Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
161 141
162 142
163 143
164 144
165 145
166 146
167 147
168 148
169 149
170 150
171 151
172 152
173 153
174 154
175 155
176 156
177 157
178 158
179 159
180 160
181 161
182 162
183 163
184 164
185 165
186 166
187 167
188 168
189 169
190 170
< >
page |< < (18) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div56" type="section" level="1" n="18">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s1318" xml:space="preserve">
              <pb o="18" file="0038" n="38" rhead="GNOMONICES"/>
            in priori arcu occidere, more hor arum ab ortu, paulo post horam decimamquintam, oriri verò paulo ante
              <lb/>
            horam nonam more hor arum ab occaſu, &</s>
            <s xml:id="echoid-s1319" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s1320" xml:space="preserve">Horæ externæ in arcu diurno ♋ d M e, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1321" xml:space="preserve">nocturno d θ e,
              <lb/>
            pertinent ad horas Italicas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1322" xml:space="preserve">internæ ad Babylonicas. </s>
            <s xml:id="echoid-s1323" xml:space="preserve">Contra verò in arcu diurno ♑ d θ e, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1324" xml:space="preserve">no-
              <lb/>
            cturno d M e, externæ horæ ad horas Babylonicas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1325" xml:space="preserve">internæ ad Italicas ſpectant. </s>
            <s xml:id="echoid-s1326" xml:space="preserve">Semper tamen pun-
              <lb/>
            ctume, ſumitur pro ortu Solis, ſi de horis ab ortu loquamur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1327" xml:space="preserve">punctum d, pro occaſu. </s>
            <s xml:id="echoid-s1328" xml:space="preserve">E contrario au-
              <lb/>
            tem, ſi de horis ab occaſu ſermo habeatur, punctum e, ſumendum eſt pro occaſu Solis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1329" xml:space="preserve">d, pro ortu, vt
              <lb/>
            numeri horarum demonſtrant.</s>
            <s xml:id="echoid-s1330" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <figure number="16">
            <image file="0038-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0038-01"/>
          </figure>
          <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
          <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
          <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s1331" xml:space="preserve">IDEM videre licet in horis astronomicis, ſi circuli diuiſio incipiat à puncto M, Meridiei, ut manife-
              <lb/>
            ſtum est in alio circulo minori A B C D, circa centrum E, deſcripto, qui per rectam B D, diuiſus eſt ad
              <lb/>
            ſimilitudinem circuli M d θ e, ita vt ſit inſtar paralleli ♋, vel ♑, deſcripti ex minore aliquo Ana-
              <lb/>
            lemmate. </s>
            <s xml:id="echoid-s1332" xml:space="preserve">Itaque cernis etiam hic arcum diurnum ♋, B A D, complecti horas quindecim, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1333" xml:space="preserve">eo am-
              <lb/>
            plius, nocturnum verò B C D, paulo minus, quàm horas 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s1334" xml:space="preserve">Item in priori Solem oriri in D, paulo ante
              <lb/>
            horam 4 {1/2} post mediam noctem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1335" xml:space="preserve">occidere in B, paulo poſt horam 7 {1/2} poſt meridiem, &</s>
            <s xml:id="echoid-s1336" xml:space="preserve">c.</s>
            <s xml:id="echoid-s1337" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s1338" xml:space="preserve">HAEC omnia experiri licebit in omnibus alijs parallelis Solis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1339" xml:space="preserve">in quocunque climate, ſi pro alti-
              <lb/>
            tudine poli in dato climate Analemma conſtituatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1340" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Quo modo da-
            <lb/>
          tus citculus di-
            <lb/>
          uidatur in duas
            <lb/>
          portiones, qua-
            <lb/>
          rum vna ſimi-
            <lb/>
          lis ſit arcui diur
            <lb/>
          no, & nocturno
            <lb/>
          aliera, Sole in
            <lb/>
          qu@cunque gra
            <lb/>
          du Ecliptiçæ
            <lb/>
          exiſtente.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1341" xml:space="preserve">SED doceamus, quanam arte circulus ille minor A B C D, vel quiuis alius, etiam maior, beneficio
              <lb/>
            Analemmatis diuidendus ſit in duas portiones, quarum vna ſimilis ſit arcui diurno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1342" xml:space="preserve">altera nocturno,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0038-05" xlink:href="note-0038-05a" xml:space="preserve">40</note>
            Sole exiſtente in principio ♋ vel in quouis alio gradu Eclipticæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1343" xml:space="preserve">Egregium enim vſum hæc res habebit
              <lb/>
            in deſcribendis horis ab ortn, vel occaſu Solis, vt ex ijs, quæ ſcquuntur, liquido conſtabit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1344" xml:space="preserve">Sit ergo exem
              <lb/>
            pli gratia, circulus A B C D, diuidendus in ar cum diurnum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1345" xml:space="preserve">nocturnum ♋ quemadmodum circu-
              <lb/>
            lus M d θ e, diuiſus eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1346" xml:space="preserve">Ducta diametro vtcunque A C, ducatur ex A, recta A G, faciens cum A C,
              <lb/>
            quemeunque angulum, ex qua abſcindatur A G, æqualis diametro paralleli ♋ M θ, in Analemmate,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1347" xml:space="preserve">rurſus recta A H, æqualis portioni M a, eiuſdem diametri. </s>
            <s xml:id="echoid-s1348" xml:space="preserve">Coniuncta deinde recta G C, agatur ei per
              <lb/>
            H, parallela H F, ſecans diametrum A C, in F, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1349" xml:space="preserve">per F, ad A C, excitetur perpendicularis B D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1350" xml:space="preserve">Di-
              <lb/>
            co arcum B A D, ſimilem eſſe arcui diurno ♋ & </s>
            <s xml:id="echoid-s1351" xml:space="preserve">arcum B C D nocturno, hoc eſt, arcum B A D, arcui
              <lb/>
            d M e, in maiori circulo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1352" xml:space="preserve">arcum B C D, arcui d θ e, ſimilem eſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s1353" xml:space="preserve">Quoniam enim eſt, vt A H, ad H G,
              <lb/>
            hoc eſt M a, ad a θ, ita A F, ad F C, erit componendo, vt M θ, ad a θ, ita A C, ad F C, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1354" xml:space="preserve">permutan-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0038-06" xlink:href="note-0038-06a" xml:space="preserve">2. ſexti.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0038-07" xlink:href="note-0038-07a" xml:space="preserve">50</note>
            do vt M θ, ad A C, ita a θ, ad F C. </s>
            <s xml:id="echoid-s1355" xml:space="preserve">Vt autem M θ, ad A C, diameter ad diametrum, ita eſt M b, ſemi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0038-08" xlink:href="note-0038-08a" xml:space="preserve">15. quinti.</note>
            diameter ad ſemidiametrum A E. </s>
            <s xml:id="echoid-s1356" xml:space="preserve">Igitur erit quoque, vt M b, ſemidiameter ad ſemidiametrum A E, ita
              <lb/>
            a θ, ſinus verſus arcus nocturni ♋ d θ e, ad F C, ſinum verſum arcus B C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1357" xml:space="preserve">Per lemma ergo ſupe-
              <lb/>
            rius, arcus nocturnus ♋ d θ e, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1358" xml:space="preserve">B C D, ſimiles ſunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1359" xml:space="preserve">ac proinde arcus B C D, tot horas ſui circuli cõ-
              <lb/>
            prehendet, quot in arcu d θ e, continentur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1360" xml:space="preserve">Quamobrem & </s>
            <s xml:id="echoid-s1361" xml:space="preserve">reliquus B AD, reliquo arcui diurno d M e,
              <lb/>
            ſimilis erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1362" xml:space="preserve">quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1363" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s1364" xml:space="preserve">IAM verò latitudo ortiua, vel occidua ex Analemmate ita inuenietur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1365" xml:space="preserve">Ex puncto a, vbi paralle-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0038-09" xlink:href="note-0038-09a" xml:space="preserve">Inuentio latitu
                <lb/>
              dinis ortiuæ &
                <lb/>
              occiduæ ex A-
                <lb/>
              nalemmate.</note>
            lus Horizontem ſecat, ducatur ad Horizontis diametrum B D, perpendicularis a d. </s>
            <s xml:id="echoid-s1366" xml:space="preserve">Dico arcum d A,
              <lb/>
            eſſe latitudinem ortiuam, vel occiduam. </s>
            <s xml:id="echoid-s1367" xml:space="preserve">Quoniam enim, vt paulo ante demonſtrauimus, communis ſe-
              <lb/>
            ctio paralleli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1368" xml:space="preserve">Horizontis recta eſt ad planum Meridiani, at que adeo, ex definitione 3. </s>
            <s xml:id="echoid-s1369" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s1370" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s1371" xml:space="preserve">Eucli-
              <lb/>
            dis, perpendicularis ad rectam B D, in plano Meridiani exiſtentem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1372" xml:space="preserve">fit vt ſi circulus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>