3915SECVNDVS.
Fiũt aũt cum his lateribus ſemilateres, qui cum ſtruuntur, vna parte lateri-
bus ordĩes altera ſemilateres ponunt{ur}, ergo ex vtra ꝑte ad lineã cũ ſtruũt{ur}.
alternis coriis parietes alligãt{ur}, & medii lateres ſupra coagmenta collocati
et ſirmitatẽ et ſpẽm faciũt vtra ꝑte nõ ĩuenuſtã. Eſtãt ĩ hiſpania vlteriore
calentũ, & ĩ galliis Maſſilia & ĩ aſia pitanæ, vbi lateres cũ ſũt ducti & arefacti,
ꝓiecti natãt ĩ aq̈. Natare ãt eos poſſe ideo videt̃, ꝙ terra eſt de q̈ ducunt{ur}, pu
micoſa, ita cũ eſt leuis aere ſolidata, nõ recipit ĩ ſe nec cõbibit liquorẽ. Igit{ur}le
ui rara cũſit ꝓprietate, nec patiat{ur} penetrare in corp{us}humidã ptãtem quo
cũ põdere fuerit, cogit{ur} ab re℞ natura (quemadmodũ pumex) vti ab aq̈ ſu
ſtineat{ur}, Sic ãt magnas hñt vtilitates, ꝙ ne ĩ æ dificatiõib{us}ſuntoner oſi, & cũ
ducunt{ur}, a tempeſtatib{us}nõ diſſoluunt{ur}. # De Arena. # Cap̃. IIII.
bus ordĩes altera ſemilateres ponunt{ur}, ergo ex vtra ꝑte ad lineã cũ ſtruũt{ur}.
alternis coriis parietes alligãt{ur}, & medii lateres ſupra coagmenta collocati
et ſirmitatẽ et ſpẽm faciũt vtra ꝑte nõ ĩuenuſtã. Eſtãt ĩ hiſpania vlteriore
calentũ, & ĩ galliis Maſſilia & ĩ aſia pitanæ, vbi lateres cũ ſũt ducti & arefacti,
ꝓiecti natãt ĩ aq̈. Natare ãt eos poſſe ideo videt̃, ꝙ terra eſt de q̈ ducunt{ur}, pu
micoſa, ita cũ eſt leuis aere ſolidata, nõ recipit ĩ ſe nec cõbibit liquorẽ. Igit{ur}le
ui rara cũſit ꝓprietate, nec patiat{ur} penetrare in corp{us}humidã ptãtem quo
cũ põdere fuerit, cogit{ur} ab re℞ natura (quemadmodũ pumex) vti ab aq̈ ſu
ſtineat{ur}, Sic ãt magnas hñt vtilitates, ꝙ ne ĩ æ dificatiõib{us}ſuntoner oſi, & cũ
ducunt{ur}, a tempeſtatib{us}nõ diſſoluunt{ur}. # De Arena. # Cap̃. IIII.
In cementitiis aũt ſtructuris primũ eſt de arena q̃rendum, vt ea ſit idonea ad
materiẽ miſcendã, ne habeat terrã cõmixtã. Genera ãt arenæ foſſitiæ ſũt
hæc: nigra: cana: rubra: carbũculus. Ex his q̃ ĩ manu cõfricata fecerit ſtrido-
rem, erit optĩa, q̃ ãt terroſa fuerit, & nõ habebit aſꝑitatem. Itẽ ſi in ueſtimen
tũ cãdidũ ea cõiecta fuerit, poſtea excuſſa uel icta, id nõ inꝗnauerit, ne ibi
terra fubſiderit erit idonea. Sin aũt nõ erũt arenaria, vñ fodiat{ur}, tũ de flumi
nib{us} aut e glarea erit excernẽda, Nõ min{us} etiã de littore marino, ſed ea ĩ ſtru-
cturis hæc habet vitia, ꝙ difficulter ſicceſcit, ne ubiſit, onerari ſe continen
ter paries patit{ur}, niſi ĩtermiſſiõib{us}reꝗeſcat, ne cõcameratiões recipit, Marĩa
aũt hoc ampli{us}, q etiã parietes cũ in his tectoria facta fuerĩt, remittentes ſal-
ſuginem: ea diſſoluũt. Foſſitiæ uero celeriter in ſtructuris ſicceſcũt, & tecto
ria ꝑmanent, & cõcamerationes patiunt{ur}, ſed hæ, q̃ ſunt de arenariis recẽtes.
Si. n. exemptæ diutius iaceãt, ab ſole & luna & pruiua concoctæ reſoluunt{ur},
& fiũt terroſæ. Ita cũ in ſtructurã cõiiciunt{ur}, nõ pñt cõtinere cementa, ſed ea
ruũt & labunt{ur}, onera parietes nõ pñt ſuſtinere, Recentes aũt foſſitiæ cũ in
ſtructuris tãtas habeãt virtutes, eæ in tectoriis ideo nõ ſũt utiles, ꝙ pĩguitu-
dini ei{us} calx palea cõmixta ꝑꝑ uehementiã nõ p̃t ſine rimis ĩareſcere, fluuia-
tica uero ꝑꝑ macritatem (uti ſigninum) bacillo℞ ſubactionibus in tectorio
recipit ſolicitatem. # De Calce. # Caput. V.
materiẽ miſcendã, ne habeat terrã cõmixtã. Genera ãt arenæ foſſitiæ ſũt
hæc: nigra: cana: rubra: carbũculus. Ex his q̃ ĩ manu cõfricata fecerit ſtrido-
rem, erit optĩa, q̃ ãt terroſa fuerit, & nõ habebit aſꝑitatem. Itẽ ſi in ueſtimen
tũ cãdidũ ea cõiecta fuerit, poſtea excuſſa uel icta, id nõ inꝗnauerit, ne ibi
terra fubſiderit erit idonea. Sin aũt nõ erũt arenaria, vñ fodiat{ur}, tũ de flumi
nib{us} aut e glarea erit excernẽda, Nõ min{us} etiã de littore marino, ſed ea ĩ ſtru-
cturis hæc habet vitia, ꝙ difficulter ſicceſcit, ne ubiſit, onerari ſe continen
ter paries patit{ur}, niſi ĩtermiſſiõib{us}reꝗeſcat, ne cõcameratiões recipit, Marĩa
aũt hoc ampli{us}, q etiã parietes cũ in his tectoria facta fuerĩt, remittentes ſal-
ſuginem: ea diſſoluũt. Foſſitiæ uero celeriter in ſtructuris ſicceſcũt, & tecto
ria ꝑmanent, & cõcamerationes patiunt{ur}, ſed hæ, q̃ ſunt de arenariis recẽtes.
Si. n. exemptæ diutius iaceãt, ab ſole & luna & pruiua concoctæ reſoluunt{ur},
& fiũt terroſæ. Ita cũ in ſtructurã cõiiciunt{ur}, nõ pñt cõtinere cementa, ſed ea
ruũt & labunt{ur}, onera parietes nõ pñt ſuſtinere, Recentes aũt foſſitiæ cũ in
ſtructuris tãtas habeãt virtutes, eæ in tectoriis ideo nõ ſũt utiles, ꝙ pĩguitu-
dini ei{us} calx palea cõmixta ꝑꝑ uehementiã nõ p̃t ſine rimis ĩareſcere, fluuia-
tica uero ꝑꝑ macritatem (uti ſigninum) bacillo℞ ſubactionibus in tectorio
recipit ſolicitatem. # De Calce. # Caput. V.
De arenæ copiis cum habeat{ur} explicatum, tũ etiã de calce diligentia eſt adhi
benda, uti de albo ſaxo aut ſilice coquatur, & quæ erit ex ſpiſſo & duriore,
erit utilior in ſtructura, quæautem ex ſiſtuloſo, in tectoriis. Cum ea erit ex-
tincta, tũc materia ita miſceat{ur}, ut ſi erit fo ſſitia, tres arenæ & una calcis con
fundantur, Si aũt fluuiatica aut marina, duæ arenæ in unã calcis coniiciant{ur}.
Ita. n. erit iuſta ratio mixtionis temperaturæ, etiã in fluuiatica aut marina, ſi
quis teſtam tuſam & ſuccretã ex tertia parte adiecerit, efficiet materiæ tem
peraturam ad uſum meliorem. Quare aũt cum recipit aquam & arenam
calx: tũc confirmat ſtructurã, hæc eſſe cã uidet{ur}, ꝙ e principiis uti cætera cor
pora ita & ſaxa ſunt temperata, & quæ plus hñt aeris, ſunt tenera, quæ aq̃,
lenta ſunt ab humore, quæ terræ, dura, quæignis, fragiliora, Ita ex
benda, uti de albo ſaxo aut ſilice coquatur, & quæ erit ex ſpiſſo & duriore,
erit utilior in ſtructura, quæautem ex ſiſtuloſo, in tectoriis. Cum ea erit ex-
tincta, tũc materia ita miſceat{ur}, ut ſi erit fo ſſitia, tres arenæ & una calcis con
fundantur, Si aũt fluuiatica aut marina, duæ arenæ in unã calcis coniiciant{ur}.
Ita. n. erit iuſta ratio mixtionis temperaturæ, etiã in fluuiatica aut marina, ſi
quis teſtam tuſam & ſuccretã ex tertia parte adiecerit, efficiet materiæ tem
peraturam ad uſum meliorem. Quare aũt cum recipit aquam & arenam
calx: tũc confirmat ſtructurã, hæc eſſe cã uidet{ur}, ꝙ e principiis uti cætera cor
pora ita & ſaxa ſunt temperata, & quæ plus hñt aeris, ſunt tenera, quæ aq̃,
lenta ſunt ab humore, quæ terræ, dura, quæignis, fragiliora, Ita ex