Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
41
41 (35)
42
42 (36)
43
43 (37)
44
44 (38)
45
45 (39)
46
46 (40)
47
47 (41)
48
48 (42)
49
49 (43)
50
50 (44)
< >
page |< < (35) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div70" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1952" xml:space="preserve">
              <pb o="35" file="0041" n="41" rhead="OPTIC AE LIBER II."/>
            erit pars corporis ſentientis, quod eſt in concauo nerui cõmunis, ad quam peruenit forma rei uiſæ,
              <lb/>
            colorata colore illius rei uiſæ, & illuminata luce, quæ eſt in illa re uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s1953" xml:space="preserve"> & ſi res uiſa habuerit unũ co-
              <lb/>
            lorem, erit illa pars corporis ſentientis unius coloris, & ſi partes rei uiſæ fuerint diuerſi coloris, erũt
              <lb/>
            partes illius corporis partis ſentientis, quod eſt in concauo nerui cõmunis, diuerſi coloris:</s>
            <s xml:id="echoid-s1954" xml:space="preserve"> & ulti-
              <lb/>
            mum
              <gap/>
            entiens ſentit colorem rei uiſæ ex coloratione, quam inuenit in illa parte, & cõprehendit lu-
              <lb/>
            cem rei uiſæ ex illuminationè, quam inuenit in illa parte.</s>
            <s xml:id="echoid-s1955" xml:space="preserve"> Et uirtus diſtinctiua comprehendit plures
              <lb/>
            intentiones particulares, quæ ſunt in re uiſa, ex diſtinctione intentionum, quæ ſunt in illa forma ab
              <lb/>
            ea, ſcilicet ex ordinatione partium formæ, & ex figuratione illius, quod continet formam, & ex figu
              <lb/>
            ratione partium eius, & diuerſitate colorum, & ſituum & ordinationum, quæ ſunt in partibus illius
              <lb/>
            formæ, & ex conſimilitudine & diuerſitate earum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1956" xml:space="preserve"> Et etiam lux ueniens à re uiſa, colorata ad uiſum,
              <lb/>
            non uenit per ſe ſine colore, & forma coloris ueniens à re uiſa, colorata ad uiſum, non uenit ſine lu-
              <lb/>
            ce, & non uenit forma lucis & coloris, quæ ſunt in re uiſa, niſi admixtæ, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1957" xml:space="preserve"> comprehendit eas ulti-
              <lb/>
            mum ſentiens, niſi admixtas:</s>
            <s xml:id="echoid-s1958" xml:space="preserve"> tamen etiam ſentiens comprehendit rem uiſam illuminatã, & compre
              <lb/>
            hendit, quòd lux apparens in re uiſa, eſt diuerſa à colore:</s>
            <s xml:id="echoid-s1959" xml:space="preserve"> & iſta comprehenſio eſt diſtincti
              <gap/>
            .</s>
            <s xml:id="echoid-s1960" xml:space="preserve"> Diſt n-
              <lb/>
            ctio autem non eſt, niſi uirtutis diſtinctiuæ, non ſenſitiuæ
              <gap/>
            tamen cum comprehenſione iſtius inten
              <lb/>
            tionis à uirtute diſtinctiua, iſta intentio quieſcit in anima, & non indiget argumentatione iteranda
              <lb/>
            apud euentũ cuiuslibet formę.</s>
            <s xml:id="echoid-s1961" xml:space="preserve"> Sed quod lux, quæ eſt in ea, eſt diuerſa à colore, quæ eſt in ea:</s>
            <s xml:id="echoid-s1962" xml:space="preserve"> & com
              <lb/>
            prehenſio uirtutis diſtinctiuæ, quòd lux accidentalis, quæ eſt in re uiſa colorata, eſt diuerſa à colo-
              <lb/>
            re, qui eſt in ea:</s>
            <s xml:id="echoid-s1963" xml:space="preserve"> eſt, quia ſuper unam rem uiſam diuerſatur lux, & aliquando augmentatur, & aliquan
              <lb/>
            do diminuitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1964" xml:space="preserve"> Et cum hoc eſt, remanet color eius idem, quamuis diuerſetur ſcintillatio coloris ſe-
              <lb/>
            cundum diuerſitatem lucis, tamen genus coloris nõ diuerſatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1965" xml:space="preserve"> Et etiam lux accidentalis fortè per-
              <lb/>
            uenit ad rem uiſam ex foramine, & cum fuerit obſtructum illud foramen, obſcurabitur illa res uiſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s1966" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Ex comprehenſione ergo uirtutis dιſtinctiuæ circa diuerſitatem lucis ſuper res uiſas, & ex compre
              <lb/>
            henſione eius circa illuminationem rei uιſæ, aliquando etiam priuationem lucis ab ea, comprehen-
              <lb/>
            dit uiſus, quòd colores, qui ſunt in rebus uiſis, ſunt diuerſi à luce, quæ accidit in eis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1967" xml:space="preserve"> Forma ergo,
              <lb/>
            quam comprehendit ſentiens ex re uiſa colorata, eſt forma admixta ex forma lucis & forma coloris,
              <lb/>
            quæ ſunt in re uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s1968" xml:space="preserve"> Et uirtus diſtιnctiua comprehendit, quòd color, qui eſt in eo, eſt diuerſus à luce,
              <lb/>
            quę eſt in ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s1969" xml:space="preserve"> Et iſta cõprehenſio, eſt comprehenſio ſecundum cognit
              <gap/>
            onẽ apud euentũ formæ, quæ
              <lb/>
            eſt in ſentiente:</s>
            <s xml:id="echoid-s1970" xml:space="preserve"> quoniam iam quieſcit in anima, quòd lux cuiuslibet formæ admixtæ ex luce & colo
              <lb/>
            re, eſt diuerſa à colore, qui eſt in ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s1971" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div71" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head95" xml:space="preserve" style="it">17. È
            <unsure/>
          ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1972" xml:space="preserve">ET primum, quod comprehendit uirtus diſtinctiua ex intentionibus, quæ appropriantur for-
              <lb/>
            mę, eſt quidditas coloris:</s>
            <s xml:id="echoid-s1973" xml:space="preserve"> quidditas autem coloris non comprehendetur à uirtute diſtinctiua,
              <lb/>
            niſi per cognitionẽ, quando color rei uiſę fuerit ex coloribus aſſuetis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1974" xml:space="preserve"> & comprehenſio quid-
              <lb/>
            dιtatis coloris à uirtute diſtinctiua ſecundum cognitionem non eſt, niſi ex comparatione formæ co
              <lb/>
            loris ad formas, quas comprehendebat antè, ex formis ſcilicet ſimilibus illi colori.</s>
            <s xml:id="echoid-s1975" xml:space="preserve"> Quoniam quan-
              <lb/>
            do uiſus comprehendit colorem rubeum, & comprehendit, quòd ſit rubeus, non comprehendit,
              <lb/>
            quòd ſit rubeus, niſi quia cognoſcit ιpſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1976" xml:space="preserve"> & iſta cognitio non eſt, niſi ex aſsimilatione formæ eius
              <lb/>
            ad res, quas comprehendebat prius.</s>
            <s xml:id="echoid-s1977" xml:space="preserve"> Si autem uiſus nunquam comprehendiſſet rubeum colorẽ, niſi
              <lb/>
            inodo, neſciret apud cõprehenſionem rubei, quòd eſſet rubeus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1978" xml:space="preserve"> Cum ergo color fuerit ex coloribus
              <lb/>
            aſſuetis, cognoſcetur à uiſu ſecundum cognitionẽ, & ſi fuerit ex coloribus extraneis, ita quòd uiſus
              <lb/>
            nunquã comprehendit talem antè;</s>
            <s xml:id="echoid-s1979" xml:space="preserve"> non comprehendetur à uiſu, ut cognoſcat ipſum, ſed aſsimilabit
              <lb/>
            ipſum coloribus propinquis, ſcilicet quos cognoſcebat.</s>
            <s xml:id="echoid-s1980" xml:space="preserve"> Radix ergo comprehenſionis coloris eſt à
              <lb/>
            ſenſu ſolo, deinde quando ſuper uiſum multoties redierit, per cognitionẽ comprehendetur, ſcilicet
              <lb/>
            cuiuſmodifuerit coloris.</s>
            <s xml:id="echoid-s1981" xml:space="preserve"> Et quidditas lucis etiã non comprehendetur à uiſu, niſi per cognitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1982" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniam uiſus cognoſcit lumen ignis & lumen ſolis, & diſtinguit inter ipſum lumẽ lunæ & ignis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1983" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            fic cognoſcit lucem lunæ, & lucem ignis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1984" xml:space="preserve"> Comprehenſio ergo quidditatis iſtarũ lucium à uiſu, non
              <lb/>
            eſt, niſi per cognitionẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1985" xml:space="preserve"> Deinde omne, quod comprehenditur per ſenſum uiſum, poſt lucem & colo-
              <lb/>
            rem, non comprehenditur ſolo ſenſu, ſed comprehenditur per diſtinctionem & argumentationem
              <lb/>
            cum ſenſu, quoniã omne, quod cõprehenditur per diſtinctionẽ & argumentationẽ, non cõprehen-
              <lb/>
            ditur niſi ex diſtinctione intentionũ, quæ ſunt in forma ſenſibili.</s>
            <s xml:id="echoid-s1986" xml:space="preserve"> Et intentiones, quæ cõprehendun
              <lb/>
            tur per diſtinctionẽ, & argumentationẽ, & cognitionẽ, non cõprehenduntur, niſi cum ſenſu formæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1987" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div72" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head96" xml:space="preserve" style="it">18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1988" xml:space="preserve">LVx autem, quæ eſt in corpore illuminato, per ſe comprehenditur à uiſu ſecundum ſuum eſſe,
              <lb/>
            & per ſe & ex ipſo ſenſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s1989" xml:space="preserve"> & lux & color, quæ ſunt in corpore colorato, illuminato lumine acci-
              <lb/>
            dentali, comprehenduntur à uiſu ſimul & admixta, & ſolo ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s1990" xml:space="preserve"> Lux ergo eſſentialis compre-
              <lb/>
            henditur à ſentiente ex illuminatione corporis ſentientis, & color comprehenditur à ſentiente ex
              <lb/>
            ãlteratione formæ corporis ſentientis, & ex eius coloratione, & cum huiuſmodi comprehenſione
              <lb/>
            lucis à corpore ſentiente per lumen accidentale admixtum cum illo colore.</s>
            <s xml:id="echoid-s1991" xml:space="preserve"> Sentiens ergo compre-
              <lb/>
            hendit ex corpore apud peruentum formæ coloris ad ſe lucem coloratam, & comprehendit ex eo
              <lb/>
            apud peruentum formæ lucis eſſentialis lucem ſolam.</s>
            <s xml:id="echoid-s1992" xml:space="preserve"> Iſta ergo duo tantum comprehenduntur
              <lb/>
            ã
              <unsure/>
            uiſu ſolo ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s1993" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>