Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
31
31 (25) 		32
32 (26)
33
33 (27) 		34
34 (28)
35
35 (29) 		36
36 (30)
37
37 (31) 		38
38 (32)
39
39 (33) 		40
40 (34)
< >
page |< < (30) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div63" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1733" xml:space="preserve">
              <pb o="30" file="0036" n="36" rhead="ALHAZEN"/>
            hoc manifeſtatur magis, quando ſpatium, ſuper quod ſunt illa uiſibilia, fuerit longum, quoniã tun
              <gap/>
              <lb/>
            erit inter comprehenſionem medij, & comprehenſionem extremitatum magna diuerſitas.</s>
            <s xml:id="echoid-s1734" xml:space="preserve"> Deinde
              <lb/>
            ſi hęc ſpecies motus mouerit uiſum in aſpiciente, & fuerit oppoſitus alij rei uiſæ, præter illam rem
              <lb/>
            uiſam, quæ antè erat oppoſita:</s>
            <s xml:id="echoid-s1735" xml:space="preserve"> comprehendet iſtam ſecundam rem uiſam comprehenſione mani-
              <lb/>
            feſta, primam autem comprehendet comprehenſione debili:</s>
            <s xml:id="echoid-s1736" xml:space="preserve"> & ſi fuerit oppoſitus extremitati, &
              <lb/>
            intueatur ipſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s1737" xml:space="preserve"> comprehendet ipſam comprehenſione manifeſtiore, quàm in comprehenſione
              <lb/>
            primæ diſpoſitionis ſecundum eius remotionem ab eo, & ſimul comprehendet medium compre-
              <lb/>
            henſione debili, quamuis ſit propinquius:</s>
            <s xml:id="echoid-s1738" xml:space="preserve"> & erit inter comprehenſionem medij, dum aſpiciens op-
              <lb/>
            ponitur extremitati, & inter comprehenſionem medij, dum opponitur medio, diuerſitas ſenſibilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1739" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Manifeſtabitur ergo ex hac experimẽtatione, quòd uiſio per medium uiſus, & per axem, quem de-
              <lb/>
            finiuimus, eſt manifeſtior uiſione per extremitates, & per lineas continentes axem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1740" xml:space="preserve"> Declaratum
              <lb/>
            eſt ergo, quòd uiſio erit per axem pyramidis radialis manifeſtior, quàm uiſio per omnes lineas ra-
              <lb/>
            diales, & quòd uiſio per propinquiores axi, eſt manifeſtior, quàm per remotiores.</s>
            <s xml:id="echoid-s1741" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div64" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head87" xml:space="preserve" style="it">10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In
            <lb/>
          hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1742" xml:space="preserve">SEnſus autẽ uiſus nihil comprehendit de rebus uiſibilibus niſi in corpore:</s>
            <s xml:id="echoid-s1743" xml:space="preserve"> in corpore uerò res
              <lb/>
            multæ congregantur, & accidunt ei multæ res, & uiſus comprehendit de corporibus multas
              <lb/>
            res, quæ ſunt in eis, & quæ accidunt illis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1744" xml:space="preserve"> Et color eſt unum eorum, quæ accidunt corporibus,
              <lb/>
            & ſimiliter lux, & ſenſus uiſus comprehendit utrunque iſtorum in corporibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s1745" xml:space="preserve"> & comprehendit
              <lb/>
            etiam alias res præter iſtas duas, ſicut figuram, & ſitum, & magnitudinem, & motum, & alia, quæ
              <lb/>
            nos diſtinguemus pòſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s1746" xml:space="preserve"> & comprehendit etiam ſimilitudinem colorum, & diuerſitatem eorum, &
              <lb/>
            ſimilitudinem lucis, & diuerſitatem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s1747" xml:space="preserve"> & ſimiliter etiam comprehendit conſimilitudinem figu-
              <lb/>
            rarum, & ſituum, & motuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1748" xml:space="preserve"> Et comprehenſio omnium iſtorum nõ eſt ſecundum unum modum,
              <lb/>
            neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1749" xml:space="preserve"> comprehenſio cuiuslibet iſtorum eſt ſolo ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s1750" xml:space="preserve"> Quoniam uiſus quando comprehendit duo
              <lb/>
            indiuidua in eodem tempore, & fuerint conſimilia in forma, comprehendet indiuidua, & compre-
              <lb/>
            hendet ſimilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s1751" xml:space="preserve"> Sed ſimilitudo duarum formarum in duobus indiuiduis non ſunt ipſæ formæ am-
              <lb/>
            bæ, nec
              <gap/>
            una illarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1752" xml:space="preserve"> Et cum uiſus comprehendit indiuidua ex formis peruenientibus ad ipſum ex
              <lb/>
            duobus indiuiduis, ipſe comprehendit conſimilitudinem duorum indiuiduorum ex ſimilitudine
              <lb/>
            duarum formarum peruenientium à forma ad uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1753" xml:space="preserve"> & conſimilitudo duarum formarum nõ ſunt
              <lb/>
            ipſæ formæ, neque tertia forma propria conſimilitudini:</s>
            <s xml:id="echoid-s1754" xml:space="preserve"> ſed conſimilitudo duarum formarum eſt
              <lb/>
            conuenientia illarum in aliquo.</s>
            <s xml:id="echoid-s1755" xml:space="preserve"> Non ergo comprehendetur duarum formarum ſimilitudo, niſi ex
              <lb/>
            comparatione unius ad alteram, & ex comprehenſione iſtius, in quo ſunt conſimiles.</s>
            <s xml:id="echoid-s1756" xml:space="preserve"> Et quia uiſus
              <lb/>
            comprehendit ſimilitudinem, & non eſt in eo tertia forma, ex qua comprehendit ſimilitudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1757" xml:space="preserve">
              <lb/>
            uiſus ergo non comprehendit ſimilitudinem duarum formarum, niſi ex comparatione unius ad al-
              <lb/>
            teram.</s>
            <s xml:id="echoid-s1758" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit, comprehenſio ergo ſenſus uiſus à conſimilitudine formarum, & diuerſitate il-
              <lb/>
            larum, non eſt per ſolum ſenſum, ſed per comparationem formarum inter ſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s1759" xml:space="preserve"> Et etiam quando ui-
              <lb/>
            ſus comprehendit duos colores unius generis, & fuerit unus illorum fortior altero, ſicut uiridem
              <lb/>
            myrti & uiridem leuiſtici:</s>
            <s xml:id="echoid-s1760" xml:space="preserve"> comprehendet, quòd ſunt uirides, & comprehendet etiam quòd alter il-
              <lb/>
            lorum eſt fortioris uiriditatis, & diſtinguet inter duas uiriditates, & comprehendet conſimilitudi-
              <lb/>
            nem illorum in uiriditate, & diuerſitatem illorum in fortitudine & debilitate:</s>
            <s xml:id="echoid-s1761" xml:space="preserve"> ſed diſtinctio inter
              <lb/>
            duas uiriditates non eſt ipſe ſenſus uiriditatis, quoniam ſenſus uiriditatis eſt ex uiridificatione ui-
              <lb/>
            ſus ab utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1762" xml:space="preserve"> uiriditate:</s>
            <s xml:id="echoid-s1763" xml:space="preserve"> & comprehẽdet, quòd ſunt unius generis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1764" xml:space="preserve"> Comprehenſio ergo uiſus, quòd
              <lb/>
            altera uiriditas eſt fortior altera, & quòd duæ ſunt unius generis, eſt diſtinctio colorationis, quę eſt
              <lb/>
            in uiſu, non ipſe ſenſus coloris.</s>
            <s xml:id="echoid-s1765" xml:space="preserve"> Et ſimiliter, quãdo duo colores ſimiles in fortitudine ſuerint unius
              <lb/>
            generis, uiſus comprehendit duos colores, & comprehendit quòd unius generis ſunt, & quòd ſunt
              <lb/>
            conſimiles in fortitudine.</s>
            <s xml:id="echoid-s1766" xml:space="preserve"> Et ſimiliter eſt diſpoſitio lucis apud uiſum, quoniam uiſus comprehen-
              <lb/>
            dit lucem, & diſtinguit inter lucem fortem & debilem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1767" xml:space="preserve"> Comprehenſio ergo uiſus quò ad conſimi-
              <lb/>
            litudinem colorum, & diuerſitatem eorum, & conſimilitudinem lucis & diuerſitatem eius, & con-
              <lb/>
            ſimilitudinem lineationum formarum rerum uiſibilium, & figuræ, & ſitus earum, & diuerſitates
              <lb/>
            earum, non eſt, niſi ex comparatione illarum inter ſe, non ſolo ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s1768" xml:space="preserve"> Et etiam ſenſus uiſus com-
              <lb/>
            prehendit diaphanitatem corporum diaphanorum, & diaphanitatem corporum, quæ ſunt in fine
              <lb/>
            diaphanitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1769" xml:space="preserve"> ſed non comprehendit diaphanitatem talem alia ratione, niſi per comparationem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1770" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniam lapides diaphani, quorum diaphanitas eſt modica, nõ comprehenduntur à uiſu eſſe dia-
              <lb/>
            phani, niſi poſtquam fuerint oppoſiti luci, & comprehendatur lux à poſteriori eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1771" xml:space="preserve"> & com-
              <lb/>
            prehendentur, quòd ſunt diaphani.</s>
            <s xml:id="echoid-s1772" xml:space="preserve"> Et ſimiliter diaphanitas cuiuslibet corporis diaphani, non
              <lb/>
            comprehenditur à uiſu, niſi poſtquam comprehenſum fuerit corpus aut lux, quæ eſt à poſterio-
              <lb/>
            ri eius, & comprehendatur inſuper per diſtinctionem, quòd illud, quod appareat à poſteriori, eſt
              <lb/>
            diuerſum à corpore diaphano:</s>
            <s xml:id="echoid-s1773" xml:space="preserve"> comprehenſio autem eius, quòd illud, quod eſt à poſteriori cor-
              <lb/>
            poris diaphani, eſt diuerſum ab illo corpore, non eſt comprehenſio ſolo ſenſu, ſed eſt compre-
              <lb/>
            henſio per rationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1774" xml:space="preserve"> Et cum diaphanitas non comprehendatur niſi per ſignationem, ergo non
              <lb/>
            comprehendetur, niſi diſtinctione & ratione.</s>
            <s xml:id="echoid-s1775" xml:space="preserve"> Et etiam ſcriptura non comprehenditur, niſi ex
              <lb/>
            diſtinctione formarum literarum, & compoſitione illarum, & comparatione illarum ex ſibi ſimi-
              <lb/>
            libus, quæ ſunt notæ ſcriptori antè.</s>
            <s xml:id="echoid-s1776" xml:space="preserve"> Et ſimiliter multæ res uiſibiles, quando conſiderabitur quali-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum