Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
391 89
392 90
393 91
394 92
395 93
396 94
397 95
398 96
399 97
400 98
401 99
402 100
403 101
404 102
405 103
406 104
407 105
408 106
409 107
410 108
411 109
412 110
413 111
414 112
415 113
416 114
417 115
418 116
419 117
420 118
< >
page |< < (61) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div877" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="61" file="0363" n="363"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div879" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head712" xml:space="preserve">VITELLONIS FI-
            <lb/>
          LII THVRINGORVM ET PO-
            <lb/>
          LONORVM OPTICAE LIBER SECVNDVS.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s23988" xml:space="preserve">VNiuerſalib{us} hui{us} ſcientiæ axiomatib{us} mathematicis præmißis:</s>
            <s xml:id="echoid-s23989" xml:space="preserve"> in hoc
              <lb/>
            ſecundo libro (ut promiſim{us}) uniuerſali actioni ſenſibilium formarum
              <lb/>
            quædã præambula naturalia præmittentes, de modo proiectionis luminis
              <lb/>
            per mediũ uni{us} diaphani, uel pluriũ ſuper diuerſas figuras corporum, &
              <lb/>
            de proiectione umbrarũ, & de figuratione lucis cadentis per fenestras aggredimur tra-
              <lb/>
            ctatum, ut de ijs, ſine quibus ſermonẽ uiſibilium formarũ aggredi conueniens non fuit,
              <lb/>
            prout in proceſſu postmodum patebit:</s>
            <s xml:id="echoid-s23990" xml:space="preserve"> quæ uerò præmittim{us}, ut nota ſenſui, ſunt iſta.</s>
            <s xml:id="echoid-s23991" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div880" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head713" xml:space="preserve">DEFINITIONES.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s23992" xml:space="preserve">1.</s>
            <s xml:id="echoid-s23993" xml:space="preserve"> Corpus luminoſum, dicitur omne corpus, quod eſt ſui luminis diffuſiuũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s23994" xml:space="preserve"> 2.</s>
            <s xml:id="echoid-s23995" xml:space="preserve"> Cor
              <lb/>
            pus diaphanum dιcitur omne corpus, per quod lumini patet tranſitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s23996" xml:space="preserve"> 3.</s>
            <s xml:id="echoid-s23997" xml:space="preserve"> Corpus
              <lb/>
            umbroſum dicitur corpus, per quod lumini non patet tranſitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s23998" xml:space="preserve"> 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s23999" xml:space="preserve"> Lux prima dici-
              <lb/>
            turilla, quæ efficit ſecundã, ſicut lux intrans domũ per feneſtrã, & illuminãs domũ
              <lb/>
            reſiduã in loco, cui incidit, dicitur prima:</s>
            <s xml:id="echoid-s24000" xml:space="preserve"> in angulis uerò domus dicitur lux ſecun-
              <lb/>
            da.</s>
            <s xml:id="echoid-s24001" xml:space="preserve"> 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s24002" xml:space="preserve"> Lux minima dicitur, quæ ſi diuidi intelligatur, nõ habebit amplius actũ lucis.</s>
            <s xml:id="echoid-s24003" xml:space="preserve">
              <lb/>
            6.</s>
            <s xml:id="echoid-s24004" xml:space="preserve"> Radius dicitur linea luminoſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s24005" xml:space="preserve"> 7.</s>
            <s xml:id="echoid-s24006" xml:space="preserve"> Linea radialis dicitur linea, per quam fit diffuſio
              <lb/>
            formarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s24007" xml:space="preserve"> 8.</s>
            <s xml:id="echoid-s24008" xml:space="preserve"> Linea refracta dicitur linea, cuius partes angulũ continẽt.</s>
            <s xml:id="echoid-s24009" xml:space="preserve"> 9.</s>
            <s xml:id="echoid-s24010" xml:space="preserve"> Pyramis ra-
              <lb/>
            dialis dicitur pyramis, cuius baſis eſt in ſuperficie corporis ſuã formã diffundentis,
              <lb/>
            & uertex in puncto alterius corporis cuiuſcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24011" xml:space="preserve">. 10.</s>
            <s xml:id="echoid-s24012" xml:space="preserve"> Pyramis illuminatiõis dicitur
              <lb/>
            illa, cuius uertex eſt in pũcto corporis luminoſi, & baſis in ſuperficie rei illuminatę.</s>
            <s xml:id="echoid-s24013" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div881" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head714" xml:space="preserve">PETITIONES.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24014" xml:space="preserve">Petimus autẽ hæc, ut per ſe ſenſui nota:</s>
            <s xml:id="echoid-s24015" xml:space="preserve"> 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s24016" xml:space="preserve"> Lucẽ cõpreſſam fortiorẽ eſſe luce diſ-
              <lb/>
            gregata.</s>
            <s xml:id="echoid-s24017" xml:space="preserve"> 2.</s>
            <s xml:id="echoid-s24018" xml:space="preserve"> Item lucem fortiorem uehementius illuminare, & lõgius ſe diffundere.</s>
            <s xml:id="echoid-s24019" xml:space="preserve">
              <lb/>
            3.</s>
            <s xml:id="echoid-s24020" xml:space="preserve"> Item in abſentia luminis umbram fieri.</s>
            <s xml:id="echoid-s24021" xml:space="preserve"> 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s24022" xml:space="preserve"> Item in allatione luminis umbram defi
              <lb/>
            cere.</s>
            <s xml:id="echoid-s24023" xml:space="preserve"> 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s24024" xml:space="preserve"> Item aliquam umbram in ſui termino acui, & ad punctum terminari.</s>
            <s xml:id="echoid-s24025" xml:space="preserve"> 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s24026" xml:space="preserve"> Item
              <lb/>
            lucẽ ad omnẽ poſitionis differentiam ęqualiter diffundi.</s>
            <s xml:id="echoid-s24027" xml:space="preserve"> 7.</s>
            <s xml:id="echoid-s24028" xml:space="preserve"> Item lucẽ res coloratas
              <lb/>
            pertrãſeuntẽ illarũ coloribus colorari, ut patet de luce trãſeunte uitreas feneſtras,
              <lb/>
            quę illorũ uitrorũ colorib.</s>
            <s xml:id="echoid-s24029" xml:space="preserve"> informat̃, ſecũ formas illorũ colorũ ſuper obiecta cor-
              <lb/>
            pora deferendo.</s>
            <s xml:id="echoid-s24030" xml:space="preserve"> 8.</s>
            <s xml:id="echoid-s24031" xml:space="preserve"> Itẽ quòd natura nihil fruſtra agit, ſicut nec deficit in neceſſarijs.</s>
            <s xml:id="echoid-s24032" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div882" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head715" xml:space="preserve">THEOREMATA</head>
          <head xml:id="echoid-head716" xml:space="preserve" style="it">1. Radij quorumcun luminum & multiplic ationes formarum, ſecundum rectas lineas
            <lb/>
          protenduntur. Alhazen 2 n 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24033" xml:space="preserve">HOc quod hic proponitur, non demonſtratione, ſed inſtrumentaliter poteſt declarari:</s>
            <s xml:id="echoid-s24034" xml:space="preserve">
              <lb/>
            diuerſitas tamen antiquorũ ad hoc proban dũ pluribus & diuerſis uſa eſt inſtrumentis,
              <lb/>
            nos uerò utimuriſto, quod hic ſubſcribimus, quòd regularius huic ꝓpoſito credimus
              <lb/>
            cõuenire.</s>
            <s xml:id="echoid-s24035" xml:space="preserve"> Aſſumaturitaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24036" xml:space="preserve"> uas æneum rotundũ cõuenienter ſpiſſum, ad modum matris
              <lb/>
            aſtrolabij, cuius fundi latitudo ſit unius cubiti, uel maior, & altitudo oræ eius ſit æqua-
              <lb/>
            lis latitudini duorũ digitorũ perpẽdicularis ſuper baſim uaſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s24037" xml:space="preserve"> & in medio dorſi huius uaſis ſit per-
              <lb/>
            pendiculariter erectũ aliquod corpus plurimũ rotundũ columnare, cuius longitudo ſit æqualis la
              <lb/>
            titudini trium digitorũ, latitudo uerò eιus ſit minor uno digito:</s>
            <s xml:id="echoid-s24038" xml:space="preserve"> & ponatur hoc uas ſecũdũ ſui pun-
              <lb/>
            cta media in tornatorio, & tornetur quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24039" xml:space="preserve"> peripheria eius ſit intrinſecus & extrinſecus ueræ ro-
              <lb/>
            tunditatis, & adæquentur planæ ſuperficies ipſius, & corpus columnare, quod eſt in medio dorſi,
              <lb/>
            fiat rotundũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s24040" xml:space="preserve"> Signentur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24041" xml:space="preserve"> in interiori ſuperficie fundi huius uaſis duæ diametri orthogonaliter
              <lb/>
            ſe ſecantes, quæ ſint a b & c d:</s>
            <s xml:id="echoid-s24042" xml:space="preserve"> palàm, quoniam illę diametri tranſeunt per centrum circuli fun-
              <lb/>
            di, quod ſit e:</s>
            <s xml:id="echoid-s24043" xml:space="preserve"> deinde ſignetur in baſi oræ iſtius uaſis, quæ eſt circulus a c b d, in diſtantia extremita-
              <lb/>
            tis alterius diametrorum productarum, ut diametri a b, ſecundum latitudinem unius digiti pun-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>