Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
311 295
312 296
313 297
314 298
315 299
316 300
317 301
318 302
319 303
320 304
321 305
322 306
323 307
324 308
325 309
326 310
327 311
328 312
329 313
330 314
331 315
332 316
333 317
334 318
335 319
336 320
337 321
338 322
339 323
340 324
< >
page |< < (382) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1263" type="section" level="1" n="316">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25074" xml:space="preserve">
              <pb o="382" file="0398" n="398" rhead="GNOMONICES"/>
            dam meridianæ, in qua ſtylus collocandus eſt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25075" xml:space="preserve">G H, lineam æquinoctialem, quemadmodũ
              <lb/>
            in horizontali horologio recta H E, meridiana linea eſt, hoc eſt, communis ſectio plani horolo-
              <lb/>
            gii, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25076" xml:space="preserve">Meridiani
              <unsure/>
            , in qua ſtylus collocatur, recta autem F K, munere lineæ æquinoctialis fungitur.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s25077" xml:space="preserve">In rectam autem G N, quæ inſtar eſt lineæ meridianæ, ſi planum inclinatum pro Horizonte
              <lb/>
            quopiam accipiatur, transferenda eſt recta H I, quæ in portione Analemmatis inter axem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25078" xml:space="preserve">dia-
              <lb/>
            metrum Æquatoris interponitur, initio facto à linea æquinoctiali in puncto G, uſque ad pun-
              <lb/>
            ctum ρ, ut centrum horologii habeatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s25079" xml:space="preserve">ſicut etiam in horologio horizontali in recta H E, linea
              <lb/>
            I H, inter lineam æquinoctialem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25080" xml:space="preserve">centrum horologii æqualis eſt rectæ H I, in portione Analem
              <lb/>
            matis. </s>
            <s xml:id="echoid-s25081" xml:space="preserve">Sed quoniam in hiſce horologiis declinantibus ſimul & </s>
            <s xml:id="echoid-s25082" xml:space="preserve">inclinatis centrum ρ, exiſtit ali-
              <lb/>
            quando infra lineam æquinoctialem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25083" xml:space="preserve">aliquando ſupra eandem, ut ſciamus, quando infra ip-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-01" xlink:href="note-0398-01a" xml:space="preserve">10</note>
            ſam cẽtrum exiſtat, ac proinde infra eandem recta H I, transferenda ſit, ut centrum ρ, habeamus,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s25084" xml:space="preserve">quando ſupra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25085" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s25086" xml:space="preserve">inueſtigandus erit, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s25087" xml:space="preserve">28. </s>
            <s xml:id="echoid-s25088" xml:space="preserve">primi libri arcus Meridiani interiectus
              <lb/>
            inter planum inclinatum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25089" xml:space="preserve">Horizontem. </s>
            <s xml:id="echoid-s25090" xml:space="preserve">Ex hoc enim cognito ſine ullo negotio id, quod quę-
              <lb/>
            ritur, aſſequemur. </s>
            <s xml:id="echoid-s25091" xml:space="preserve">In prima figura deprehendimus hunc arcum ex parte boreali ſupra Horizontẽ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-02" xlink:href="note-0398-02a" xml:space="preserve">Quanti ſint ar
                <lb/>
              @us Meridiani
                <lb/>
              inter Horizon-
                <lb/>
              tẽ & plana ſex
                <lb/>
              figurarum hu-
                <lb/>
              ius propoſ. in-
                <lb/>
              terpoſiti.</note>
            gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s25092" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s25093" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s25094" xml:space="preserve">35. </s>
            <s xml:id="echoid-s25095" xml:space="preserve">In ſecunda autẽ grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s25096" xml:space="preserve">68. </s>
            <s xml:id="echoid-s25097" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s25098" xml:space="preserve">50. </s>
            <s xml:id="echoid-s25099" xml:space="preserve">In tertia denique gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s25100" xml:space="preserve">42. </s>
            <s xml:id="echoid-s25101" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s25102" xml:space="preserve">o adeò ut planum
              <lb/>
            huius figuræ per polum tranſeat. </s>
            <s xml:id="echoid-s25103" xml:space="preserve">Rurſus in quarta figura inuenimus eundem arcum ex parte au-
              <lb/>
            ſtrali ſupra Horizontẽ grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s25104" xml:space="preserve">28. </s>
            <s xml:id="echoid-s25105" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s25106" xml:space="preserve">29. </s>
            <s xml:id="echoid-s25107" xml:space="preserve">In quinta autem, grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s25108" xml:space="preserve">72. </s>
            <s xml:id="echoid-s25109" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s25110" xml:space="preserve">57. </s>
            <s xml:id="echoid-s25111" xml:space="preserve">In 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s25112" xml:space="preserve">denique gra.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s25113" xml:space="preserve">48. </s>
            <s xml:id="echoid-s25114" xml:space="preserve">Min. </s>
            <s xml:id="echoid-s25115" xml:space="preserve">o. </s>
            <s xml:id="echoid-s25116" xml:space="preserve">adeò ut planum huius figuræ per punctum illud Meridiani tranſeat, ubi ab Æquato-
              <lb/>
            re ſecatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s25117" xml:space="preserve">Si igitur planum ex parte boreali ad Horizontem fuerit inclinatum, fueritq́ue arcus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-03" xlink:href="note-0398-03a" xml:space="preserve">Quando cen-
                <lb/>
              trum horologii
                <lb/>
              eſt infra lineã
                <lb/>
              ęquinocti alem,
                <lb/>
              & quando ſu-
                <lb/>
              pra.</note>
            Meridiani inter ipſum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25118" xml:space="preserve">Horizontem poſitus minor altitudine poli ſupra Horizontem, ſumen-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-04" xlink:href="note-0398-04a" xml:space="preserve">20</note>
            da eſt ex portione Analemmatis recta H I, transferendaq́ue in lineam G N, ex G, infra lineam æ-
              <lb/>
            quinoctialem uſq; </s>
            <s xml:id="echoid-s25119" xml:space="preserve">ad punctum ρ, quod centrum erit horologii; </s>
            <s xml:id="echoid-s25120" xml:space="preserve">quia tunc centrum horologii
              <lb/>
            infra lineã ęquinoctialem exiſtit, ut in prima figura contingit: </s>
            <s xml:id="echoid-s25121" xml:space="preserve">quoniam axis mundi tunc occurrit
              <lb/>
            ſuperiori faciei plani horologii ex parte auſtrali non ſecus, ac in horizontali horologio.</s>
            <s xml:id="echoid-s25122" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25123" xml:space="preserve">SI uerò plano ex eadem parte boreali ſupra Horizontem eleuato arcus Meridiani inter ipſum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s25124" xml:space="preserve">Horizontem poſitus fuerit altitudine poli ſupra Horizontem maior, transferenda eſt recta H I,
              <lb/>
            ex portione Analemmatis in rectam G N, ex G, ſupra lineam æquinoctialẽ uſque ad punctum ρ,
              <lb/>
            quod centrum erit horologii ſupra lineam æquinoctialem exiſtens, ut in ſecunda figura conſpici-
              <lb/>
            tur; </s>
            <s xml:id="echoid-s25125" xml:space="preserve">quia tunc axis mundi ſuperiori faciei plani horologit
              <unsure/>
            occurrit ad partes ſuperiores, ſiue borea-
              <lb/>
            les, ita ut cum linea ſtyli ea facie deſcripta faciat angulum acutum uerſus polum oppoſitum, ſeu
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-05" xlink:href="note-0398-05a" xml:space="preserve">30</note>
            uerſus partes inferiores, ut in Verticali horologio auſtrali contingit.</s>
            <s xml:id="echoid-s25126" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25127" xml:space="preserve">SI denique plano ex eadem parte boreali eleuato ſupra Horizontem, arcus Meridiani inter
              <lb/>
            ipſum & </s>
            <s xml:id="echoid-s25128" xml:space="preserve">Horizontem poſitus æqualis altitudini poli fuerit, ita ut planum per polos mundi tran
              <lb/>
            ſeat, carebit horologium centro, ut accidit in tertia figura. </s>
            <s xml:id="echoid-s25129" xml:space="preserve">Vnde nihil tunc transferendum eſt, ſed
              <lb/>
            alio modo horologium conſtruendum, ut paulo infra docebimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s25130" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25131" xml:space="preserve">QVOD ſi planum ex parte auſtrali inclinatum fuerit ad Horizontem, fueritq́ue arcus inter
              <lb/>
            ipſum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25132" xml:space="preserve">Horizontem incluſus minor complemento altitudi@s poli ſupra Horizontem, trans-
              <lb/>
            ferenda erit eadem recta H I, ex portione Analemmatis in rectam G N, ex G, ſupra lineam æ-
              <lb/>
            quinoctialem uſque ad punctum ρ, quod centrum horologii erit ſupra lineam æquinoctialem
              <lb/>
            exiſtens, ut in quarta figura uidere licet; </s>
            <s xml:id="echoid-s25133" xml:space="preserve">quoniam tunc axis mundi faciei ſuperiori plani horolo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-06" xlink:href="note-0398-06a" xml:space="preserve">40</note>
            gii occurrit ſupra lineã æquinoctialem uerſus partes ſuperiores, hoc eſt, auſtrales, ut in horizon-
              <lb/>
            tali horologio.</s>
            <s xml:id="echoid-s25134" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25135" xml:space="preserve">POSTREMO ſi planum ex eadem parte auſtrali fuerit inclinatum ad Horizontem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25136" xml:space="preserve">ar-
              <lb/>
            cus Meridiani inter ipſum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25137" xml:space="preserve">Horizontem extiterit uel æqualis, uel maior complemento altitudi-
              <lb/>
            nis poli ſupra Horizontem, transferenda erit recta H I, ex portione Analemmatis in rectã G N, ex
              <lb/>
            G, infra lineam æquinoctialem uſque ad punctum ρ, quod centrum erit horologii infra lineam æ-
              <lb/>
            quinoctialem exiſtens, ut in poſtremis duabus figuris apparet; </s>
            <s xml:id="echoid-s25138" xml:space="preserve">quoniam quando æqualis aut
              <lb/>
            maior eſt arcus dictus complemento altitudinis poli, ſecabit axis mundi faciem ſuperiorem pla-
              <lb/>
            ni horologii ad partes inferiores, ſiue boreales, ita ut cum linea ſtyli in ea facie deſcripta angulum
              <lb/>
            acutum faciat uerſus polum arcticum, ſeu uerſus partes ſuperiores, quemadmodum in horologio
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-07" xlink:href="note-0398-07a" xml:space="preserve">50</note>
            Verticali boreali ſolet contingere.</s>
            <s xml:id="echoid-s25139" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25140" xml:space="preserve">HÆC eriã omnia luce clarius colligũtur ex quatuor illis Analemmatibus in propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s25141" xml:space="preserve">27. </s>
            <s xml:id="echoid-s25142" xml:space="preserve">huius
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-08" xlink:href="note-0398-08a" xml:space="preserve">Qua ratione ex
                <lb/>
              quatuor Ana-
                <lb/>
              lemmatibus in
                <lb/>
              propoſ. 27. hu-
                <lb/>
              ius lib. poſitis
                <lb/>
              cognoſcatur,
                <lb/>
              quando centrũ
                <lb/>
              horologii eſt in
                <lb/>
              fra lineam ęqui
                <lb/>
              noctialem, &
                <lb/>
              quando ſupra.</note>
            libri poſitis. </s>
            <s xml:id="echoid-s25143" xml:space="preserve">Si enim in prioribus duobus intelligatur ex parte boreali arcus D K, æqualis arcui Me
              <lb/>
            ridiani inter planum & </s>
            <s xml:id="echoid-s25144" xml:space="preserve">Horizontem poſito, in duobus uerò poſterioribus ex parte auſtrali ponatur
              <lb/>
            arcus B K, eidem arcui Meridiani inter planum & </s>
            <s xml:id="echoid-s25145" xml:space="preserve">Horizontem æqualis, erit recta K L, commu-
              <lb/>
            nis ſectio Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25146" xml:space="preserve">circuli maximi, cui horologii planũ æquidiſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s25147" xml:space="preserve">Igitur M N, ipſi K L, pa-
              <lb/>
            rallela communis ſectio erit Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s25148" xml:space="preserve">plani horologii illi maximo circulo æquidiſtantis, nem-
              <lb/>
            pelinea meridiana in horologio inclinato. </s>
            <s xml:id="echoid-s25149" xml:space="preserve">Meridianus enim ſecans dictum circulum maximum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s25150" xml:space="preserve">planum horologii illi æquidiſtans facit ſectiones parallelas. </s>
            <s xml:id="echoid-s25151" xml:space="preserve">Vnde ubi axis mundi F G, recta
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0398-09" xlink:href="note-0398-09a" xml:space="preserve">16. vndec.</note>
            M N, ſecat in M, ibi centrum erit horologii in linea meridiana, punctum autem N, in eadem me
              <unsure/>
              <lb/>
            ridiana linea erit illud, per quod linea æquinoctialis ducitur, cum in eo Æquator lineam </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>