Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of contents

< >
[411.] SCHOLIVM.
[412.] PROBLEMA 5. PROPOSITIO 5.
[413.] Latitudines, longitudinesq́ue vmbrarum in horologio horizontali pro horis à mer. & med. noc. ad latitudinem Grad. 42. In tropico ♋, latitudines vmbrarum partim ſunt boreales, & partim auſtrales, vt hę ſyllabę [Bor. Auſtr.] indicant.
[414.] In Aequatore omnes horæ, & latitudines vmbrarum ſunt auſtrales.
[415.] Latitudines, longitudineſq́ue vmbrarum in horologio horizontali pro horis ab occaſu Solis ad latitudinem Grad. 42.
[416.] In tropico ♋, latitudines vmbrarum partim ſunt Boreales, & partim Auſtrales, vt hæ ſyllabæ [ Bor. Auſtr. ] indicant.
[417.] In Aequatore ſunt omnes horæ, & latitudines vmbrarum auſtrales.
[418.] In tropico ♑, omnes horæ, & vmbrarum latitudines auſtrales ſunt.
[419.] Arcus horarij in horologio horizontali pro horis à mer. & med. noc. ad latitudinem Grad. 42.
[420.] Latitudines, longitudineſq́ue vmbrarum in horologio Verticali auſtrali pro horis à mer. & med. noc. ad latitudinem Grad. 42.
[421.] In tropico ♑, latitudines vmbrarum partim ſunt inferiores, & partim ſuperiores, vt hę ſyllabę [Infer. Super.] indicant.
[422.] In Aequatore omnes vmbrarum latitudines Superiores ſunt.
[423.] In tropico ♋, ſunt omnes latitudines vm- \\ brarum Superiores.
[424.] Latitudines, longitudinesq́ue vmbrarum in horologio Verticali Auſtrali pro \\ horis ab occ. ad latitudinem Grad. 42. In tropico ♑, vmbrarum latitudines partim Inferiores ſunt, & partim ſuperio- \\ res, vt hæ ſyllabæ [Infer. Super.] indicant.
[425.] In Æquatore latitudines vmbrarum omnes ſunt ſuperiores.
[426.] In tropico ♋, latitudines vmbrarum omnes ſunt ſuperiores: orientales vero \\ ab occidentalibus per has ſyllabas [or. occ.] diſcernuntur.
[427.] Arcus horarij in horologio Verticali Auſtrali pro horis à mer. \\ & med noc. ad latitudinem Grad. 42.
[428.] Latitudines, longitudinesq́ue vmbrarum in vtroque horologio Meridiano pro horis à mer. & med. noc. ad quamcunque latitudinem. In tropico ♋, latitudines vmbrarum omnes ſunt Boreales, & in tropico ♑, Auſtrales. Ite@ in vtroque tropico latitudines vmbrarum partim ſunt Inferiores, & par- tim ſuperiores, vt hæ ſyllabæ [Inf. Sup.] indicant.
[429.] In Æquatore nullæ ſunt latitudines vmbrarum, quia tunc, per propoſ. 11. lib. 1. \\ perpetuo vmbra cadit in lineam æquinoctialem: ſed earum \\ longitudines hæ@ ſunt.
[430.] Latitudines longitudinesq́ue vmbrarum in vtroque horologio Meridiano pro horis \\ ab occ. ad latitudinem Grad. 42. In tropico ♋, omnes latitudines vmbrarum ſunt Boreales, quædam autem ex illis ſunt In- \\ feriores, & quædam Superiores, vt hæ ſyllabæ [Infer. Super.] indicant.
[431.] In Aequatore latitudines vmbrarum nullæ ſunt, ob cauſam dictam in tabella horarum \\ ♈, & ♎, à mer. & med. noc. ſed earum longitudines hæ ſunt.
[432.] Latitudines, longitudinesq́ue vmbrarum in ſuperiori horologio polari pro horis à mer. & med. noc. ad quam-cunque latitudinem. In tropico ♋, omnes vmbrarum latitudines ſunt Boreales, ſuperioresve, in tropico autem ♑, Auſtra-les, inferioresve.
[433.] In Aequatore nullæ ſunt vmbrarum latitudines, cum tunc, per propoſ. 11. lib. 1. \\ vmbra ſtyli perpetuo cadat in lineam æquinoctialem: Earum \\ autem longitudines ita ſe habent.
[434.] Latitudines, longitudinesq́ue vmbrarum in horologio polari Superiori pro horis \\ ab occ. ad latitudinem Grad. 42. In tropico ♋ omnes latitudines vmbrarum Boreales ſunt, ſiue Superiores.
[435.] In Aequatore vmbrarum latitudines nullę ſint, quòd tunc perpetuo vmbra gnomo- \\ nis in æquinoctialem lineam pro@iciatur, vt propoſ. 11. lib. 1. oſten- \\ ſum eſt: Longitudines autem earum hæ ſunt.
[436.] In tropico ♑, latitudines vmbrarum omnes Auſtrales ſunt, inferioresve. Occi- \\ dentales porro ab orientalibus per has ſyllabas \\ [or. occ.] dignoſcuntur.
[437.] Arcus horarii in horologio Verticali Auſtrali, quod à meridie in ortum declinat grad. 30. pro horis à mer. & med. noc. ad latitudinem Grad. 42.
[438.] Longitudines vmbrarum in horologio Verticali Auſtrali, quod à meridie in ortum declinat gr. 30. pro horis à mer. & med. noc. ad latitudinem Grad. 42.
[439.] Latitudines, longitudinesq́ue vmbrarum in horologio declinante à Verticali à mer. in ortum grad. 30. pro horis ab occ. ad latitudinem Grad. 42. In tropico ♑, latitudines vmbrarum partim ſunt Inferiores, & partim Superiores, vt hæ ſyllabæ [Infer. Super.] indicant.
[440.] In Aequatore omnes vmbrarum latitudines ſunt ſuperiores: orientales autem ab occidentalibus diſcernuntur his ſyllabis [or. occ.]
< >
page |< < (431) of 677 > >|
447431LIBER QVARTVS.
HAEC omnia alijs quoque horologijs conueniunt, prout altitudo poli ſuper circulos maximos, qui-
11Quomodo idé
ſciatur in aliis
horologiis.
bus eorum plana æquidiſtant, maior fuerit, æqualiſue, aut minor maxima Solis declinatione, aut denique
nulla.
Ita kides in horologijs, quæ lib. 2. & 3. deſcripſimus, nempe in horizontali, verticali, Aequinoctia
li, Declinante à verticali, Declinante ab Horizonte, Inclinato ad Horizontem, &
in Declinante ſimul
ac inclinato, in quo propoſ.
38. ſuperioris lib. arcus ſignorum delineauimus, locum ſtyli extra tropicos
eſſe conſtitutum;
quia altitudo poli ſupra maximos circulos, quibus ea horologia ſunt parallela, maximã
Solis declinationem ſuperat:
In horologio autem horizontali, quod in ſcholio propoſ. 2. lib. 2. contine-
tur, locum ſtyli intra tropicum cadere;
quoniã altitudo poli ſupra illum Horizontem minor eſt maxima
declinatione Solis:
In horologio denique Meridiano, Polari, Declinante ſimul ac inclinato, quod tertio
loco conſtruximus propoſ.
37. ſuperioris lib. & in horologiis ſphæræ rectæ hoc lib. compoſitis, ſtylum ca-
2210 dere in ipſam lineam æquinoctialem, propterea quòd nulla eſt altitudo poli ſupra circulos maximos, qui-
bus ca horologia æquidiſtant.
PROBLEMA 12. PROPOSITIO 12.
GNOMONEM cuiuſcunque horologii proprio in loco ita col-
locare, vt ad planum horologij rectus ſit, eiuſq́;
verticem in propriam
ſedem, ſi quando ab ea deflexerit, reſtituere.
3320
SIT ſtylus, ſiue gnomon cuiuſuis horologii A B, eiuſq́ue locus in puncto A, in quo ita eum
oporteat horologio infigere, vt ad planum horologii rectus ſit, &
c. Ex A, loco ſtyli circulus in
44Qua ratione
ſlylus rectus ad
planum horelo
gii fit colloc@@-
dus.
horologii plano deſcribatur C D E, cuiuslibet magnitudinis, in quo tria puncta eligantur vtcun-
que C, D, E.
Deinde in A, erigatur ſtylus A B, eiuſq́ue vertex B, hinc inde moueatur, donec be-
neficio circini deprehendantur æquales tres rectæ, quæ ex punctis C, D, E, ad verticem B, perti-
nent.
Dico tunc gnomonem A B, ad
planum horologii, in quo circulus
296[Figure 296] C D E, exiſtit, rectum eſſe.
Si enim
nõ dicatur eſſe rectus, demitti intel-
ligatur ex vertice B, ad planũ horo-
5530 logii alia linea perpendicularis B F,
ſi fieri poteſt, cadens in punctum F,
diuerſum ab A.
Ductis rectis C F,
D F, E F, erit per defin.
3. lib. 11. Eu
clidis ad omnes has recta B F, per-
pendicularis, atque adeo triangula
B F C, B F D, B F E, rectãgula erunt;
ac propterea & quadratum ex B C,
quadratis ex B F, F C, &
quadratũ ex
B D, quadratis ex B F, F D, &
quadra-
tũ ex B E, quadratis ex B F, F E, ęqua-
66407749. primi. le erit.
Quia verò quadrata trium li-
nearum B C, B D, B E, quæ æquales
ponuntur, æqualia ſunt, erunt qua-
drata ex B F, F C, tam quadratis ex
B F, F D, quàm quadratis ex B F,
F E, æqualia.
Ablato ergo commu-
ni quadrato rectę B F, æqualia remanebunt quadrata rectarum F C, F D, F E;
ac idcirco & ipſę
rectæ æquales erunt.
Punctum ergo F, centrum erit circuli C D E, quod eſt abſurdum. Eſt enim
889. tertij. A, centrum dicti circuli.
Non igitur ex B, vertice ſtyli ad planum horologii perpendicularis de-
9950 miſſa cadet in F, punctum ab A, diuerſum, ac proinde in A, cadet.
Quare recta A B, ita erecta, ut
tres rectæ C B, D B, E B, ſint æquales, ad planum propoſitum perpendicularis erit.
1010Quantum in-
ter ſe diſtare de
beant erura eir
cini, vt benefi-
cio circuli ſty-
lus ad planum
horologii re-
ctus ſtatuatur.
VT autem ſciamus, quanto interuallo inter ſe diſtare debeãt circini crura, vt vno crure poſito
in tribus quibuſcunque punctis circunferentię C D E, altero verticem ſtyli B, ad horologii planũ
recti attingamus, deſcribemus triangulum rectangulum G H I, cuius latus G H, ſtylo, &
G I, ſemi-
diametro A E, ſit æquale.
Nam interuallum rectæ I H, æquale erit ſingulis interuallis inter pun-
cta C, D, E, &
verticem B, ſi ſtylus ad planum horologii rectus fuerit. Cum enim duo latera
G H, G I, trianguli G H I, æqualia ſint duobus lateribus A B, A E, trianguli A B E, habeantq́ue
angulos G, A, æquales, vtpote rectos, erunt quoque baſes I H, E B, æquales inter ſe;
& eadem ra-
11114. primi. tione I H, rectis D B, C B, æqualis oſtendetur.
Itaque vt ſtylum A B, in puncto A, ita figamus, vt
rectus ſit ad planum horologii, neceſſe eſt, vt vno pede circini in quouis puncto

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index