458444INTRODUCTIO AD COHÆRENTIAM
Fluida, quorum partes movebantur:
recte enim demonſtrarunt, in
quiete nullam eſſe vim, unde Cohærentiæ foret vis nulla, granum-
que cumuli arenarii æquali difficultate a reliquis ſepararetur, quam
Ferri portio a reliqua maſſa: præterea contra hanc hypotheſin Car-
teſii adnoto, corporum firmorum partes celerrime aliquando mo-
veri manente tamen firmitate; nam filum metallicum tenſum utrim-
que percutiatur ut ſonet, omnes ejus partes contremiſcent: traha-
tur per foramen minoris diametri lamellæ chalybeæ inflictum, ut
duplo tenuius fiat, omnes ejus partes movebuntur, aliumque diver-
ſum a priori ſitum acquirunt, manente tamen in utroque caſu firmita-
te: aliquantum caleſcat ad ignem Metallum, rarefiat, ne tamen fiat flui-
dum, partes motas acquiret, cohærebit nihilominus: ſed alia plura &
ponderoſa argumenta contra Carteſii ſententiam attulit inclytus
Bernouillius, cujus ſubtilis Tractatus de Grav. Ætheris conſuli
poſſet. Sunt binæ opiniones, tam quæ ſpectat gravitatem Aëris,
quam Ætheris, quidem omnium ſubtiliſſimæ, & quæ genium vere
Philoſophicum ſapiunt, quamobrem eas primo ordine examinan-
das nobis propoſuimus:
quiete nullam eſſe vim, unde Cohærentiæ foret vis nulla, granum-
que cumuli arenarii æquali difficultate a reliquis ſepararetur, quam
Ferri portio a reliqua maſſa: præterea contra hanc hypotheſin Car-
teſii adnoto, corporum firmorum partes celerrime aliquando mo-
veri manente tamen firmitate; nam filum metallicum tenſum utrim-
que percutiatur ut ſonet, omnes ejus partes contremiſcent: traha-
tur per foramen minoris diametri lamellæ chalybeæ inflictum, ut
duplo tenuius fiat, omnes ejus partes movebuntur, aliumque diver-
ſum a priori ſitum acquirunt, manente tamen in utroque caſu firmita-
te: aliquantum caleſcat ad ignem Metallum, rarefiat, ne tamen fiat flui-
dum, partes motas acquiret, cohærebit nihilominus: ſed alia plura &
ponderoſa argumenta contra Carteſii ſententiam attulit inclytus
Bernouillius, cujus ſubtilis Tractatus de Grav. Ætheris conſuli
poſſet. Sunt binæ opiniones, tam quæ ſpectat gravitatem Aëris,
quam Ætheris, quidem omnium ſubtiliſſimæ, & quæ genium vere
Philoſophicum ſapiunt, quamobrem eas primo ordine examinan-
das nobis propoſuimus:
Hæ cauſam externam corpora bina ſoluta conjungentem in unam
poſuerunt: aliam vero cauſam externam non novimus, neque ejus ali-
quis ſuſpicionem fovit hactenus: igitur cauſæ externæ impoſſibili-
rate demonſtratâ, an non reſtat cauſa interna in corporibus, qua
eorum partes cohærent? antequam tamen hanc exponam prius percur-
rere alias diverſorum Philoſophorum de Cohærentia ſententias, ju-
vabit, quarum pleræque conditæ ſunt prius quam Phy ſica ad magnum
incrementum pervenerat; unde breviter eas memoraſſe ſufficiet.
poſuerunt: aliam vero cauſam externam non novimus, neque ejus ali-
quis ſuſpicionem fovit hactenus: igitur cauſæ externæ impoſſibili-
rate demonſtratâ, an non reſtat cauſa interna in corporibus, qua
eorum partes cohærent? antequam tamen hanc exponam prius percur-
rere alias diverſorum Philoſophorum de Cohærentia ſententias, ju-
vabit, quarum pleræque conditæ ſunt prius quam Phy ſica ad magnum
incrementum pervenerat; unde breviter eas memoraſſe ſufficiet.
Magnus Verulamius, inſtaurator ſanioris Philoſophiæ, quo tem-
pore ſub ſervitute & tyrannide Peripateticorum gemebat, opinatus
fuit Cohærentiam pendere ab immediato contactu corporum diſ-
ſentientium, alienorum, aut alterius generis, & exempla adfert
ſui argumenti petita ab unguentis, quæ ex oleo & aqua inter ſe
mixtis componuntur, hæc fluiditatem ſuam amittunt, quæ in aqua
aut oleo ſolo obſervatur: contra videmus papyrum aquâ madefactam
ſe ſolvere & conſiſtentiam deponere, oleo autem reſperſam minus,
quia oleum papyro minus conſiſtit. At pace hujus illuſtris Viri di-
xerim hoc modo non explicari quænam ſit cauſa Cohærentiæ,
pore ſub ſervitute & tyrannide Peripateticorum gemebat, opinatus
fuit Cohærentiam pendere ab immediato contactu corporum diſ-
ſentientium, alienorum, aut alterius generis, & exempla adfert
ſui argumenti petita ab unguentis, quæ ex oleo & aqua inter ſe
mixtis componuntur, hæc fluiditatem ſuam amittunt, quæ in aqua
aut oleo ſolo obſervatur: contra videmus papyrum aquâ madefactam
ſe ſolvere & conſiſtentiam deponere, oleo autem reſperſam minus,
quia oleum papyro minus conſiſtit. At pace hujus illuſtris Viri di-
xerim hoc modo non explicari quænam ſit cauſa Cohærentiæ,