Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
371 69
372 70
373 71
374 72
375 73
376 74
377 75
378 76
379 77
380 78
381 79
382 80
383 81
384 82
385 83
386 84
387 85
388 86
389 87
390 88
391 89
392 90
393 91
394 92
395 93
396 94
397 95
398 96
399 97
400 98
< >
page |< < (70) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div914" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24562" xml:space="preserve">
              <pb o="70" file="0372" n="372" rhead="VITELLONIS OPTICAE"/>
            quia per 1 p 6 triangulus a b g eſt maior triãgulo a h t, quoniam baſis b g eſt maior baſi h t:</s>
            <s xml:id="echoid-s24563" xml:space="preserve"> plus itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24564" xml:space="preserve">
              <lb/>
            luminis diffuſum eſt in trigono a b g, quàm in trigono a h t:</s>
            <s xml:id="echoid-s24565" xml:space="preserve"> in quolibet enim iſtorum triangulorum
              <lb/>
            puncto eſt lumen ęqualiter diffuſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s24566" xml:space="preserve"> Lumen ergo in-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0372-01" xlink:href="fig-0372-01a" number="414">
                <variables xml:id="echoid-variables397" xml:space="preserve">a b h t g d u z e</variables>
              </figure>
            cidens corpori exiſtenti in linea u z, illud corpus debi
              <lb/>
            lius illuminat quã corpus b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s24567" xml:space="preserve"> quia paucius ſibi lumen
              <lb/>
            incidit:</s>
            <s xml:id="echoid-s24568" xml:space="preserve"> proportio enim uirtutis luminis incidentis li-
              <lb/>
            neę h t ad impreſsionẽ ſuã in corpus u z, eſt minor ꝓ-
              <lb/>
            portione uirtutis incidentis lineę b g ad impreſsionẽ
              <lb/>
            ſuam in corpus u z per 8 p 5:</s>
            <s xml:id="echoid-s24569" xml:space="preserve"> quoniam, ut patet ex prę
              <lb/>
            miſsis, lumen incidens lineę b g, eſt plus lumine inci-
              <lb/>
            dente lineę h t.</s>
            <s xml:id="echoid-s24570" xml:space="preserve"> Proportio uerò uirtutis incidẽtis lineę
              <lb/>
            h t ad impreſsionẽ ſuam in corpus u z, eſt ſicut propor
              <lb/>
            tio uirtutis incidentis lineæ b g ad impreſsionẽ ſuam
              <lb/>
            in corpus b g per 6 huius:</s>
            <s xml:id="echoid-s24571" xml:space="preserve"> ergo per 16 p 5 erit permuta
              <lb/>
            tim proportio uirtutis perueniẽtis ad lineã h t, ad uir-
              <lb/>
            tutẽ peruenientẽ ad lineã b g, ſicut impreſsionis factę
              <lb/>
            in corpus u z ad impreſsionẽ factã in corpus b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s24572" xml:space="preserve"> ſed ք
              <lb/>
            p̃miſſa lumẽ քueniens ad lineã h t eſt debilius lumine
              <lb/>
            քueniẽte ad lineã b g.</s>
            <s xml:id="echoid-s24573" xml:space="preserve"> Ergo impreſsio քueniẽs à linea
              <lb/>
            h t in corpus u z, eſt debilior impreſsiõe քueniẽte à uirtute luminis incidẽtis lineę b g in corpus b g.</s>
            <s xml:id="echoid-s24574" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Corp
              <emph style="sub">9</emph>
            itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24575" xml:space="preserve"> ꝓpinꝗus corpori luminoſo forti
              <emph style="sub">9</emph>
            illuminatur ꝗ̃ remotius ab eodẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s24576" xml:space="preserve"> Et hoc eſt ꝓpoſitũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s24577" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div916" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head738" xml:space="preserve" style="it">23. Puncto remotiori à corpore luminoſo incidunt radij à plurib. pun
            <lb/>
          ctis corporis luminoſi, quàm puncto propinquiori.</head>
          <figure number="415">
            <variables xml:id="echoid-variables398" xml:space="preserve">g h c e f a b d</variables>
          </figure>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24578" xml:space="preserve">Sit corporis luminoſi circulus a b c, cuius centrum d:</s>
            <s xml:id="echoid-s24579" xml:space="preserve"> & ducatur perpen
              <lb/>
            dicularis d g, in qua ſignentur duo puncta g remotior, & h propinquior.</s>
            <s xml:id="echoid-s24580" xml:space="preserve"> Di
              <lb/>
            co, quòd puncto remotiori, qui eſt g, incidunt radij à plurib.</s>
            <s xml:id="echoid-s24581" xml:space="preserve"> punctis corpo
              <lb/>
            ris luminoſi, ꝗ̃ ipſi puncto h.</s>
            <s xml:id="echoid-s24582" xml:space="preserve"> Ducãtur enim radij longiſsimi à corpore lumi
              <lb/>
            noſo ad punctum g.</s>
            <s xml:id="echoid-s24583" xml:space="preserve"> Et ſimiliter ducantur radij lõgiſsimi à corpore lumino
              <lb/>
            ſo ad punctũ h:</s>
            <s xml:id="echoid-s24584" xml:space="preserve"> erunt itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24585" xml:space="preserve"> per 16 huius illi radij cõtingentes ſphęrã.</s>
            <s xml:id="echoid-s24586" xml:space="preserve"> Contin
              <lb/>
            gant itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24587" xml:space="preserve"> radij incidentes puncto g in punctis a & b, & radij incidentes pũ
              <lb/>
            cto h, contingant ſphæram in punctis e & f:</s>
            <s xml:id="echoid-s24588" xml:space="preserve"> palamq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s24589" xml:space="preserve"> per 60 t 1 huius, quo-
              <lb/>
            niam puncta contingentiæ e & f cadent intra puncta a & b.</s>
            <s xml:id="echoid-s24590" xml:space="preserve"> Quia itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24591" xml:space="preserve"> pun-
              <lb/>
            ctum h ſolum irradiatur à punctis arcus e c f, & non ab alijs:</s>
            <s xml:id="echoid-s24592" xml:space="preserve"> punctũ uerò g
              <lb/>
            irradiatur à punctis arcus a c b, qui eſt maior arcu e c f, patet propoſitũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s24593" xml:space="preserve"> quo
              <lb/>
            niam punctũ g illuminabitur à ſuperficie corporis luminoſi, quã per ęqua-
              <lb/>
            lia diuidit arcus a c b:</s>
            <s xml:id="echoid-s24594" xml:space="preserve"> & punctum h illuminabitur à ſuperficie corporis lu-
              <lb/>
            minoſi, quã per ęqualia diuidit arcus e c f:</s>
            <s xml:id="echoid-s24595" xml:space="preserve"> tamen propter radiorum fortitu-
              <lb/>
            dinem, quæ conſequitur ipſorum breuitatem, fortius illuminabitur punctũ
              <lb/>
            h à paucioribus radijs, quã punctum g à plurib.</s>
            <s xml:id="echoid-s24596" xml:space="preserve"> multiplicitas enim luminis
              <lb/>
            in puncto remotiori eſt ex concurſu radiorum multorum obliquè inciden-
              <lb/>
            tium & debilium, ſed in puncto propinquiori fortificatur lux ex breuitate radij, ſecundum quam à
              <lb/>
            corpore luminoſo immittitur plus uirtutis.</s>
            <s xml:id="echoid-s24597" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div917" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head739" xml:space="preserve" style="it">24. Omne corp{us} luminoſum min{us} ſpatium, à quo non egreditur, forti{us} illuminat quàm
            <lb/>
          ſpatium mai{us} illo.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24598" xml:space="preserve">Quod hic proponitur, ſatis patet per exemplũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s24599" xml:space="preserve"> u-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0372-03" xlink:href="fig-0372-03a" number="416">
                <variables xml:id="echoid-variables399" xml:space="preserve">a e h f b d g</variables>
              </figure>
            na enim candela paruam cameram fortius illuminat
              <lb/>
            quã domum uel cameram maiorem:</s>
            <s xml:id="echoid-s24600" xml:space="preserve"> poteſt tamen i-
              <lb/>
            dem figuraliter demonſtrari.</s>
            <s xml:id="echoid-s24601" xml:space="preserve"> Eſto enim, ut ſit pũctus
              <lb/>
            aliquis corporis luminoſi a:</s>
            <s xml:id="echoid-s24602" xml:space="preserve"> à quo per ſpatiũ magnũ,
              <lb/>
            in quo ſit linea b g, diffundantur radij a g, a b, a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s24603" xml:space="preserve"> & ſit
              <lb/>
            radius a d perpendicularis ſuper lineam b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s24604" xml:space="preserve"> illumi-
              <lb/>
            natur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24605" xml:space="preserve"> ſpatium totum b g ſecundum has lineas
              <lb/>
            à puncto a ſibi incidentes.</s>
            <s xml:id="echoid-s24606" xml:space="preserve"> Abſcindatur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s24607" xml:space="preserve"> à linea
              <lb/>
            a b linea a e, ut placuerit, & â linea a g abſcindetur li-
              <lb/>
            nea a f æqualis lineæ a e:</s>
            <s xml:id="echoid-s24608" xml:space="preserve"> productaq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s24609" xml:space="preserve"> linea e f ſecet li-
              <lb/>
            neam perpẽdicularẽ, quę eſt a d, in puncto h.</s>
            <s xml:id="echoid-s24610" xml:space="preserve"> Si ergo
              <lb/>
            in linea e h f terminetur ſpatium, ne lumen ultrà per-
              <lb/>
            tranſeat, erit illud ſpatium minus ſpatio terminato ք
              <lb/>
            lineam b d g per 2 p 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s24611" xml:space="preserve"> Omnes autem radij peruenien
              <lb/>
            tes ad lineam b g, perueniunt ad lineam e f:</s>
            <s xml:id="echoid-s24612" xml:space="preserve"> plus ergo
              <lb/>
            aggregantur radij in ſpatio e f quã in ſpatio b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s24613" xml:space="preserve"> fortiores ergo fiunt, cum ſint uirtutis plus unitæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s24614" xml:space="preserve"> ma
              <lb/>
            gis ergo agunt quã in ſpatio b g, in quo ſunt diffuſiores.</s>
            <s xml:id="echoid-s24615" xml:space="preserve"> Plus ergo illuminatur ſpatium minus, cùm
              <lb/>
            ad eius terminos uirtus luminis terminatur, quàm ſpatium maius illo.</s>
            <s xml:id="echoid-s24616" xml:space="preserve"> Et hoc eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s24617" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>