Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
341 325
342 326
343 327
344 328
345 329
346 330
347 331
348 332
349 333
350 334
351 335
352 336
353 337
354 338
355 339
356 340
357 341
358 342
359 343
360 344
361 345
362 346
363 347
364 348
365 349
366 350
367 351
368 352
369 353
370 354
< >
page |< < (442) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1467" type="section" level="1" n="356">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s28979" xml:space="preserve">
              <pb o="442" file="0458" n="458" rhead="GNOMONICES"/>
            ſtructum, cum horizontalis linea indicat horam 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s28980" xml:space="preserve">à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s28981" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s28982" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s28983" xml:space="preserve">Quod ſi horizontalis li-
              <lb/>
            nea non adſit, ſint autem lineæ horariæ parallelæ, erit propoſitum horologium in ſphæra recta ho
              <lb/>
            rizontale. </s>
            <s xml:id="echoid-s28984" xml:space="preserve">Quamobrem, dato horologio, vna cum ſtylo, eiusq́ue loco; </s>
            <s xml:id="echoid-s28985" xml:space="preserve">ad quam poli altitudinẽ
              <lb/>
            fabricatum ſit, &</s>
            <s xml:id="echoid-s28986" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s28987" xml:space="preserve">inueſtigauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s28988" xml:space="preserve">Quod faciendum erat.</s>
            <s xml:id="echoid-s28989" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1493" type="section" level="1" n="357">
          <head xml:id="echoid-head370" xml:space="preserve">PROBLEMA 14. PROPOSITIO 14.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s28990" xml:space="preserve">HOROLOGIVM quodcunque deſcriptum ad maiorem, mi-
              <lb/>
            noremve formam, pro data magnitudine ſtyli, reducere.</s>
            <s xml:id="echoid-s28991" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s28992" xml:space="preserve">PROPONATVR doctrinæ cauſa horologium Babylonicum declinans ab Horizonte,
              <lb/>
            quod propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s28993" xml:space="preserve">22. </s>
            <s xml:id="echoid-s28994" xml:space="preserve">ſuperioris libri deſcripſimus, cuiuſque ſtylus eſt A B, augendum vel diminuen-
              <lb/>
            dum ſecundum proportionem ſtyli cuiuſuis dati C D, ita vt, quam proportionem habet ſtylus
              <lb/>
            A B, ad ſtylum C D, eandem habeant omnia lineamenta, atque vmbræ à ſtylo A B, cadentes ad
              <lb/>
            lineamenta reſpondentia, ac vmbras à ſtylo C D, proiectas: </s>
            <s xml:id="echoid-s28995" xml:space="preserve">permutandoq́ue, vt ſe habet ſtylus
              <lb/>
            A B, ad lineamenta, & </s>
            <s xml:id="echoid-s28996" xml:space="preserve">vmbras ſui horologii, ita ſe habeat ſtylus C D, ad reſpondentia lineamen
              <lb/>
            ta, atque vmbras in horologio, quod fabricandum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s28997" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s28998" xml:space="preserve">PRIMVM omnium ducantur ſeorſum in plano quopiam duæ rectæ E F, E G, facientes in
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-02" xlink:href="note-0458-02a" xml:space="preserve">Quo pacto ho-
                <lb/>
              rologium pro-
                <lb/>
              poſitum ad ma
                <lb/>
              iorem mino
                <lb/>
              re@@ ve formã
                <lb/>
              redigatur, pro
                <lb/>
              data magnitu-
                <lb/>
              dine ſtyli.</note>
            E, angulum quemcunque, & </s>
            <s xml:id="echoid-s28999" xml:space="preserve">ipſi E F, parallela vtcunque agatur H I: </s>
            <s xml:id="echoid-s29000" xml:space="preserve">In E F, autem ſ@matur recta
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-03" xlink:href="note-0458-03a" xml:space="preserve">20</note>
            E K, ſtylo A B, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29001" xml:space="preserve">in E G, recta E L, ſtylo C D, æqualis, iungaturq́ue recta K L, ſecans H I, in M; </s>
            <s xml:id="echoid-s29002" xml:space="preserve">ac
              <lb/>
            poſtremo per E, ipſi K L, parallela agatur E H, ſecans H I, in H. </s>
            <s xml:id="echoid-s29003" xml:space="preserve">Ita enim parata erit figura, per quã
              <lb/>
            horologium propoſitum ſine magno labore ad maiorem minoremve figuram redigetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s29004" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s29005" xml:space="preserve">DEINDE in propoſito horologio per A, locum ſtyli ducantur duæ rectæ occultæ A P, A a,
              <lb/>
            ſeſe ad rectos angulos in A, ſecantes, quarum altera in horologiis ad Horizontem rectis eadem
              <lb/>
            ſit, quæ linea horizontalis per locum ſtyli ducta, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29006" xml:space="preserve">altera ad Horizontem perpendicularis. </s>
            <s xml:id="echoid-s29007" xml:space="preserve">In ho-
              <lb/>
            rologijs autem inclinatis vna ſit horizontali lineæ æquidiſtans, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29008" xml:space="preserve">altera idcirco communis ſectio
              <lb/>
            plani horologij, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29009" xml:space="preserve">Verticalis circuli inclinationem ipſius ad Horizontem metientis. </s>
            <s xml:id="echoid-s29010" xml:space="preserve">Pari ratione
              <lb/>
            in muro, vel in plano aliquo, in quo horologium amplificandum eſt, aut diminuendum, eligatur
              <lb/>
            C, locus ſtyli C D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29011" xml:space="preserve">per C, duæ quoque rectæ occultæ ducantur ſeſe ad angulos rectos ſecantes
              <lb/>
            in C, quarum vna reſpondeat horizontali lineæ propoſiti horologij, vel certè ei, quæ lineæ hori-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-04" xlink:href="note-0458-04a" xml:space="preserve">30</note>
            zontali parallela eſt, altera verò alteri: </s>
            <s xml:id="echoid-s29012" xml:space="preserve">hoc eſt, ſi hoiologium propoſitum rectum eſt ad Horizon
              <lb/>
            tem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29013" xml:space="preserve">offeratur murus, ſeu planum aliquod ſtabile, ac firmum, in quo horologium eſt delinean-
              <lb/>
            dum maius, aut minus, vna ex dictis lineis per locum ſtyli C, ducta Horizonti æquidiſter, @ſitq́ue
              <lb/>
            horizontalis linea, altera verò ad Horizontem ſit perpendicularis: </s>
            <s xml:id="echoid-s29014" xml:space="preserve">at verò, ſi horologium oblatum
              <lb/>
            non eſt rectum ad Horizontem, vna dictarum linearum in muro, vel plano firmo, ac ſtabili æqui-
              <lb/>
            diſtet quidem Horizonti, ſed altera ſit ſectio communis ipſius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29015" xml:space="preserve">Verticalis circuli, qui inclina-
              <lb/>
            tionem plani ad Horizontem metitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s29016" xml:space="preserve">Harum autem linearum in horologijs horizontalibus, vbi
              <lb/>
            linea horizontalis duci non poteſt, vna ſit linea meridiana, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29017" xml:space="preserve">altera lineæ ęquinoctiali æquidiſtãs.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s29018" xml:space="preserve">Deſcripto quoque ex A, circulo P O, cuiuſque magnitudinis, ei æqualis Q R, ex centro C,
              <lb/>
            deſcribatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s29019" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s29020" xml:space="preserve">QVIBVS confectis, ita amplificationem diminutionemve horologij abſoluemus. </s>
            <s xml:id="echoid-s29021" xml:space="preserve">Ex cen-
              <lb/>
            tro A, per N, punctum horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s29022" xml:space="preserve">ab ortu, in tropico ♋, verbi gratia, ducatur recta occulta A N, ſe-
              <lb/>
            cans circumferentiam circuli in O, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29023" xml:space="preserve">arcui P O, ſumatur æqualis arcus Q R, in altero circulo, du-
              <lb/>
            caturq́ue recta C R. </s>
            <s xml:id="echoid-s29024" xml:space="preserve">Sumptis deinde in E F, H G, rectis E S, H T, ipſi A N, ęqualibus, iungatur
              <lb/>
            recta S T, ſecans E G, in V, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29025" xml:space="preserve">ex C R, rectæ E V, æqualis abſcindatur C X. </s>
            <s xml:id="echoid-s29026" xml:space="preserve">Dico, Sole exiſtente in
              <lb/>
            principio ♋, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29027" xml:space="preserve">in circulo horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s29028" xml:space="preserve">ab ortu, vmbram ſtyli C D, cadere in punctum X, quemadmo
              <lb/>
            dum eodem illo tempore vmbra ſtyli A B, in punctum N, cadit. </s>
            <s xml:id="echoid-s29029" xml:space="preserve">Si enim circulus maximus, cui
              <lb/>
            horologium vtrumque æquidiſtat, concipiatur eſſe Horizon aliquis, ita vt tam ſtylus A B, quàm
              <lb/>
            C D, ſit axis ipſius, per quem omnes ipſius Verticales circuli ducuntur, vt in horologio horizonta
              <lb/>
            li contingit; </s>
            <s xml:id="echoid-s29030" xml:space="preserve">erit recta A N, communis ſectio plani horologii, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29031" xml:space="preserve">circuli illius Verticalis reſpectu
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-06" xlink:href="note-0458-06a" xml:space="preserve">50</note>
            dicti Horizontis, qui tunc per centrum Solis ducitur, atque adeò eadem A N, longitudo erit vm-
              <lb/>
            bræ in prædicta hora 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s29032" xml:space="preserve">ab ortu. </s>
            <s xml:id="echoid-s29033" xml:space="preserve">Quoniam autem ille Verticalis eandem poſitionem habet in om
              <lb/>
            nibus planis parallelis, ita vt cum recta C Q, quæ rectæ A P, reſpondet, æqualem faciat angulum
              <lb/>
            angulo N A P, fit vt cum angulus R C Q, æqualis ſit angulo O A P, propterea quod & </s>
            <s xml:id="echoid-s29034" xml:space="preserve">arcus Q R,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-07" xlink:href="note-0458-07a" xml:space="preserve">27. tertij.</note>
            arcui P O, æqualis eſt, recta C R, ſit quoque communis ſectio dicti Verticalis circuli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29035" xml:space="preserve">plani ho-
              <lb/>
            rologii, in quo ſtylus C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s29036" xml:space="preserve">Quare vmbra ſtyli C D, tunc temporis in rectam C R, cadet. </s>
            <s xml:id="echoid-s29037" xml:space="preserve">Quia
              <lb/>
            verò rectæ E S, H T, æquales inter ſe ſunt, (vtraque enim ſumpta eſt æqualis rectæ A N,) & </s>
            <s xml:id="echoid-s29038" xml:space="preserve">pa-
              <lb/>
            rallelæ, erunt quoque E H, S T, æquales, & </s>
            <s xml:id="echoid-s29039" xml:space="preserve">parallelæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s29040" xml:space="preserve">Cum ergo & </s>
            <s xml:id="echoid-s29041" xml:space="preserve">K L, ipſi E H, ſit, ex conſtructio
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-08" xlink:href="note-0458-08a" xml:space="preserve">33. primi.</note>
            ne, parallela, erunt & </s>
            <s xml:id="echoid-s29042" xml:space="preserve">K L, S T, inter ſe parallelæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s29043" xml:space="preserve">Igitur erit, vt E K, hoc eſt, vt A B, ſtylus ad E S,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-09" xlink:href="note-0458-09a" xml:space="preserve">30. primi.</note>
            hoc eſt, ad A N, vmbram, ita E L, hoc eſt, ita C D, ſtylus, ad E V, hoc eſt, ad C X. </s>
            <s xml:id="echoid-s29044" xml:space="preserve">Quocirca cum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0458-10" xlink:href="note-0458-10a" xml:space="preserve">2. vel 4. ſexti</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>