423401DE ARCHITEC. LIB. X.
plicato, &
cedo verbis communib{us}, pro dic verbis intelligibilib{us}, hic accipere poſ-
ſum{us}, & vela, quib{us} flagrantißimo Sole theatrum, amphitheatruḿue, forum
etiam, quando gladiatoria ædebantur ſpectacula, integi, intendi\’ apud Plinium,
Martialem, Suetonium\’ legim{us}. Extant Romæ in ſummo amphitheatro Veſpaſiani
foramina, per quæ traijciebantur antennæ vela ſustinentes, & infrà mutuli, qui-
b{us} ipſæ innitebantur. De theatro verò locupletißim{us} & aßidu{us} testis eſſe po-
terit T Lucreti{us} Car{us}, qui lib. IIII. cum dixiſſet multa de ſummo ipſo iaculari
colorem, inquit,
Et vulgo faciunt id lutea, rufa\’ vela,
Et ferruginea, cum magnis intenta theatris
Per malos vulgata, trabes\’ trementia pendent.
Nanque ibi conceſſum caueaï ſubter, & omnem
Scenalem ſpeciem patrum, matrum\’, deorum\’
Inficiunt, cogunt\’ ſuo fluitare colore.
Et quanto circum mage ſunt incluſa theatri
Mœnia, tam magis hæc int{us} perfuſa Lepôre
Omnia corrident concepta luce diei.
ſum{us}, & vela, quib{us} flagrantißimo Sole theatrum, amphitheatruḿue, forum
etiam, quando gladiatoria ædebantur ſpectacula, integi, intendi\’ apud Plinium,
Martialem, Suetonium\’ legim{us}. Extant Romæ in ſummo amphitheatro Veſpaſiani
foramina, per quæ traijciebantur antennæ vela ſustinentes, & infrà mutuli, qui-
b{us} ipſæ innitebantur. De theatro verò locupletißim{us} & aßidu{us} testis eſſe po-
terit T Lucreti{us} Car{us}, qui lib. IIII. cum dixiſſet multa de ſummo ipſo iaculari
colorem, inquit,
Et vulgo faciunt id lutea, rufa\’ vela,
Et ferruginea, cum magnis intenta theatris
Per malos vulgata, trabes\’ trementia pendent.
Nanque ibi conceſſum caueaï ſubter, & omnem
Scenalem ſpeciem patrum, matrum\’, deorum\’
Inficiunt, cogunt\’ ſuo fluitare colore.
Et quanto circum mage ſunt incluſa theatri
Mœnia, tam magis hæc int{us} perfuſa Lepôre
Omnia corrident concepta luce diei.
MACHINA eſt continens ex materia coniunctio, ma-
ximas ad onerum motus habens virtutes. Ea mouetur
ex arte circulorum rotundationibus, quàm Græci ηυ-
κλικὺυ κίνησιμ appellant. Eſt autem vnum genus ſcan-
ſorium, quod Græcè ἀκρο{ρο}ατικόμ dicitur: alterum ſpi-
ritale, quod apud eos πνσιματικόμ appellatur, tertium
tractorium, id autem Græci βάν{αμ}σομ vocant. Scanſorium autem eſt,
cum machinæ ita fuerint collocatæ, vt ad altitudinem tignis ſtatutis, &
tranſuerſariis colligatis ſine periculo ſcandatur ad apparatus ſpectatio-
nem. Spiritale eſt, cum ſpiritus expreſsionibus impulſus, & plagæ vocesq́;
organicωs exprimuntur. Tractorium verò, cum onera machinis pertra-
huntur, aut ad altitudinem ſublata collocantur. Scanſoria ratio non arte,
ſed audacia gloriatur. Ea catenationibus, & tranſuerſariis, & plexis colli-
gationibus, & eriſmatum fulcturis continetur. Quæ autem ſpiritus pote-
ſtate aſſumit ingreſſus elegantes, artis ſubtilitatibus conſequitur effectus.
Tractoria autem maiores, & magnificentia, plenas habet ad vtilitatem
opportunitates, & in agendo cum prudentia ſummas virtutes. Ex his
ſunt alia, quæ mechanicωs, alia quæ organicωs mouentur. Inter machinas
& organa id videtur eſſe diſcrimen, quod machinæ pluribus operibus, aut
vi maiore coguntur effectus habere, vti baliſtæ, torculariumq́; prela. Or-
gana autem vnius opere, prudenti tactu perficiunt, quod propoſitum
ximas ad onerum motus habens virtutes. Ea mouetur
ex arte circulorum rotundationibus, quàm Græci ηυ-
κλικὺυ κίνησιμ appellant. Eſt autem vnum genus ſcan-
ſorium, quod Græcè ἀκρο{ρο}ατικόμ dicitur: alterum ſpi-
ritale, quod apud eos πνσιματικόμ appellatur, tertium
tractorium, id autem Græci βάν{αμ}σομ vocant. Scanſorium autem eſt,
cum machinæ ita fuerint collocatæ, vt ad altitudinem tignis ſtatutis, &
tranſuerſariis colligatis ſine periculo ſcandatur ad apparatus ſpectatio-
nem. Spiritale eſt, cum ſpiritus expreſsionibus impulſus, & plagæ vocesq́;
organicωs exprimuntur. Tractorium verò, cum onera machinis pertra-
huntur, aut ad altitudinem ſublata collocantur. Scanſoria ratio non arte,
ſed audacia gloriatur. Ea catenationibus, & tranſuerſariis, & plexis colli-
gationibus, & eriſmatum fulcturis continetur. Quæ autem ſpiritus pote-
ſtate aſſumit ingreſſus elegantes, artis ſubtilitatibus conſequitur effectus.
Tractoria autem maiores, & magnificentia, plenas habet ad vtilitatem
opportunitates, & in agendo cum prudentia ſummas virtutes. Ex his
ſunt alia, quæ mechanicωs, alia quæ organicωs mouentur. Inter machinas
& organa id videtur eſſe diſcrimen, quod machinæ pluribus operibus, aut
vi maiore coguntur effectus habere, vti baliſtæ, torculariumq́; prela. Or-
gana autem vnius opere, prudenti tactu perficiunt, quod propoſitum