Apian, Petrus, Instrvmentvm Sinvvm, sev primi mobilis

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 97 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div91" type="section" level="1" n="50">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3086" xml:space="preserve">
              <pb file="0051" n="51" rhead="TABVLARVM SINVVM."/>
            li, minorem duc in totum, ꝓductũ diuide in maiorem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3087" xml:space="preserve">arcũ quotientis ſubtrahe à 90,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-01" xlink:href="note-0051-01a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Areatim.</emph>
              </note>
            ad reſiduũ adde declinationẽ ☉(sun), ſi Borealis fuerit, uel ſubtrahe, ſi extiterit meridionalis,
              <lb/>
            reſiduũ uel ꝓductũ illud, ſi quadrante minus fuerit, oſtendet inuentũ ſecundũ: </s>
            <s xml:id="echoid-s3088" xml:space="preserve">ſin maius,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-02" xlink:href="note-0051-02a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Inuentum</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſecundum.</emph>
              </note>
            ſubtrahendũ erit à 90. </s>
            <s xml:id="echoid-s3089" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3090" xml:space="preserve">reliquũ q̊d manſerit, dicetur inuentũ ſecundũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3091" xml:space="preserve">Vtrun illud in-
              <lb/>
            uentum propone tibi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3092" xml:space="preserve">alterius ſinũ itidem duc in ſinũ alterius, productũ diuide in ſinũ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-03" xlink:href="note-0051-03a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateraliter</emph>
              </note>
            totũ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3093" xml:space="preserve">arcus quotientis dabit altitudinẽ Solis optatã. </s>
            <s xml:id="echoid-s3094" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s3095" xml:space="preserve">? Exemplũ, rurſus adſumo il-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-04" xlink:href="note-0051-04a" xml:space="preserve">EXEM-
                <lb/>
              PLVM
                <lb/>
                <emph style="it">Epiſoo
                  <unsure/>
                pi.</emph>
              </note>
            lud per q̊d operationem hãc ſemꝑ hactenus abſolui, id´ eo maxime, ut uideas tam diuer
              <lb/>
            ſas uias in eundem ſemper tendere finẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3096" xml:space="preserve">Eſto ergo, ut Sol fuerit in 2. </s>
            <s xml:id="echoid-s3097" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3098" xml:space="preserve">26. </s>
            <s xml:id="echoid-s3099" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3100" xml:space="preserve">II, ego
              <lb/>
            uero iam ſcire cupio altitudinẽ Solis ſupra horizontẽ hora 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s3101" xml:space="preserve">ante meridiẽ, qñ introniza
              <lb/>
            tio facta eſt, diſtãtia ꝗdem eſt 45. </s>
            <s xml:id="echoid-s3102" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3103" xml:space="preserve">ſinus eius 70710. </s>
            <s xml:id="echoid-s3104" xml:space="preserve">ſinus aũt cõplementi altitudinis
              <lb/>
            poli 42. </s>
            <s xml:id="echoid-s3105" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3106" xml:space="preserve">eſt 66913. </s>
            <s xml:id="echoid-s3107" xml:space="preserve">iã ſi alte℞ in alterum ducã, ꝓductũ in totũ diuidã, prouenient in q̊
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-05" xlink:href="note-0051-05a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateraliter</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">idem inue-</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">nies.</emph>
              </note>
            tiente 473 14. </s>
            <s xml:id="echoid-s3108" xml:space="preserve">arcus eius eſt 28. </s>
            <s xml:id="echoid-s3109" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3110" xml:space="preserve">14. </s>
            <s xml:id="echoid-s3111" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3112" xml:space="preserve">quo ſubtracto à quadrãte, remanent 61. </s>
            <s xml:id="echoid-s3113" xml:space="preserve">gra.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3114" xml:space="preserve">46. </s>
            <s xml:id="echoid-s3115" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3116" xml:space="preserve">at id uocamus inuentũ primũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3117" xml:space="preserve">Deinde ſinũ eius propono ſcilicet 88102. </s>
            <s xml:id="echoid-s3118" xml:space="preserve">cum ſi
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-06" xlink:href="note-0051-06a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Inuentum</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">primum.</emph>
              </note>
            nu altitudinis poli 48. </s>
            <s xml:id="echoid-s3119" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3120" xml:space="preserve">743 14. </s>
            <s xml:id="echoid-s3121" xml:space="preserve">eum duco in totũ, ꝓductũ diuido in primũ illud inuen
              <lb/>
            ti primi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3122" xml:space="preserve">in quotiente ꝓuenient 84349. </s>
            <s xml:id="echoid-s3123" xml:space="preserve">arcus eſt 57. </s>
            <s xml:id="echoid-s3124" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3125" xml:space="preserve">31 mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3126" xml:space="preserve">Cõplementũ uero 32.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3127" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3128" xml:space="preserve">29. </s>
            <s xml:id="echoid-s3129" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3130" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3131" xml:space="preserve">quia Sol eſt ſeptentrionalis, addo declinationẽ ipſius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3132" xml:space="preserve">ſimul 20. </s>
            <s xml:id="echoid-s3133" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3134" xml:space="preserve">42. </s>
            <s xml:id="echoid-s3135" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-07" xlink:href="note-0051-07a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Inuentum</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſecundum.</emph>
              </note>
            mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3136" xml:space="preserve">unde prouenient 53. </s>
            <s xml:id="echoid-s3137" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3138" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s3139" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3140" xml:space="preserve">inuentũ illud ſecundũ, cuius ſinus eſt 80055. </s>
            <s xml:id="echoid-s3141" xml:space="preserve">Ad ex-
              <lb/>
            tremum quũ iam ſinum alterius inuenti duxeris in alterũ, productũ quo in ſinũ totum
              <lb/>
            diuiſeris, prouenient in quotiente 70530. </s>
            <s xml:id="echoid-s3142" xml:space="preserve">arcus eius eſt 44 gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3143" xml:space="preserve">52. </s>
            <s xml:id="echoid-s3144" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3145" xml:space="preserve">quæ & </s>
            <s xml:id="echoid-s3146" xml:space="preserve">altitudo eſt
              <lb/>
            Solis ad ipſum momentũ intronizationis, quã nunc quinta ratione adinueni. </s>
            <s xml:id="echoid-s3147" xml:space="preserve">Si aũt di-
              <lb/>
            ſtantia Solis data hora maior fuerit ̈ 90, tunc ſubtrahe eam à ſemicirculo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3148" xml:space="preserve">reſidui ſi-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-08" xlink:href="note-0051-08a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateralis</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ingreſſus</emph>
              </note>
            num duc in ſinum cõplementi altitudinis poli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3149" xml:space="preserve">diuide in totũ, arcũ quotientis ſubtrahe
              <lb/>
            ex quadrante, reſiduũ dicetur inuentũ primũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3150" xml:space="preserve">Primihuius inuenti ſinũ tibi propone, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3151" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſinũ altitudinis poli, minorẽ duc in ſinũ totũ, productũ diuide in maiorẽ, de arcu quotien-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-09" xlink:href="note-0051-09a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateralis</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ingreſſus.</emph>
              </note>
            tis ſubtrahe complementũ declinationis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3152" xml:space="preserve">reliquũ manebit inuentũ ſecundum. </s>
            <s xml:id="echoid-s3153" xml:space="preserve">Deinde
              <lb/>
            ſi ſinum primi ducas in ſinum inuenti ſecundi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3154" xml:space="preserve">in totũ diuidas, arcus quotientis mon-
              <lb/>
            ſtrabit altitudinem quæſitã. </s>
            <s xml:id="echoid-s3155" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s3156" xml:space="preserve">? Accipe & </s>
            <s xml:id="echoid-s3157" xml:space="preserve">hic exemplũ tibi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3158" xml:space="preserve">Volo ſcire altitudinẽ Solis
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-10" xlink:href="note-0051-10a" xml:space="preserve">EXEM-
                <lb/>
              PLVM
                <lb/>
                <emph style="it">Epiſoo
                  <unsure/>
                pi.</emph>
              </note>
            ſupra horizontem adhorã quintã ante meridianã ipſo die intronizationis, ideo´ gradũ
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s3159" xml:space="preserve">minutũ Solis relinquo ita, ut fuerunt antea. </s>
            <s xml:id="echoid-s3160" xml:space="preserve">diſtãtia Solis à meridiano eſt 105. </s>
            <s xml:id="echoid-s3161" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3162" xml:space="preserve">dũ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-11" xlink:href="note-0051-11a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateralis</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">introitus.</emph>
              </note>
            ſubtraho à ſemicirculo & </s>
            <s xml:id="echoid-s3163" xml:space="preserve">manent 75. </s>
            <s xml:id="echoid-s3164" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3165" xml:space="preserve">in reſiduo, quo℞ ſinus eſt 96592. </s>
            <s xml:id="echoid-s3166" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3167" xml:space="preserve">hunc duco
              <lb/>
            in ſinũ cõplementi altitudinis poli, ſcilicet 66913. </s>
            <s xml:id="echoid-s3168" xml:space="preserve">producto diuiſo per ſinũ totũ, proueni-
              <lb/>
            ent in quotiente 64632. </s>
            <s xml:id="echoid-s3169" xml:space="preserve">arcus erit 40. </s>
            <s xml:id="echoid-s3170" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3171" xml:space="preserve">16. </s>
            <s xml:id="echoid-s3172" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3173" xml:space="preserve">quẽ ſi ſubtraho à quadrante, reliqui ma-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-12" xlink:href="note-0051-12a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Inucntum</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">primum.</emph>
              </note>
            nent 49. </s>
            <s xml:id="echoid-s3174" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3175" xml:space="preserve">cum 44. </s>
            <s xml:id="echoid-s3176" xml:space="preserve">minutis, inuentum puta primũ, cuius ſinũ mihi deinceps propono,
              <lb/>
            ſimiliter & </s>
            <s xml:id="echoid-s3177" xml:space="preserve">ſinum altitudinis poli 74314. </s>
            <s xml:id="echoid-s3178" xml:space="preserve">eum tanquam minorẽ duco in ſinũ totũ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3179" xml:space="preserve">in ſi
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-13" xlink:href="note-0051-13a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateralis</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ingreſſus</emph>
              .</note>
            num primi inuenti diuido, unde ꝓdeunt in quotiente 97272. </s>
            <s xml:id="echoid-s3180" xml:space="preserve">arcus illius quotientis eſt
              <lb/>
            76. </s>
            <s xml:id="echoid-s3181" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3182" xml:space="preserve">35. </s>
            <s xml:id="echoid-s3183" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3184" xml:space="preserve">hinc ſnbtraho complementũ declinationis Solis, ſcilicet 69. </s>
            <s xml:id="echoid-s3185" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3186" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s3187" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3188" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3189" xml:space="preserve">
              <lb/>
            manent in reſiduo gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3190" xml:space="preserve">7. </s>
            <s xml:id="echoid-s3191" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3192" xml:space="preserve">17. </s>
            <s xml:id="echoid-s3193" xml:space="preserve">inuentũ ſecũdũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3194" xml:space="preserve">Iam ita utriuſ inuenti ſinus ſcilicet
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-14" xlink:href="note-0051-14a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Inuentum</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſecundum</emph>
              .</note>
            76398. </s>
            <s xml:id="echoid-s3195" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3196" xml:space="preserve">12677. </s>
            <s xml:id="echoid-s3197" xml:space="preserve">inter ſe multiplico, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve">quotientẽ in totum diuido, at hinc ꝓuenient in
              <lb/>
            quotiẽte 9685. </s>
            <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve">arcus eſt 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve">33. </s>
            <s xml:id="echoid-s3202" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s3203" xml:space="preserve">altitudo nimi℞ Solis quæſita ad horã 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s3204" xml:space="preserve">antemeri-
              <lb/>
            dianã in ipſo die intronizationis. </s>
            <s xml:id="echoid-s3205" xml:space="preserve">Fit aliquãdo ut inuentũ ſecundũ præciſe ſit 90. </s>
            <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve">
              <lb/>
            tũc inuentũ illud ꝑ ſe erit altitudo Solis quæſita, ne ulla ulteriori indiget ſupputatiõe.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve">Inſuper & </s>
            <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">hoc ſcitu neceſſariũ eſt, ꝙ quũ ☉(sun) eſt in principio ♈ uel ♎, tunc multiplicare
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0051-15" xlink:href="note-0051-15a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateraliter</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">ſimile per</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">quadrantë</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">reperies.</emph>
              </note>
            debes ſinus utriuſ cõplemẽti, diſtãtiæ ſcilicet Solis à meridie & </s>
            <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve">altitudinis poli, produ-
              <lb/>
            ctum uero diuides in ſinũ totum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve">ſic arcus quotiẽtis ſtatim tibi mõſtrabit altitudinem
              <lb/>
            Solis quã quærebas. </s>
            <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve">Præterea quæcun hic te ꝑ Solem docuimus inuenire, puta arcum
              <lb/>
            diurnum, altitudinẽ ab horizõte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve">id genus ſimilia plura, intelliges etiam de ſtellis, ita
              <lb/>
            ꝙ quæ de eclyptica tradidimus, in reliquorũ etiã ſyderum motibus uſum ſuum retineãt.</s>
            <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div93" type="section" level="1" n="51">
          <head xml:id="echoid-head55" xml:space="preserve">PRONVNCIATVM XXXIX.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve">Diſtantiam Solis ante meridiem per circulum magnum ab ipſo puncto
              <lb/>
            interſectionis æ quatoris & </s>
            <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve">horizontis ſolerte inueſtigare.</s>
            <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">Si quãdo arcum illũ ex ſphærica ratione inuenire cupis, primũ multiplica ſinum cõple
              <lb/>
            menti declinationis Solis cum ſinu diſtantiæ Solis à meridiano (qñ diſtantia illa in </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>