Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 432
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 432
[out of range]
>
page
|<
<
(444)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1493
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
357
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29049
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
444
"
file
="
0460
"
n
="
460
"
rhead
="
GNOMONICES
"/>
li C D, cadere in rectam C D. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29050
"
xml:space
="
preserve
">Et ſi rectæ A Y, ſumantur æquales E F, H I, iungaturq́ue recta F I,
<
lb
/>
ſecans E G, in G; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29051
"
xml:space
="
preserve
">ac poſtremo rectæ E G, æqualis abſcindatur C e, probabimus, vt prius, vmbram
<
lb
/>
ſtyli C D, cadere in punctum e. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29052
"
xml:space
="
preserve
">Quapropter recta e X, connectens horam 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29053
"
xml:space
="
preserve
">in tropico ♋, cum
<
lb
/>
hora 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29054
"
xml:space
="
preserve
">in tropico ♑, erit linea horæ 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29055
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29056
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29057
"
xml:space
="
preserve
">QVOD ſi non velimus tot rectas lineas ex A, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29058
"
xml:space
="
preserve
">C, educere, poterimus loco illarum appli-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-01
"
xlink:href
="
note-0460-01a
"
xml:space
="
preserve
">Loco rectarum
<
lb
/>
ex A, & C. egre
<
lb
/>
dientium uſur
<
lb
/>
pari poteſt re-
<
lb
/>
gula@ &c.</
note
>
care regulam aliquam ad centrum A, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29059
"
xml:space
="
preserve
">ad punctum, quod transferre cupimus: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29060
"
xml:space
="
preserve
">quo facto pun-
<
lb
/>
ctum in circulo à regula abſciſſa notabimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29061
"
xml:space
="
preserve
">Deinde eandem regulam apponemus puncto C, ita
<
lb
/>
vt auferat ex circulo arcum æqualem illi, quem prius in alio circulo abſcidit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29062
"
xml:space
="
preserve
">in latere regulæ
<
lb
/>
vmbræ longitudinem ſignabimus, imprimendo punctum in horologii plano, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29063
"
xml:space
="
preserve
">c.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29064
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29065
"
xml:space
="
preserve
">NON alia ratione in horlogium ſtyli C D, transferemus omnia puncta horologii propoſiti,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-02
"
xlink:href
="
note-0460-02a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
ſi per ea rectas ducamus ex centro A, eorumq́ue diſtantias ex A, transferamus in rectas E F, H I,
<
lb
/>
&</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29066
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29067
"
xml:space
="
preserve
">Vt ſi transferre velimus punctum h, vbi æquinoctialis linea horam 4. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29068
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu diuidit, duce-
<
lb
/>
mus rectam A h, quæ ſecet circulum in l, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29069
"
xml:space
="
preserve
">ſumpto arcu Q l, arcui P i, ęquali, ducemus rectam
<
lb
/>
C l. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29070
"
xml:space
="
preserve
">Deinde ſumptis rectis E n, H p, rectæ A h, æqualibus, ductaq́ue recta n p, ſecante E G, in q,
<
lb
/>
abſcindemus rectæ E q, æqualem C m; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29071
"
xml:space
="
preserve
">cadetq́ue vmbra ſtyli C D, hora 4 ab ortu in punctum m,
<
lb
/>
Sole in Æquatore exiſtente, quemadmodum eodem tempore vmbra gnomonis A B, in punctũ
<
lb
/>
h, cadit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29072
"
xml:space
="
preserve
">Et ſic de cæteris.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29073
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29074
"
xml:space
="
preserve
">SED in lineis, quæ interminatæ ſunt, qualis eſt linea ſtyli, linea meridiana, horizontalis,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-03
"
xlink:href
="
note-0460-03a
"
xml:space
="
preserve
">De lineis intet
<
lb
/>
minatis quid
<
lb
/>
agendum.</
note
>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29075
"
xml:space
="
preserve
">æquinoctialis, ſatis eſt, vt vnum pro qualibet punctum inueniamus in horologio futuro, ſecun-
<
lb
/>
dum doctrinam iam traditam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29076
"
xml:space
="
preserve
">Si enim pef
<
unsure
/>
illud punctum ducatur recta faciens cum alia quapiã
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-04
"
xlink:href
="
note-0460-04a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
linea iam ducta angulum æqualem ei, quem eadem linea in propoſito horologio cum reſpon-
<
lb
/>
dente linea conſtituit, deſcripta erit linea illa, cuius punctum inuentum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29077
"
xml:space
="
preserve
">Vt quoniam linea
<
lb
/>
ſtyli tranſire debet per locum ſtyli C, ſi per C, ducatur recta C g, faciens cum C Q, vel cum C b,
<
lb
/>
angulum æqualem ei, quem linea ſtyli A f, cum reſpondente recta A P, vel A a, conficit, deſcri-
<
lb
/>
pta erit linea ſtyli. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29078
"
xml:space
="
preserve
">Rurſus inuento puncto g, per quod meridiana linea ducenda eſt, quod reſpon
<
lb
/>
deat puncto f, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29079
"
xml:space
="
preserve
">per g, emittatur recta faciens cum linea ſtyli angulum æqualem angulo, quem
<
lb
/>
in f, linea meridiana cum linea ſtyli conſtituit, deſcripta quoque erit linea meridiana. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29080
"
xml:space
="
preserve
">Ita etiam
<
lb
/>
quia in dato exemplo recta A P, ad partes A, producta ſecat lineam horizontalem ad angulos re-
<
lb
/>
ctos; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29081
"
xml:space
="
preserve
">ſi in C Q, recta ad partes C, producta inueniamus punctũ, per quod horizontalis linea ducẽ-
<
lb
/>
da eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29082
"
xml:space
="
preserve
">per illud perpẽdicularem ad C Q, excitemus, habebimus lineam horizontalem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29083
"
xml:space
="
preserve
">Poſtre-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-05
"
xlink:href
="
note-0460-05a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
mo inuento puncto in linea ſtyli horologii futuri, vel in linea meridiana, vel in horizontali, per
<
lb
/>
quod æquinoctialis linea eſt traiicienda, ſi per illud rectam educamus facientem cum linea ſtyli,
<
lb
/>
vel meridiana, vel horizontali angulum ęqualem illi angulo, quem linea æquinoctialis in horolo-
<
lb
/>
gio propoſito facit cum reſpondente linea ſtyli, vel meridiana, vel horizontali, ducta quoque erit
<
lb
/>
æquinoctialis linea in horologio futuro. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29084
"
xml:space
="
preserve
">Secabunt autem ſe mutuo linea meridiana, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29085
"
xml:space
="
preserve
">ęquino-
<
lb
/>
ctialis, ſi non errauimus, in hora 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29086
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29087
"
xml:space
="
preserve
">18. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29088
"
xml:space
="
preserve
">ab occaſu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29089
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29090
"
xml:space
="
preserve
">inæquali. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29091
"
xml:space
="
preserve
">Item linea æquinoctia
<
lb
/>
lis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29092
"
xml:space
="
preserve
">horizontalis ſe ſe interſecabunt in hora 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29093
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu, vel occaſu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29094
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29095
"
xml:space
="
preserve
">à meridie, vel media no-
<
lb
/>
cte, nec non linea ſtyli lineam æquinoctialem ſemper ad angulos rectos diuidet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29096
"
xml:space
="
preserve
">Quæ omnia ex
<
lb
/>
demonſtratis in deſcriptione horologiorum conſtant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29097
"
xml:space
="
preserve
">vtilia ſunt, ſi diligenter aduertantur, vt
<
lb
/>
rectè in horologio huiuſmodi lineæ deſcribi poſſint.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29098
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29099
"
xml:space
="
preserve
">POSSVMVS quoque alio modo inueſtigare longitudines vnibrarum, quę ad ſtylum C D,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-06
"
xlink:href
="
note-0460-06a
"
xml:space
="
preserve
">A lia inuentio
<
lb
/>
longitudinum
<
lb
/>
vmbrarum pro
<
lb
/>
dato ſtylo.</
note
>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-07
"
xlink:href
="
note-0460-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
eaſdem habeant proportiones, quas vnibræ in horologio propoſito ad ſtylum A B, habent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29100
"
xml:space
="
preserve
">In re-
<
lb
/>
cta enim quacunque α β γ, ſit α β, ſtylo A B, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29101
"
xml:space
="
preserve
">α γ, ſtylo C D, æqualis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29102
"
xml:space
="
preserve
">per β, γ, ducantur vt-
<
lb
/>
cunque duæ lineę parallelæ inter ſe β θ, γ λ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29103
"
xml:space
="
preserve
">Deinde beneficio circini transferatur recta A N, lon
<
lb
/>
gitudo ſcilicet vmbrę in hora 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29104
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu in tropico ♋, ex α, in parallelam β θ, quæ per terminum
<
lb
/>
ſtyli propoſiti ducitur, vſque ad punctum δ, iungaturq́ue recta α δ, ſecans alteram parallelam in
<
lb
/>
ε. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29105
"
xml:space
="
preserve
">Dico rectam α ε, beneficio circini translatam ex C, in lineam vmbræ C R, vſque ad X, exhibe-
<
lb
/>
re nobis X, punctum horæ 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29106
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu in tropico ♋. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29107
"
xml:space
="
preserve
">Nam quoniam ex coroll. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29108
"
xml:space
="
preserve
">propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29109
"
xml:space
="
preserve
">4. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29110
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29111
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29112
"
xml:space
="
preserve
">Eucl.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29113
"
xml:space
="
preserve
">triangula α β δ, α γ ε, ſimilia ſunt, erit vt α β, ſtylo A B, æqualis ad α δ, vmbrę A N, æqualem,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-08
"
xlink:href
="
note-0460-08a
"
xml:space
="
preserve
">4. ſexti.</
note
>
ita α γ, ſtylo C D, æqualis ad α ε, vmbræ C X, æqualem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29114
"
xml:space
="
preserve
">Eadem ratione, ſi ſumamus α θ, æqua-
<
lb
/>
lem vmbræ A Y, iungamusq́ue rectam α θ, quæ parallelam γ λ, ſecet in λ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29115
"
xml:space
="
preserve
">rectæ α λ, æqualem
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0460-09
"
xlink:href
="
note-0460-09a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
auferamus C e, habebimus punctum e, horæ 6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29116
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu in tropico ♑, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29117
"
xml:space
="
preserve
">ſic de cæteris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29118
"
xml:space
="
preserve
">Verũ prior
<
lb
/>
via commodior videtur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29119
"
xml:space
="
preserve
">quoniam in hac poſteriori vmbræ longiores nimis obliquè parallelas
<
lb
/>
α θ, γ λ, ſecant, vt patet in recta α π ρ; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29120
"
xml:space
="
preserve
">In priori autem parallelæ E H, k M, S T, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29121
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29122
"
xml:space
="
preserve
">eodem ſem-
<
lb
/>
per modo rectam E G, in qua vmbrarum longitudines terminantur, diuidunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29123
"
xml:space
="
preserve
">Rurſus in poſte-
<
lb
/>
riori, quando vmbræ ſunt breuiores, vt ſit in horis prope ſtylum in viciniori tropico, neceſſe eſt
<
lb
/>
ducere alias duas parallelas β μ, γ ξ, quæ tam prope accedant ad punctum α, vt breues illæ vmbrę
<
lb
/>
in parallelam β μ, transferri poſſint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29124
"
xml:space
="
preserve
">Ita vides vmbram horę 7. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29125
"
xml:space
="
preserve
">ab ortu in tropico ♋, translatam
<
lb
/>
eſſe vſque ad μ, rectam autem α ξ, eſſe longitudinem vmbræ eiuſdem horæ in futuro horologio.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29126
"
xml:space
="
preserve
">Hac autem cautione in priori via non indigemus, vt perſpicuum eſt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29127
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s29128
"
xml:space
="
preserve
">VERVM poſterior hęc via cõmodius inſtituetur, ſi longitudines vmbrarum horologij </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>