5121TERTIVS.
ꝓcreant̃ rõnibus, expoſui, Inſequit̃ aĩaduerſio ꝗ̃d ita, quod quæĩ vrbe ſu-
ꝑnas dicit̃ abies, deteriorẽ, ꝗ̃ q̃ infernas q̃ ægregios in ædificiis ad diuturni-
tatẽ p̃ſtat vſus, & de´his rebus quẽadmodũ videant̃ e loco℞ ꝓprietatibus
habere uitia aut uirtutes: vti ſint cõſiderantibus apertiora exponam.
ꝑnas dicit̃ abies, deteriorẽ, ꝗ̃ q̃ infernas q̃ ægregios in ædificiis ad diuturni-
tatẽ p̃ſtat vſus, & de´his rebus quẽadmodũ videant̃ e loco℞ ꝓprietatibus
habere uitia aut uirtutes: vti ſint cõſiderantibus apertiora exponam.
De abiete ſuꝑnate &
infernate, cũ A pẽnini deſcriptiõe.
Caput.
X.
Montis Apẽnini primæ radices ab Tyrrheno mari in alpes & in extrẽas etru
riæ regiones oriunt̃, Eius vero mõtis iugũ ſe circūagẽs & media curuatura
prope tangens oras maris adriaci ꝑtingit circuitiõibus cõtra fretũ. Ita ci
terior eius curuatura: q̃ vergit ad etruriæ cãpaniæ regiões, apricis ẽ pote-
ſtatibus, nã impetus hẽt perpetuos a ſolis curſu. Vlterior aũt quæ ẽ ꝓcli-
nata ad ſupe℞ mare ſeptẽtriõali regiõi ſubiecta cõtinet̃ vmbroſis & opacis
perpetuitatibus, Ita q̃ in ea ꝑte naſcunt̃, arbores humida poteſtate nutri
tæn õ ſolũ ipſæ augent̃ ãpliſſimis magnitudmibus, ſed ea℞ quo venæ hu
moris copia repletæ turgẽtes liquoris abũdantia ſaturant̃, Cũ aũt exciſæ &
dolatæ vitalẽ ptãtẽ amiſerint, vena℞ rigorẽ ꝑmutãtes ſicceſcẽdo ꝑꝑ raritatẽ
fiũt inanes & euanidæ, ideo ĩ edificiis nõ pñt habere diuturnitatẽ, Quæ ãt
ad ſolis curſum ſpectãtibus locis ꝓcreant̃, non hñtes interuenio℞ raritates
ſiccitatibus exuctæ ſolidant̃ ꝗa ſol nõ mõ exterra lãbendo ſed ẽt ex arbori
bus educit humores. Ita q̃ ſũt in apricis regionibus ſpiſſis vena℞ crebri-
tatibus ſolidatæ nõ hñtes ex humore raritatẽ: cũ in materiã perdolant̃ red-
dũt magnas vtilitates ad vetuſtatẽ, Ideo ĩfernates quæ ex apricis locis ap-
portant meliores ſũt, ꝗ̃ q̃ ab opacis de ſuꝑnatibus aduehunt̃. Quãtũ aĩo
cõſiderare potui de copiis, quæ ſũt neceſſariæ in ædificio℞ cõparatiõibus,
& ꝗbus tꝑaturis e re℞ natura principio℞ habere videant̃ mixtionẽ, quæ
inſũt in ſingulis gñibus virtutes & uitia, vti nõ ſint ignota ediſicãtibus ex-
poſui. Ita ꝗ potuerint eo℞ p̃cepto℞ ſeꝗ p̃ſcriptiones, erũt prudentiores,
ſingulorũ gene℞ vſũ eligere poterũt in oꝑibus, Ergo qm̃ de apꝑatõibus
ẽ explicatũ, ĩ cæteris voluminibus de ip̃is ædificiis expõet̃, & primũ de deo
rũ ĩmortaliũ ædibus ſacris: & de ea℞ ſymmetriis & ꝓportiõibus(vti ordo
poſtulat) in ſequenti perſcribam.
Montis Apẽnini primæ radices ab Tyrrheno mari in alpes & in extrẽas etru
riæ regiones oriunt̃, Eius vero mõtis iugũ ſe circūagẽs & media curuatura
prope tangens oras maris adriaci ꝑtingit circuitiõibus cõtra fretũ. Ita ci
terior eius curuatura: q̃ vergit ad etruriæ cãpaniæ regiões, apricis ẽ pote-
ſtatibus, nã impetus hẽt perpetuos a ſolis curſu. Vlterior aũt quæ ẽ ꝓcli-
nata ad ſupe℞ mare ſeptẽtriõali regiõi ſubiecta cõtinet̃ vmbroſis & opacis
perpetuitatibus, Ita q̃ in ea ꝑte naſcunt̃, arbores humida poteſtate nutri
tæn õ ſolũ ipſæ augent̃ ãpliſſimis magnitudmibus, ſed ea℞ quo venæ hu
moris copia repletæ turgẽtes liquoris abũdantia ſaturant̃, Cũ aũt exciſæ &
dolatæ vitalẽ ptãtẽ amiſerint, vena℞ rigorẽ ꝑmutãtes ſicceſcẽdo ꝑꝑ raritatẽ
fiũt inanes & euanidæ, ideo ĩ edificiis nõ pñt habere diuturnitatẽ, Quæ ãt
ad ſolis curſum ſpectãtibus locis ꝓcreant̃, non hñtes interuenio℞ raritates
ſiccitatibus exuctæ ſolidant̃ ꝗa ſol nõ mõ exterra lãbendo ſed ẽt ex arbori
bus educit humores. Ita q̃ ſũt in apricis regionibus ſpiſſis vena℞ crebri-
tatibus ſolidatæ nõ hñtes ex humore raritatẽ: cũ in materiã perdolant̃ red-
dũt magnas vtilitates ad vetuſtatẽ, Ideo ĩfernates quæ ex apricis locis ap-
portant meliores ſũt, ꝗ̃ q̃ ab opacis de ſuꝑnatibus aduehunt̃. Quãtũ aĩo
cõſiderare potui de copiis, quæ ſũt neceſſariæ in ædificio℞ cõparatiõibus,
& ꝗbus tꝑaturis e re℞ natura principio℞ habere videant̃ mixtionẽ, quæ
inſũt in ſingulis gñibus virtutes & uitia, vti nõ ſint ignota ediſicãtibus ex-
poſui. Ita ꝗ potuerint eo℞ p̃cepto℞ ſeꝗ p̃ſcriptiones, erũt prudentiores,
ſingulorũ gene℞ vſũ eligere poterũt in oꝑibus, Ergo qm̃ de apꝑatõibus
ẽ explicatũ, ĩ cæteris voluminibus de ip̃is ædificiis expõet̃, & primũ de deo
rũ ĩmortaliũ ædibus ſacris: & de ea℞ ſymmetriis & ꝓportiõibus(vti ordo
poſtulat) in ſequenti perſcribam.
DElphic{us} apollo ſocratẽ oĩum ſapiẽtiſſimũ pythiæ
rñſisẽ ꝓfeſſus. Is ãt mẽorat̃ prudẽter doctiſſime
dixiſſe: oportuiſſe hominũ pectora ſeneſtrata &
aꝑta eẽ, vtinõ occultos haberẽt ſenſus ſed patẽtes
ad cõſiderãdũ, V tinã uero re℞ natura ſnĩam ei{us} ſe-
cuta explicata & apꝑentia ea cõſtituiſſet, Si. n. ita
fuiſſet, nõ ſolũ laudes aut vitaia aĩo℞ ad manũ aſpicerent̃, ſed ẽt
rñſisẽ ꝓfeſſus. Is ãt mẽorat̃ prudẽter doctiſſime
dixiſſe: oportuiſſe hominũ pectora ſeneſtrata &
aꝑta eẽ, vtinõ occultos haberẽt ſenſus ſed patẽtes
ad cõſiderãdũ, V tinã uero re℞ natura ſnĩam ei{us} ſe-
cuta explicata & apꝑentia ea cõſtituiſſet, Si. n. ita
fuiſſet, nõ ſolũ laudes aut vitaia aĩo℞ ad manũ aſpicerent̃, ſed ẽt