem deſcripti. 18 p 9.
[352.] 100. Si cõmunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpe- culi conici caui fuerit ellipſis: uiſus & uiſibile extra axẽ in ba- ſi, aut plano ipſi parallelo, reflectentur inter ſe: aliâs ab uno: aliâs à duobus: aliâs à tribus: aliâs à quatuor ſpeculipunctis: tot́ erunt imagines, quot reflexionum puncta. 19 p 9.
[353.] 101. Sicõmunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici cauifuerit ellipſis: uiſus & ui ſibile intra ſpeculum, extra tum axem tum baſim uel planum ipſi parallelum: reflectentur inter ſe: aliâs ab uno: aliâs à duobus: aliâs à tribus: aliâs à quatuor ſpeculi punctιs: tot́ erunt imagi-nes, quot reflexionum puncta. 20 p 9.
[354.] 102. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo conico cauo punctum reflexionis inuenire. 21 p 9.
[355.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SEXTVS.
[356.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I.
[357.] QVO'D ERROR ACCIDAT VISVI PROPTER RE-flexionem. Cap. II. 1. Viſus reflexus ſimiliter allucinatur, ut directus: ſed uebementius & frequentius. 7 p 5.
[358.] DE ERRORE, QVI ACCIDIT IN SPECVLIS planis. Cap. III. 2. In ſpeculo plano imago æquatur uiſibili. 52 p 5.
[359.] 3. Viſus in reflexione præcipuè allucinatur propter lucis immoderationẽ: ſitus diuerſitatem: uiſus & uiſibilis à ſpeculo diſtantiam. 7 p 5.
[360.] DE ERRORE, QVI ACCIDIT IN SPECVLIS SPHAE-ricis conuexis. Cap. IIII. 4. In ſpeculo ſphærico cõuexo idẽ eſt ſitus, eadem́ diſpoſitio partiũ imaginis & uiſibilis. 35 p 6.
[361.] 5. In ſpeculo ſphærico conuexo, imago uiſibilis, cuius uera magnitudo uiſione directa percipi poteſt, minor eſt uiſibili. 39 p 6.
[362.] 6. In ſpeculo ſphærico conuexo, imagouiſibilis, cuius uera magnitudo uiſione directa propter immoder at am diſtantiam percipi non poteſt: aliâs eſt æquabilis uiſibili: aliâs maior. 38 p 6.
[363.] 7. Si duo uiſibilis pũcta à centro ſpeculi ſphærici cõuexi æquabiliter, à uiſu uerò inæquabiliter diſtẽt: imago & finis cõtingẽtiæ pũcti lõginquioris à uiſu, erũt lõginquiores à cẽtro ſpeculi. 4 p 6.
[364.] 8. Si data recta in duob{us} punctis ſecta, ſit ad alterũ extremorũ ſegmentorũ, ut reliquũ ex-tremum ad intermediũ: & ab altero ipſi{us} termino, ſectionum́ punctis tres rectæ in eodẽ pun cto cõcurrant: recta à reliquo termino ſecãs cõcurrentes, ſecabitur proportionaliter datæ. 123 p 1.
[365.] 9. Si duæ rectæ facientes angulum, ſimiliter́ in duob{us} punctis ita ſectæ (ut tota ſit ad alterũ extremorũ ſegmentorũ, ſicut reliquum extremum ad intermedium) baſi infinita cõnect antur: rectæ per pũcta ſectionũ utriuſ, cũ baſi & inter ſe cõcurrẽtes, in eodẽ puncto cõcurrẽt. 124 p 1.
[366.] 10. Si data recta in duob{us} punctis ſecta, ſit ad alterum extremorum ſegmẽtorum, ſicut re-liquum extremum ad intermedium: & ab altero ipſi{us} termino, ſectionum́ punctis tres rectæ li- neæ ſint parallelæ: recta à reliquo termino ſecan s parallel{as}, ſecabitur proportionaliter datæ. 122 p 1.
[367.] 11. Sirecta linea à uiſu ſit perpendicularis ſu-perficiei incidentiæ: imago perιpheriæ concentricæ peripheriæ circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici cõuexi) uidebitur curua, & par allela ipſi peripheriæ concentricæ. 46 p 6.
[368.] 12. Si recta linea à uiſu ſit obliqua ſuperficiei incidentiæ: ima-go peripheriæ concentricæ peripheriæ circuli (qui eſt communis ſe-ctio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conucxi) uidebi-tur curua, non parallela peripheriæ concentricæ. 47 p 6.
[369.] 13. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem incidentiæ: imago peripheriæ eccentricæ peripheriæ circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflex ionis & ſpeculi ſphærici conuexi) uidebitur magis curua, quàm imago peripheriæ concentricæ. 48 p 6.
[370.] 14. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem incidentiæ: imago lineæ rectæ, parallelæ rectæ tangẽti peri-pheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) uidebitur curua. 49 p 6.
< >
page |< < (56) of 778 > >|
35856VITELLONIS OPTICAE b g, & ſecundum quantitatem eius fiat circulus. Palàm per pręmiſſam, quòd ille ſecabit ſectionem
in punctis duobus, qui ſint c & u:
à quibus lineæ ductę ad punctum t erunt æquales lineę b g per
definitionem circuli:
& tunc à puncto z ducatur linea æquidiſtans alteri illarum, & item alia a qui-
diſtans alteri:
& tunc erit ducere à puncto a per modum prędictum duas lineas e d æquales lineæ
datę:
& erit idem penitus probandi modus, qui ſuprà. Patet ergo propoſitum.
134. Dato trigono orthogonio, & dato puncto in uno ſuorum laterum angulum rectum con-
tinentium: poßibile est ducere à puncto illo ad aliud laterum continentium angulum rectum
lineam ſecantem baſim it a, quòd pars ductæ lineæ interiacens punctum ſectionis, & latus, in
quo non est punctus datus, ſe habeat ad partem baſis, quæ est à ſectione ad latus, in quo eſt pun
ctus datus, ſicut data linea ad datam lineam. Alhazen 35 n 5.
Eſto a b g triangulus datus, cuius angulus a b g ſit rectus: & in latere illius b g ſit pũctus datus,
qui ſit d, extra triangulum aut intra:
ſintq́; datę lineę duę e & z. Dico, quòd à puncto d poſsibile eſt
ducere lineam ſecantem baſim a g, & concurrentem cum latere a b, ita, quòd pars lineæ ſecãtis in-
392[Figure 392]q ſ a e z a h t d m c b d g n teriacens latus a b & baſim a g, ſit eiuſdem proportionis ad partem
baſis a g, quę eſt ab illa linea uſq;
ad punctum g, cuius eſt data linea
e ad datam lineam z.
Sit enim primò pũctus d in ipſo trigono a b g:
& ducatur ab eo linea æquidiſtans lineę a b per 31 p 1, quę ſit d m:
&
fiat circulus per tria puncta g, d, m per 5 p 4:
eritq́; linea g m diame-
ter huius circuli per 31 p 3:
ſubtenditur enim angulo recto per 29 p 1:
& protrahatur linea a d.
Et quia per eandem 29 p 1 angulus g m d eſt
æqualis angulo g a b:
palàm, quia angulus g m d erit maior angulo
g a d, cum angulus g a b ſit maior angulo g a d:
ſecetur ergo ex angu-
lo g m d angulus æqualis angulo g a d per 27 huius, ducta linea m n
ad peripheriam circuli:
ſitq́; angulus d m n: quę autem eſt proportio
lineę e ad lineam z, eadẽ ſit per 3 huius proportio lineę a d ad lineã
h:
& à puncton, qui eſt punctus in peripheria circuli, ducatur linea
ad diametrum g m, quę ſit n l, ſecans circulum in pũcto c, ita, ut eius
pars interiacens peripheriam circuli & diametrum, quę eſt c l, ſit æ-
qualis lineę datę h per 128 uel per 130 huius:
& ducatur linea g c: & à
pũcto d ducatur linea ad punctũ c, quę cũ cadat inter duas lineas ę-
quidiſtantes, quę ſunt d m & b a, tenens angulum acutũ cum earum
altera, ut cũ m d, ſi producatur, neceſſariò concurret cũ reliqua per
2 huius:
cõcurrat ergo in puncto q. Quia itaq; per 27 p 3 angulus g m
d eſt æqualis angulo g c d, & angulus g m d eſt ęqualis angulo g a b
per 29 p 1:
palàm, quòd angulus g c d eſt ęqualis angulo g a b: ergo per 13 p 1 erit angulus g c q ęqua-
lis angulo b a l:
ſed angulus b a l per 15 p 1 eſt ęqualis angulo g a q: angulus ergo g c q eſt æqualis an-
393[Figure 393]l d b q a a e z h d l g c e z h t g c b q a d m n a m n d gulo g a q. Sit autẽ t punctus, in quo li
nea d q ſecat lineam a g:
erit ergo per
15 p 1 angulus g t c æqualis angulo at
q.
Quia ergo trigonorum a t q & t c g
duo anguli ſunt ęquales, erit & terti-
us tertio ęqualis:
trianguli ergo a t q
& t c g ſunt æquianguli:
ergo ք 4 p 6
erit proportio lineę q t ad t g, ſicut li-
neę a t ad t c:
uerùm angulus n m d ex
p̃miſsis eſt ęqualis angulo t a d.
Quia
enim anguli g m d & t a b ſunt ęqua-
les:
& anguli g m n & d a g ęquales: re-
linquitur n m a ęqualis angulo t a d:

ſed & angulus n c d ք 27 p 3 eſt ęqualis
angulo n m d:
quare angulus n c d eſt
ęqualis angulo t a d:
ergo ք 15 p 1 angu
lus t c l, qui eſt contra poſitus angulo
n c d, eſt æqualis angulo t a d.
Quia er
go angulus t c l eſt cõmunis duobus
trigonis, ſcilicet trigono t c l & trigo-
no t a d, & anguli t c l & t a d ſunt ęquales:
erũt ք 32 p 1 trigoni t c l & t a d ęquianguli: ergo ք 4 p 6 eſt
ꝓportio lineę t a ad lineã t c, ſicut lineæ a d ad lineã l c.
Fuit aũt oſtẽ ſum ſuperius, qđ eſt ꝓportio li-
neę t q ad lineã t g, ſicut lineę a t ad lineã t c:
ergo ք 11 p 5 erit proportio lineę a d ad l c, ſicut lineę q t
ad t g:
ſed linea l c eſt æqualis lineę h, & proportio lineę a d, ad lineam h eſt, ſicut proportio lineæ
e a d z.
Ergo ք 7 & 11 p 5 erit ꝓportio lineæ q t ad lineã t g, ſicut lineę e ad lineã z. Quod eſt ꝓpoſitũ.
Si uerò d pũctus datus ſit in latere trigoni, qđ eſt b g, extra triangulũ ꝓducto:
ducatur prius à pun
cto d linea ęquidiſtãs lineę a b:
& ſit d m: & ducatur linea a g, donec cõcurrat cũ linea d m in pũcto

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index