Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
41
(21)
42
(22)
43
(23)
44
(24)
45
(25)
46
(26)
47
(27)
48
(28)
49
(29)
50
(30)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(27)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div97
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
31
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1842
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
27
"
file
="
0047
"
n
="
47
"
rhead
="
LIBER PRIMVS.
"/>
baſim B C, ſiue infra in Ellipſi, vt ex tribus propoſitionibus proximè dictis conſtat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1843
"
xml:space
="
preserve
">Sumantur
<
lb
/>
in diametro E D, quotcunque partes ſiue æquales, ſiue inæquales E k, k L, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1844
"
xml:space
="
preserve
">per puncta k, L, agan-
<
lb
/>
tur baſi B C, parallelæ F H, G I; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1845
"
xml:space
="
preserve
">eruntq́ue tam partes C H, H I, quàm E k, k L, (ſumendo in Elli-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0047-01
"
xlink:href
="
note-0047-01a
"
xml:space
="
preserve
">2. ſexti.</
note
>
pſi punctum E, in B C, baſi trianguli) partibus B F, F G, proportionales: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1846
"
xml:space
="
preserve
">Immo in parabola æqua-
<
lb
/>
les ſunt partes C H, H I, partibus E k, k L, propter parallelogramma C k, k I.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1847
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">34. primi.</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1848
"
xml:space
="
preserve
">QVOD ſi conus rectus fuerit, vt ſunt omnes illi, quibus in deſcriptionibus horologiorum
<
lb
/>
vtimur, (omnes enim hi recti ſunt, cum eorum axes ſint partes axis mundi, qui ad parallelos pri-
<
lb
/>
mi motus, nempead baſes conorum, per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1849
"
xml:space
="
preserve
">10. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1850
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1851
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1852
"
xml:space
="
preserve
">Theod. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1853
"
xml:space
="
preserve
">rectus eſt) commodiſſime ita
<
lb
/>
agemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1854
"
xml:space
="
preserve
">Sumantur in recta B D, quotcunque partes ſiue æquales, ſiue inæquales B F, F G, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1855
"
xml:space
="
preserve
">his
<
lb
/>
æquales in alio latere C H, H I, ſingulæ ſingulis, iunganturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1856
"
xml:space
="
preserve
">rectæ F H, G I, ſecantes diametrum
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0047-03
"
xlink:href
="
note-0047-03a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
D E, in K, L. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1857
"
xml:space
="
preserve
">Nam hę lineę, cum ſecent latera A B, A C, proportionaliter, parallelæ erunt, propor
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0047-04
"
xlink:href
="
note-0047-04a
"
xml:space
="
preserve
">2. ſexti.</
note
>
tionalesq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1858
"
xml:space
="
preserve
">propterea erunt partes E K, K L, partibus B F, F G. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1859
"
xml:space
="
preserve
">Exponatur deinde ſeorſum baſis
<
lb
/>
B E C, trianguli A B C, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1860
"
xml:space
="
preserve
">ex puncto E, quod inſtar ſit omnium punctorum E, K, L, perpendicula-
<
lb
/>
ris educatur E M, atque in rectam B C, ex puncto E, in vtramque partem transferantur partes
<
lb
/>
K F, K H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1861
"
xml:space
="
preserve
">L G, L I; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1862
"
xml:space
="
preserve
">ita vt EF, E G, partibus K F, L G, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1863
"
xml:space
="
preserve
">E H, E I, partibus K H, L I, ſint equales:
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1864
"
xml:space
="
preserve
">quæ quidem ex parte C, in parabola omnes in punctum C, cadent, propterea quòd E C, K H, L I,
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0047-05
"
xlink:href
="
note-0047-05a
"
xml:space
="
preserve
">34. primi.</
note
>
ęquales ſint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1865
"
xml:space
="
preserve
">In Hyperbola autem ſemper minores fient, quàm E C, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1866
"
xml:space
="
preserve
">in Ellipſi maiores, vt patet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1867
"
xml:space
="
preserve
">In omnibus tamen erunt partes B F, FG, in primis figuris, (voco primas figuras, ipſos conos, ſecun-
<
lb
/>
das autem, eas, in quibus ſeorſum expoſuimus baſim B E C.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1868
"
xml:space
="
preserve
">partibus B F, F G, in ſecundis, nec
<
lb
/>
non & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1869
"
xml:space
="
preserve
">C H, H I, in primis, partibus C H, H I, in ſecundis proportionales. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1870
"
xml:space
="
preserve
">Ducta enim G N, in
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0047-06
"
xlink:href
="
note-0047-06a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
primis figuris, parallela ipſi D E, erit vt G B, ad B N, ita G F, ad F O; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1871
"
xml:space
="
preserve
">(cum triangula G B N, GFO,
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0047-07
"
xlink:href
="
note-0047-07a
"
xml:space
="
preserve
">4. ſexti.</
note
>
ſimilia ſint, ex corolla. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1872
"
xml:space
="
preserve
">propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1873
"
xml:space
="
preserve
">4 lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1874
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1875
"
xml:space
="
preserve
">Euclidis) & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1876
"
xml:space
="
preserve
">permutando, vt G B, ad G F, ita B N, ad F O.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1877
"
xml:space
="
preserve
">Cum ergo B N, in primis figuris, equalis ſit ipſi B G, in ſecundis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1878
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1879
"
xml:space
="
preserve
">F O, in primis, ipſi F G, in ſe-
<
lb
/>
cundis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1880
"
xml:space
="
preserve
">(propterea quòd N E, ipſi G L, in primis, hoc eſt, ipſi G E, in ſecundis, ſit æqualis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1881
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1882
"
xml:space
="
preserve
">B N,
<
lb
/>
idcirco ipſi B G, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1883
"
xml:space
="
preserve
">F O, ipſi F G. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1884
"
xml:space
="
preserve
">Poſitæ enim ſunt E B, E F, E G, in ſecundis figuris ipſis E B, K F,
<
lb
/>
L G, in primis, æquales.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1885
"
xml:space
="
preserve
">erit quoque vt G B, ad G F, in primis, ita B G, ad F G, in ſecundis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1886
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1887
"
xml:space
="
preserve
">di-
<
lb
/>
uidendo, vt F B, ad G F, in primis, ita B F, ad F G, in ſecundis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1888
"
xml:space
="
preserve
">Idemq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1889
"
xml:space
="
preserve
">oſtendemus de C H, H I,
<
lb
/>
ſi ex I, ducatur in primis figuris ipſi D E, parallela. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1890
"
xml:space
="
preserve
">Vnde ſi B F, F G, ęquales fuerint in primis fi-
<
lb
/>
guris, erunt & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1891
"
xml:space
="
preserve
">E K, K L, in primis, nec non & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1892
"
xml:space
="
preserve
">B F, F G, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1893
"
xml:space
="
preserve
">C H, H I, in ſecundis, æquales, vt ex fi-
<
lb
/>
guris apparet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1894
"
xml:space
="
preserve
">Sumpſimus enim facilitatis gratia partes B F, F G, in primis figuris æquales.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1895
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1896
"
xml:space
="
preserve
">POST Hæc circa diametros B C, F H, G I, ſemicirculi deſcribantur ſecantes rectam E M, in
<
lb
/>
punctis M, P, Q. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1897
"
xml:space
="
preserve
">Habebuntur autem ſemidiametri, ſi axis coni in primis figuris ducatur ſecans ba-
<
lb
/>
ſim trianguli bifariam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1898
"
xml:space
="
preserve
">Hic enim diuidet etiam omnes diametros F H, G I, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1899
"
xml:space
="
preserve
">reliquas, bifariam,
<
lb
/>
vt in ſcholio propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1900
"
xml:space
="
preserve
">4. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1901
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1902
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1903
"
xml:space
="
preserve
">Eucl. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1904
"
xml:space
="
preserve
">oſtẽdimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1905
"
xml:space
="
preserve
">Quare ſi in primis figuris accipiamus diſtantias in-
<
lb
/>
ter axem coni, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1906
"
xml:space
="
preserve
">puncta E, K, L, easq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1907
"
xml:space
="
preserve
">transferamus in ſecundas figuras à puncto E, in lineã
<
unsure
/>
B E C,
<
lb
/>
vel ad partes B, vel ad partes C, prout primæ figuræ indicant, habebimus centra, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1908
"
xml:space
="
preserve
">c.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1909
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1910
"
xml:space
="
preserve
">POSTREMO diameter ſectionis conicæ D E, ſeorſum diuidatur, vt in cono, hoc eſt, E K,
<
lb
/>
K L, ęquales ſint partibus E K, KL, in cono, ſingulę ſingulis: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1911
"
xml:space
="
preserve
">Et per E, K, L, ad D E, perpendicula-
<
lb
/>
res educantur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1912
"
xml:space
="
preserve
">quod quidem facile fiet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1913
"
xml:space
="
preserve
">breuiſſimè, (præſertim quando plurima puncta fuerint
<
lb
/>
ſumpta in diametro D E,) ſi per E, perpendicularem eduxeris, à cuius duobus punctis ipſi D E, pa-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0047-09
"
xlink:href
="
note-0047-09a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
rallelæ erigantur, diuidanturq́ue, vt D E. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1914
"
xml:space
="
preserve
">Nam rectæ puncta diuiſionum coniungẽtes erunt ad DE,
<
lb
/>
perpendiculares in punctis K, L, propterea quòd hac ratione ad rectas E K, E L, parallelogramma
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0047-10
"
xlink:href
="
note-0047-10a
"
xml:space
="
preserve
">29. primi.</
note
>
ſint conſtituta, quæ rectangula ſunt, obangulum rectum ad E, conſtitutum, vt manifeſtum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1915
"
xml:space
="
preserve
">Quod ſi ordinatim applicatæ ad D E, diametrum ſectionis non ſint ad ipſam perpendiculares, (vt
<
lb
/>
fit in conis ſcalenis, cum triangulum per axem non eſt rectum ad baſim coni, vt conſtat ex propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1916
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
7. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1917
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1918
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1919
"
xml:space
="
preserve
">Apollonii) ducendę erunt per puncta E, K, L, in tertiis figuris, lineę parallelę facientes an-
<
lb
/>
gulos ad diametrum D E, ęquales illis, quos ordinatim applicatę in primis figuris faciunt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1920
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1921
"
xml:space
="
preserve
">POST hęc ex perpendicularibus, parallelisve per puncta E, K, L, ductis, in tertiis figuris, ad
<
lb
/>
vtramque partem punctorum E, K, L, abſcindantur rectę E M, k P, L Q, rectis E M, E P, E Q, in
<
lb
/>
ſecundis figuris, ęquales, nimirum k P, ęqualis illi, quę inter diametrum F H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1922
"
xml:space
="
preserve
">eius ſemicirculũ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0047-11
"
xlink:href
="
note-0047-11a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
intercipitur, qualis eſt E P, in ſecundis figuris; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1923
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1924
"
xml:space
="
preserve
">L Q, equalis ipſi E Q, inter diametrum G I,
<
lb
/>
eiusq́ ſemicirculum poſitam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1925
"
xml:space
="
preserve
">ſic de cęteris, obſeruando diligenter, quę puncta diametri D E,
<
lb
/>
quibus diametris ſemicirculorum reſpondeant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1926
"
xml:space
="
preserve
">Iam ſi puncta D, Q, P, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1927
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1928
"
xml:space
="
preserve
">appoſitè linea qua-
<
lb
/>
dam flexa coniunxeris, deſcripta erit ſectio conica propoſita, nempe Parabole, Hyperbole, vel El-
<
lb
/>
lipſis, vt mox demonſtrabimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1929
"
xml:space
="
preserve
">Ex his manifeſtum eſt, quò crebriora fuerint puncta in diame-
<
lb
/>
tro D E, eò aptius ſectionem conicam deſcribi, vt vides factum eſſe in Hyperbola, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1930
"
xml:space
="
preserve
">Ellipſi vtra-
<
lb
/>
que; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1931
"
xml:space
="
preserve
">ſumptum enim eſt in his ſectionibus aliud punctum præter K, L. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1932
"
xml:space
="
preserve
">Quod ſi augere inſtituas
<
lb
/>
Parabolẽ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1933
"
xml:space
="
preserve
">Hyperbolem, augendi erunt coni, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1934
"
xml:space
="
preserve
">puncta infra baſim B C, ſumenda ad ęqualitatẽ
<
unsure
/>
<
lb
/>
punctorum F, G, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1935
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1936
"
xml:space
="
preserve
">vt figurę indicant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1937
"
xml:space
="
preserve
">Quod idem dicendum eſt de Ellipſi, cuius diameter ſecet
<
lb
/>
alterum latus trianguli per axem infra baſim, vt in ſecunda Ellipſi; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1938
"
xml:space
="
preserve
">alias enim pars tantum Ellipſis
<
lb
/>
deſcriberetur M P Q D Q P M. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s1939
"
xml:space
="
preserve
">In priori porrò Ellipſi, cuius diameter baſim trianguli non </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>