Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
341 39
342 40
343 41
344 42
345 43
346 44
347 45
348 46
349 47
350 48
351 49
352 50
353 51
354 52
355 53
356 54
357 55
358 56
359 57
360 58
361 59
362 60
363 61
364 62
365 63
366 64
367 65
368 66
369 67
370 68
< >
page |< < (64) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div885" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24156" xml:space="preserve">
              <pb o="64" file="0366" n="366" rhead="VITELLONIS OPTICAE"/>
            mathematicã, quę eſt in medio lineę ſenſibilis, & ſecundum lineas extremas ęquidiſtãtes lineę me-
              <lb/>
            diæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s24157" xml:space="preserve"> neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24158" xml:space="preserve"> cadit lux minima in punctum mathematicum corporis oppoſiti, ſed in punctum ſenſibilẽ
              <lb/>
            correſpondentẽ omnibus punctis mathematicis indiuiſibilibus, ad quos lineæ mathematicæ ipſi-
              <lb/>
            us lineæ ſenſibilis poſſunt terminari:</s>
            <s xml:id="echoid-s24159" xml:space="preserve"> & ob hoc utemur in demonſtrandis paſsionibus lucis figura-
              <lb/>
            tione linearum mathematicarum in proceſſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s24160" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div886" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head719" xml:space="preserve" style="it">4. Corpora diaphana ſunt apta penetrationi luminis & coloris ſine eſſentiali ſui tranſmuta
            <lb/>
          tione. Alhazen 28 n 1.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24161" xml:space="preserve">Hęc enim corpora ꝓprietatẽ habẽt, ut nõ ꝓhibeant formas lucis & coloris ſe penetrare:</s>
            <s xml:id="echoid-s24162" xml:space="preserve"> attamẽ
              <lb/>
            nõ mutantur à lucibus uel coloribus, nec alterantur ab eis alteratione fixa:</s>
            <s xml:id="echoid-s24163" xml:space="preserve"> ſed fit per illa diffuſio lu
              <lb/>
            cis & coloris ſecundum lineas rectas per 1 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s24164" xml:space="preserve"> quarum aliquæ ſunt ęquidiſtãtes, aliquę ſecantes
              <lb/>
            ſe, & quæ dã diuerſi ſitus:</s>
            <s xml:id="echoid-s24165" xml:space="preserve"> & omnium iſtarum linearum diſtinctio fit per diſtinctum ſitum corporis
              <lb/>
            luminoſi, à quo fit diffuſio illius lucis uel coloris.</s>
            <s xml:id="echoid-s24166" xml:space="preserve"> Formæ itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24167" xml:space="preserve"> lucis & coloris extẽſæ à corporibus
              <lb/>
            diuerſis in e o dẽ diaphano, extenduntur quęlibet ipſarum ſecundum lineam rectã, & pertranſeunt
              <lb/>
            ad corpora oppoſita.</s>
            <s xml:id="echoid-s24168" xml:space="preserve"> Corpus uero diaphanũ nõ tingitur per luces uel colores, ſed ſolùm penetra-
              <lb/>
            tur:</s>
            <s xml:id="echoid-s24169" xml:space="preserve"> neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24170" xml:space="preserve"> enim talia corpora propter luces & colores perdunt ſuas formas, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24171" xml:space="preserve"> tinguntur per luces
              <lb/>
            & colores tinctura fixa:</s>
            <s xml:id="echoid-s24172" xml:space="preserve"> quia in eis non remanent formę lucis uel coloris poſt receſſum lucis uel co
              <lb/>
            loris ab ipſorum oppoſitione.</s>
            <s xml:id="echoid-s24173" xml:space="preserve"> Non ergo tranſmutantur illa corpora eſſentiali tranſmutatione per
              <lb/>
            luces & colores.</s>
            <s xml:id="echoid-s24174" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s24175" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div887" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head720" xml:space="preserve" style="it">5. Luces & colores in corporib{us} diaphanis non admiſcentur adinuicem, ſed penetrant di-
            <lb/>
          ſtincti. Alhazen 29 n 1.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24176" xml:space="preserve">Huius rei experimẽtaliter declarãdæ cauſſa, ponãtur in loco aliquo candelæ multæ localiter di-
              <lb/>
            ſtinctæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s24177" xml:space="preserve"> & ſint oẽs oppoſitę uni foramini pertrãſeunti ad locũ obſcurum, & opponatur foramini in
              <lb/>
            loco obſcuro aliquod corpus non diaphanum.</s>
            <s xml:id="echoid-s24178" xml:space="preserve"> Luces itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24179" xml:space="preserve"> cãdelarum apparent ſuper illud corpus
              <lb/>
            diſtinctè ſecundum numerum candelarũ, & quælibet illarum apparet oppoſita uni candelę ſecun-
              <lb/>
            dum lineã rectã tranſeuntẽ per foramẽ & per medium luminis candelæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s24180" xml:space="preserve"> & ſi cooperiatur una cãde-
              <lb/>
            la, deſtruetur unum lumẽ oppoſitum illi cãdelæ tantùm, & diſcooperta cãdela, reuertitur lumẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s24181" xml:space="preserve"> Pa
              <lb/>
            làm itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24182" xml:space="preserve">, qđ luces in medio foraminis, ubi ſe interſecãt oẽs uel plures in puncto uno, nõ admiſcen
              <lb/>
            tur in eodẽ puncto, ſed ſunt diſtinctæ per ſui ipſarum eſſentias:</s>
            <s xml:id="echoid-s24183" xml:space="preserve"> & ob hoc cum ulterius ꝓtẽduntur,
              <lb/>
            tunc ſecundum locorum, quibus incidũt, diuerſitatẽ localiter diſtinguuntur.</s>
            <s xml:id="echoid-s24184" xml:space="preserve"> Et quoniã luxres co-
              <lb/>
            loratas pertranſiẽs, illarum coloribus coloratur, ut ſuppoſitum eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s24185" xml:space="preserve"> palàm, ſi lumẽ penetrat diſtin-
              <lb/>
            ctum, & colores, qui feruntur cum lumine, penetrabunt diſtincti.</s>
            <s xml:id="echoid-s24186" xml:space="preserve"> Patet ergo propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s24187" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div888" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head721" xml:space="preserve" style="it">6. Proportio uirtutis toti{us} corporis luminoſi ad totum corp{us} luminoſum eſt, ſicut determi-
            <lb/>
          natæ partis uirtutis ad partem corporis ſibi proportionalem.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24188" xml:space="preserve">Sit corpus aliquod luminoſum a b.</s>
            <s xml:id="echoid-s24189" xml:space="preserve"> Dico, quòd ꝓportio uirtutis totius corporis a b ad totũ cor
              <lb/>
            pus a b eſt, ſicut proportio partis uirtutis, quæ
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0366-01" xlink:href="fig-0366-01a" number="403">
                <variables xml:id="echoid-variables386" xml:space="preserve">a b g d</variables>
              </figure>
            eſt a, ad partẽ corporis, quę eſt a.</s>
            <s xml:id="echoid-s24190" xml:space="preserve"> Si enim non
              <lb/>
            eſt iſtorum eadẽ ꝓportio:</s>
            <s xml:id="echoid-s24191" xml:space="preserve"> aut ergo maior, aut
              <lb/>
            minor:</s>
            <s xml:id="echoid-s24192" xml:space="preserve"> ſit primũ maior:</s>
            <s xml:id="echoid-s24193" xml:space="preserve"> & ſit uirtus totius cor
              <lb/>
            poris a b ſignata per lineã g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s24194" xml:space="preserve"> ſitq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s24195" xml:space="preserve"> g uirtus partis corporis, quæ eſt a, & d ſit uirtus partis corporis,
              <lb/>
            quæ eſt b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24196" xml:space="preserve"> quę eſt ergo proportio g ad a, eadẽ eſt ꝓportio d ad b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24197" xml:space="preserve"> ergo per 18 p 5 erit cõiunctim g d
              <lb/>
            ad a b, ſicut g a d a.</s>
            <s xml:id="echoid-s24198" xml:space="preserve"> Si ergo ꝓportio g ad a eſt maior ꝓportione g d ad a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24199" xml:space="preserve"> erit quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24200" xml:space="preserve"> maior ꝓportio
              <lb/>
            g d ad a b, ꝗ̃ g d ad a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24201" xml:space="preserve"> quod eſt impoſsibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s24202" xml:space="preserve"> nõ enim poterunt eſſe unius rei ad aliã duę ꝓportiões,
              <lb/>
            quarum una ſit maior alia.</s>
            <s xml:id="echoid-s24203" xml:space="preserve"> Idẽ quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24204" xml:space="preserve"> accidit impoſsibile danti, qđ minor ſit ꝓportio g partis uirtu
              <lb/>
            tis ad partẽ corporis, quę eſt a, ꝗ̃ g d uirtutis ad a b corpus.</s>
            <s xml:id="echoid-s24205" xml:space="preserve"> Si enim minor eſt proportio g ad a, ꝗ̃ g d
              <lb/>
            ad a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24206" xml:space="preserve"> & quę eſt g ad a, eadẽ eſt d ad b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24207" xml:space="preserve"> erit ergo per 18 p 5 cõiunctim proportio totius uirtutis, quæ
              <lb/>
            eſt g d, ad corpus a b, minor proportione g d ad a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24208" xml:space="preserve"> quod eſt impoſsibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s24209" xml:space="preserve"> Eſt ergo proportio g ad a,
              <lb/>
            ſicut g d ad a b.</s>
            <s xml:id="echoid-s24210" xml:space="preserve"> Et hoc eſt propoſitum:</s>
            <s xml:id="echoid-s24211" xml:space="preserve"> & eſt uniuerſale, niſi fortè aliquid cõferat unio uirtuti:</s>
            <s xml:id="echoid-s24212" xml:space="preserve"> quo-
              <lb/>
            niam uirtus unita ſemper eſt fortior ſe ipſa diuiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s24213" xml:space="preserve"> unde tenet noſtra demonſtratio, quando partes
              <lb/>
            non diuiſæ à toto, agunt in ipſo toto non actualiter diſtinctę:</s>
            <s xml:id="echoid-s24214" xml:space="preserve"> cum enim diſtinctæ ſunt à toto, tunc
              <lb/>
            non ſunt partes:</s>
            <s xml:id="echoid-s24215" xml:space="preserve"> quia nomen partis, id quod dicit philoſophus, ſignat potentiam, non actum:</s>
            <s xml:id="echoid-s24216" xml:space="preserve"> & de
              <lb/>
            hoc completus in alijs ſermo fuit.</s>
            <s xml:id="echoid-s24217" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div890" type="section" level="0" n="0">
          <figure number="404">
            <variables xml:id="echoid-variables387" xml:space="preserve">a b g c d</variables>
          </figure>
          <head xml:id="echoid-head722" xml:space="preserve" style="it">7. Omnis corporis luminoſi intr anſmutabilis ſecun
            <lb/>
          dũ formã & ſitũ, in corp{us} aliud æquale et homogeneũ
            <lb/>
          idẽ immediatè uel per medium uniforme oppoſitũ, eſt ſemper actio æqualis & uniformis.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24218" xml:space="preserve">Sit enim dati alicuius corporis luminoſi uirtus a:</s>
            <s xml:id="echoid-s24219" xml:space="preserve"> & ſit
              <lb/>
            corpus æquale & homogeneũ eidẽ oppoſitũ b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s24220" xml:space="preserve"> & ſit im
              <lb/>
            preſsio uirtutis a in b g corpus ſignata ք c.</s>
            <s xml:id="echoid-s24221" xml:space="preserve"> Dico, quòd a
              <lb/>
            ſemper imprimit in corpus b g impreſsionẽ c, quę eſt ſem
              <lb/>
            per æqualis ſibijpſi & uniformis.</s>
            <s xml:id="echoid-s24222" xml:space="preserve"> Si enim detur, quòd a
              <lb/>
            quãdoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24223" xml:space="preserve"> imprimit in corpus b g impreſsionem, quę eſt c,
              <lb/>
            quãdoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24224" xml:space="preserve"> uerò nõ imprimit c, ſed aliud maius uel minus ipſo c, ut d:</s>
            <s xml:id="echoid-s24225" xml:space="preserve"> tũc cũ corpus obiectũ ſit homo
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>