365343DE ARCHITEC. LIB. VIII.
NVNC de perductionibus ad habitationes mœniaq́;
,
vt fieri oporteat explicabo, cuius ratio eſt prima perli-
bratio. Libratur autem dioptris, aut libris aquariis, aut
chorobate: ſed diligentius efficitur per chorobatem,
quòd dioptræ libræq́; fallunt. Chorobates autem eſt re-
gula longa circiter pedum XX. ea habet ancones in ca-
pitibus extremis æquali modo perfectos, inq́; regulæ capitibus ad nor-
mam coagmentatos, & inter regulam & ancones à cardinibus compacta
tranſuerſaria, quæ habent lineas ad perpendiculum rectè deſcriptas, pen-
dentiaq́; ex regula perpendicula in ſingulis partibus ſingula, quæ cum re-
gula fuerit collocata, eaq́; tangent æquè ac pariter lineas deſcriptionis, in-
dicabunt libratam collocationem. Sin autem ventus interpellauerit, &
motionibus lineæ non potuerint certam ſignificationem facere, tunc ha-
beat in ſuperiore parte canalem longum pedes quinque, latum digitum,
altum ſeſquidigitum, eoq́; aqua infundatur, & ſi æqualiter aqua canalis
ſumma libra tanget, ſcietur eſſe libratum. Ita eo chorobate cum perlibra-
tum ita fuerit, ſcietur quantum habuerit faſtigii. Fortaſſe qui Archime-
dis libros legit, dicet non poſſe fieri veram ex aqua librationem, quod ei
placet aquam non eſſe libratam, ſed ſphæroides habere ſchema, & ibi ha-
bere centrum, quo loci habet orbis terrarum. Hoc autem (ſiue plana eſt
aqua, ſeu ſphæroides) neceſſe eſt extrema capita canalis regulæ pariter ſu-
ſtinere aquam. Sin autem proclinatus erit ex vna parte, quæ erit altior
non habebit regulæ canalis in ſummis labris aquam. Neceſſe enim eſt
quocunque aqua ſit infuſa, in medio inflationem curuaturamq́; habere,
ſed capita dextra ac ſiniſtra inter ſe librata eſſe. Exemplar autem choro-
batis erit in extremo volumine deſcriptum. Et ſi erit faſtigium ma-
gnum, facilior erit decurſus aquæ. Sin autem interualla erunt lacunoſa,
ſubſtructionibus erit ſuccurrendum.
vt fieri oporteat explicabo, cuius ratio eſt prima perli-
bratio. Libratur autem dioptris, aut libris aquariis, aut
chorobate: ſed diligentius efficitur per chorobatem,
quòd dioptræ libræq́; fallunt. Chorobates autem eſt re-
gula longa circiter pedum XX. ea habet ancones in ca-
pitibus extremis æquali modo perfectos, inq́; regulæ capitibus ad nor-
mam coagmentatos, & inter regulam & ancones à cardinibus compacta
tranſuerſaria, quæ habent lineas ad perpendiculum rectè deſcriptas, pen-
dentiaq́; ex regula perpendicula in ſingulis partibus ſingula, quæ cum re-
gula fuerit collocata, eaq́; tangent æquè ac pariter lineas deſcriptionis, in-
dicabunt libratam collocationem. Sin autem ventus interpellauerit, &
motionibus lineæ non potuerint certam ſignificationem facere, tunc ha-
beat in ſuperiore parte canalem longum pedes quinque, latum digitum,
altum ſeſquidigitum, eoq́; aqua infundatur, & ſi æqualiter aqua canalis
ſumma libra tanget, ſcietur eſſe libratum. Ita eo chorobate cum perlibra-
tum ita fuerit, ſcietur quantum habuerit faſtigii. Fortaſſe qui Archime-
dis libros legit, dicet non poſſe fieri veram ex aqua librationem, quod ei
placet aquam non eſſe libratam, ſed ſphæroides habere ſchema, & ibi ha-
bere centrum, quo loci habet orbis terrarum. Hoc autem (ſiue plana eſt
aqua, ſeu ſphæroides) neceſſe eſt extrema capita canalis regulæ pariter ſu-
ſtinere aquam. Sin autem proclinatus erit ex vna parte, quæ erit altior
non habebit regulæ canalis in ſummis labris aquam. Neceſſe enim eſt
quocunque aqua ſit infuſa, in medio inflationem curuaturamq́; habere,
ſed capita dextra ac ſiniſtra inter ſe librata eſſe. Exemplar autem choro-
batis erit in extremo volumine deſcriptum. Et ſi erit faſtigium ma-
gnum, facilior erit decurſus aquæ. Sin autem interualla erunt lacunoſa,
ſubſtructionibus erit ſuccurrendum.
IN CAPVT VI. ANNOTAT.
Cuius ratio eſt prima perlibratio.
] Librare aquam non aliud eſt,
guàm conferre altitudinem loci, vnde concipitur aqua, cum loco quo deducenda eſt,
ſiue id fiat rectis lineis, ſiue obliquis.
guàm conferre altitudinem loci, vnde concipitur aqua, cum loco quo deducenda eſt,
ſiue id fiat rectis lineis, ſiue obliquis.
Libratur autem dioptris.
] Dioptra præterquam quod eſt inſtrumen-
tum, quo Geometræ autore suida, ex interuallo explorant altitudinem turrium, &
propugnaculorum atque vniuerſam istiuſmodi dimenſionem, quod gen{us} ſunt qua-
drans geometric{us}, ſcala altimetra, bacul{us} Iacob, & alia innumera, eſt & inſtru-
mentum librandis aquis accommodatum, ἀπὸ τ{ου} {δι}ιοπτ{δί}{ει}μ, id eſt ab inſpiciendo
explorando\’ dictum. Illi{us} mentio eſt apud Ptolemæũ, Theonem, Proculum in astro-
labio, at Plin. lib. II. cap. LXIX. vocatur\’ Arabice alhidada.
tum, quo Geometræ autore suida, ex interuallo explorant altitudinem turrium, &
propugnaculorum atque vniuerſam istiuſmodi dimenſionem, quod gen{us} ſunt qua-
drans geometric{us}, ſcala altimetra, bacul{us} Iacob, & alia innumera, eſt & inſtru-
mentum librandis aquis accommodatum, ἀπὸ τ{ου} {δι}ιοπτ{δί}{ει}μ, id eſt ab inſpiciendo
explorando\’ dictum. Illi{us} mentio eſt apud Ptolemæũ, Theonem, Proculum in astro-
labio, at Plin. lib. II. cap. LXIX. vocatur\’ Arabice alhidada.
Ea habet ancones ín capítíbus ímís.
] Qui propendentes cum adiecta