3714SECVNDVS.
ſtudioſiores, fabros eſſe ſe profiterent{ur}.
Cũergo hæc ita fuerĩt prĩo cõſtitu
ta, & natura nõ ſolũ ſẽſib{us}ornauiſſet gẽtes quẽadmodũ reliq̈ aĩalia, ſed ẽt co
gitatõibus & cõſiliis armauiſſet mẽtes, & ſubieciſſet cætera aĩalia ſub ptãte,
tũc vero & fabricatõib{us}ædificio℞ gradatim ꝓgreſſiad cæteras artes & diſci-
plinas, e fera agreſti uita ad mãſuetã pduxerũt hũanitatẽ, Tũ ãt ĩſtruẽtes
aioſe & ꝓſpiciẽtes maiorib{us} cogitatiõib{us}ex varietate artiũnatis: nõ caſas ſed
ẽt domos fũdatas ex lateritiis ꝑietib{us}: aut e lapide ſtructas materia et tegu
la tectas ꝑficë ceꝑunt, deide obſuatõib{us} ſtudio℞ euagãtib{us}iudiciis ex icertis
ad certas ſymmetria℞ rõnes ꝑduxerũt, poſtea ꝗ̃aĩaduerterũt ꝓfuſos eẽ ꝑt{us}
ab natura materiæ, & abũdãtẽ copiã ad ædiſiſicatões ab ea cõparatã tractãdo
nutriuerũt, & auctã ꝑ artes ornauerũt uoluptatib{us}ad elegãtiã vitæ. Igit{ur} de
his reb{us}q̃ ſũt ĩ ædiſiciis ad vſũ idoneæ, ꝗbuſ ſint q̈litatib{us}, & q̃s hẽant virtu
tes(vt potero)dicã, Sed ſiꝑs de ordĩe hui{us}libri diſputare voluerit, ꝙ putaue
rit eũ primũ iſtitui oportuiſſe, ne putet me errauiſſe, ſic reddã rõnẽ. Cum
corp{us}architecturæ ſcriberẽ prĩo volumĩe, putaui ꝑb{us}eruditiõib{us} & diſcipli-
nis eẽt ornata exponẽ, finire terminatõib{us}ei{us}ſpẽs, & e ꝑb{us}reb{us}eẽt nata dicẽ
Ita ꝗd oporteat eẽ i architecto ibi ꝓnũtiaui, Ergo ĩprĩo d’artis officio, ĩ h’
d’ naturalbib{us}materiæ reb{us}, quẽ hẽant vſũ diſputabo, Nã h’ liber ñ ꝓſitet{ur} vñ
architectura naſcat{ur}, ſed vñ origines ædificio℞ ſũt ĩſtitutæ, & ꝗb{us} rõnib{us} enu
tritæ et progreſſæ ſint gradatim ad hãc finitionẽ, Ergo ita ſuo ordine et loco
hui{us} erit voluminis cõſtitutio. Nũc reuertar ad ꝓpoſitũ, & d’ copiis q̃ aptæ
ſt{ur} ædificio℞ ꝑfectõib{us}quẽadmodũ uideãt{ur} eẽ ab natura re℞ ꝓcreatæ, ꝑbuſ
mixtiõib{us}prĩcipio℞ cogreſſus tẽperẽt{ur}, ne obſcura ſed ꝑſpicua legẽtib{us} ſint,
rõcinabor. Nã nulla materia℞ gña ne corpora ne res ſine principio℞
cœtu naſcineꝙ ſubiici intellectui pñt, ne aliter natura re℞ p̃ceptis phyſi-
corũ ueras patit{ur} habere explicationes, niſi cauſæ, quæ ſunt in his rebus, quẽ
admodum, & ꝗd ita ſint ſubtilibus rationibus habeant demonſtrationes.
ta, & natura nõ ſolũ ſẽſib{us}ornauiſſet gẽtes quẽadmodũ reliq̈ aĩalia, ſed ẽt co
gitatõibus & cõſiliis armauiſſet mẽtes, & ſubieciſſet cætera aĩalia ſub ptãte,
tũc vero & fabricatõib{us}ædificio℞ gradatim ꝓgreſſiad cæteras artes & diſci-
plinas, e fera agreſti uita ad mãſuetã pduxerũt hũanitatẽ, Tũ ãt ĩſtruẽtes
aioſe & ꝓſpiciẽtes maiorib{us} cogitatiõib{us}ex varietate artiũnatis: nõ caſas ſed
ẽt domos fũdatas ex lateritiis ꝑietib{us}: aut e lapide ſtructas materia et tegu
la tectas ꝑficë ceꝑunt, deide obſuatõib{us} ſtudio℞ euagãtib{us}iudiciis ex icertis
ad certas ſymmetria℞ rõnes ꝑduxerũt, poſtea ꝗ̃aĩaduerterũt ꝓfuſos eẽ ꝑt{us}
ab natura materiæ, & abũdãtẽ copiã ad ædiſiſicatões ab ea cõparatã tractãdo
nutriuerũt, & auctã ꝑ artes ornauerũt uoluptatib{us}ad elegãtiã vitæ. Igit{ur} de
his reb{us}q̃ ſũt ĩ ædiſiciis ad vſũ idoneæ, ꝗbuſ ſint q̈litatib{us}, & q̃s hẽant virtu
tes(vt potero)dicã, Sed ſiꝑs de ordĩe hui{us}libri diſputare voluerit, ꝙ putaue
rit eũ primũ iſtitui oportuiſſe, ne putet me errauiſſe, ſic reddã rõnẽ. Cum
corp{us}architecturæ ſcriberẽ prĩo volumĩe, putaui ꝑb{us}eruditiõib{us} & diſcipli-
nis eẽt ornata exponẽ, finire terminatõib{us}ei{us}ſpẽs, & e ꝑb{us}reb{us}eẽt nata dicẽ
Ita ꝗd oporteat eẽ i architecto ibi ꝓnũtiaui, Ergo ĩprĩo d’artis officio, ĩ h’
d’ naturalbib{us}materiæ reb{us}, quẽ hẽant vſũ diſputabo, Nã h’ liber ñ ꝓſitet{ur} vñ
architectura naſcat{ur}, ſed vñ origines ædificio℞ ſũt ĩſtitutæ, & ꝗb{us} rõnib{us} enu
tritæ et progreſſæ ſint gradatim ad hãc finitionẽ, Ergo ita ſuo ordine et loco
hui{us} erit voluminis cõſtitutio. Nũc reuertar ad ꝓpoſitũ, & d’ copiis q̃ aptæ
ſt{ur} ædificio℞ ꝑfectõib{us}quẽadmodũ uideãt{ur} eẽ ab natura re℞ ꝓcreatæ, ꝑbuſ
mixtiõib{us}prĩcipio℞ cogreſſus tẽperẽt{ur}, ne obſcura ſed ꝑſpicua legẽtib{us} ſint,
rõcinabor. Nã nulla materia℞ gña ne corpora ne res ſine principio℞
cœtu naſcineꝙ ſubiici intellectui pñt, ne aliter natura re℞ p̃ceptis phyſi-
corũ ueras patit{ur} habere explicationes, niſi cauſæ, quæ ſunt in his rebus, quẽ
admodum, & ꝗd ita ſint ſubtilibus rationibus habeant demonſtrationes.
Thales ꝑdẽ primũ aquã putauit oĩum re℞ eẽ prĩcipiũ, Heraclit{us} epheſi{us} ꝗꝑꝑ
obſcuritatẽ ſcripto℞ a græcis σχοΤς ẽ appellat{us}, ignẽ, Democrit{us} ꝑ eũ ſe
cut{us}ẽ, epicur{us}atomos, q̈s noſtri ĩſecabilia corꝑa: nõnulliĩdiuidua vocitaue
rũt, Pythagoreo℞vero diſciplĩa. adiecit ad aquã et ignẽ aera et terrenũ, ergo
Democrit{us}et ſiñ ꝓprie res noĩauit, Sed tm̃ ĩdiuidua corꝑa ꝓpoſuit, iõ eaip̃a
dixiſſe uidet{ur}, ꝙ ea cũ ſint diſiũcta, neclegũt{ur}, nec iternitionẽ recipiũt, nec ſe-
ctiõib{ur}diuidũt{ur}, ſed ſempiterno æuo ꝑpetuo ifinitã retinẽt ĩ ſe ſoliditatẽ. Ex
his ergo cõgruẽtib{us}cũ res oẽs coire naſci uideãt{ur}, & eæ ĩ ĩfinitis gñib{us} rerũ
natura eẽt diſparatæ, putaui oportë d’ varietatib{ur} & diſcriminib{ur}uſus earũ
quaſ hẽrẽt ĩædificiis q̈litates expõere, vti cum fuerĩt notæ, non hẽant qui
ædificare cogitãt, errorem, ſed aptas ad uſum copias ædificiis comparent.
obſcuritatẽ ſcripto℞ a græcis σχοΤς ẽ appellat{us}, ignẽ, Democrit{us} ꝑ eũ ſe
cut{us}ẽ, epicur{us}atomos, q̈s noſtri ĩſecabilia corꝑa: nõnulliĩdiuidua vocitaue
rũt, Pythagoreo℞vero diſciplĩa. adiecit ad aquã et ignẽ aera et terrenũ, ergo
Democrit{us}et ſiñ ꝓprie res noĩauit, Sed tm̃ ĩdiuidua corꝑa ꝓpoſuit, iõ eaip̃a
dixiſſe uidet{ur}, ꝙ ea cũ ſint diſiũcta, neclegũt{ur}, nec iternitionẽ recipiũt, nec ſe-
ctiõib{ur}diuidũt{ur}, ſed ſempiterno æuo ꝑpetuo ifinitã retinẽt ĩ ſe ſoliditatẽ. Ex
his ergo cõgruẽtib{us}cũ res oẽs coire naſci uideãt{ur}, & eæ ĩ ĩfinitis gñib{us} rerũ
natura eẽt diſparatæ, putaui oportë d’ varietatib{ur} & diſcriminib{ur}uſus earũ
quaſ hẽrẽt ĩædificiis q̈litates expõere, vti cum fuerĩt notæ, non hẽant qui
ædificare cogitãt, errorem, ſed aptas ad uſum copias ædificiis comparent.