Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Table of figures

< >
< >
page |< < (495) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1639" type="section" level="1" n="418">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s31854" xml:space="preserve">
              <pb o="495" file="0511" n="511" rhead="LIBER QVINTVS."/>
            lo ♊, vel ♌, per earum latitudines vmbrarum, longitudineſq́ue in dicto parallelo inuentas.</s>
            <s xml:id="echoid-s31855" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s31856" xml:space="preserve">QVOD ſi tropici deſcripti ſint, facilius horologium Italicum deſcribemus vel per ſolas lon-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0511-01" xlink:href="note-0511-01a" xml:space="preserve">Si deſcripti ſint
                <lb/>
              tropici, qua ra-
                <lb/>
              tione facilius
                <lb/>
              Italicum horo-
                <lb/>
              logium deſcri-
                <lb/>
              batur.</note>
            gitudines vmbrarum, vel per ſolas latitudines. </s>
            <s xml:id="echoid-s31857" xml:space="preserve">Si enim beneficio circini longitudines vmbrarum
              <lb/>
            ex recta I H, accipiantur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31858" xml:space="preserve">ex E, arcus occulti deſcribantur ſecantes tropicos; </s>
            <s xml:id="echoid-s31859" xml:space="preserve">vel ſi lineæ occultę
              <lb/>
            latitudinum vmbrarum ducantur ſecantes tropicos, habebuntur in vtroque tropico puncta ho-
              <lb/>
            rarum ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31860" xml:space="preserve">Si igitur reſpondentia puncta connectantur lineis rectis per horas à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s31861" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s31862" xml:space="preserve">med.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s31863" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s31864" xml:space="preserve">in linea æquinoctiali tranſeuntibus, deſcriptum erit horologium Italicum.</s>
            <s xml:id="echoid-s31865" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s31866" xml:space="preserve">POSSVNT quoque longitudines vmbrarum ex altitudinibus Solis inueſtigari Geometrice,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0511-02" xlink:href="note-0511-02a" xml:space="preserve">Longitudines
                <lb/>
              vmbrarũ quo
                <lb/>
              pacto Geometri
                <lb/>
              cæ inueniantur
                <lb/>
              ex datis altitu-
                <lb/>
              dinibus Solis
                <lb/>
              in horologio.</note>
            vt ad finem ſcholij propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31867" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s31868" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s31869" xml:space="preserve">tradidimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s31870" xml:space="preserve">Sit enim circulus, vel potius (quod ſatis
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0511-03" xlink:href="note-0511-03a" xml:space="preserve">10</note>
              <figure xlink:label="fig-0511-01" xlink:href="fig-0511-01a" number="318">
                <image file="0511-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0511-01"/>
              </figure>
              <note position="left" xlink:label="note-0511-04" xlink:href="note-0511-04a" xml:space="preserve">20</note>
            eſt) ſemicirculus A B C, cuius centrum D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31871" xml:space="preserve">in quo diameter B C, quam ad rectos angulos ſecet
              <lb/>
            ſemidiameter A D. </s>
            <s xml:id="echoid-s31872" xml:space="preserve">Accipiatur in A D, producta gnomoni horologij æqualis recta D E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31873" xml:space="preserve">per E,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0511-05" xlink:href="note-0511-05a" xml:space="preserve">30</note>
            diametro B C, parallela agatur I G. </s>
            <s xml:id="echoid-s31874" xml:space="preserve">Si igitur v. </s>
            <s xml:id="echoid-s31875" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s31876" xml:space="preserve">ſumatur arcus B F, æqualis altitudini Solis, quã
              <lb/>
            habet hora 16. </s>
            <s xml:id="echoid-s31877" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31878" xml:space="preserve">in tropico ♑, hoc eſt, gr. </s>
            <s xml:id="echoid-s31879" xml:space="preserve">8. </s>
            <s xml:id="echoid-s31880" xml:space="preserve">M. </s>
            <s xml:id="echoid-s31881" xml:space="preserve">14. </s>
            <s xml:id="echoid-s31882" xml:space="preserve">ducaturq́ue recta F D G, ſecans rectã
              <lb/>
            I G, in G, erit E G, longitudo vmbræ à ſtvlo D E, proiectæ, vt ex ijs conſtat, quæ ad initium pro-
              <lb/>
            poſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31883" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s31884" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s31885" xml:space="preserve">ad ſinem ſcholij eiuſdem propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31886" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s31887" xml:space="preserve">oſtendimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s31888" xml:space="preserve">Hac eadem arte inuenietur
              <lb/>
            E I, longitudo vmbræ pro hora 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s31889" xml:space="preserve">in tropico ♑, ex C H, arcu altitudinis Solis eiuſdem horæ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s31890" xml:space="preserve">Item ex C K, arcu altitudinis Solis horæ 21. </s>
            <s xml:id="echoid-s31891" xml:space="preserve">in tropico ♑, reperietur longitudo vmbræ E L, pro
              <lb/>
            eadẽ hora 21. </s>
            <s xml:id="echoid-s31892" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31893" xml:space="preserve">Ita quoque B M, arcus altitudinis Solis horæ 18. </s>
            <s xml:id="echoid-s31894" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31895" xml:space="preserve">in tropico ♑, dabit
              <lb/>
            E N, longitudinem vmbræ eiuſdem horæ; </s>
            <s xml:id="echoid-s31896" xml:space="preserve">Et C O, arcus altitudinis. </s>
            <s xml:id="echoid-s31897" xml:space="preserve">Solis eiuſdem horæ in tro-
              <lb/>
            pico ♋, præbebit longitudinem vmbræ E P: </s>
            <s xml:id="echoid-s31898" xml:space="preserve">Denique ex B Q, arcu altitudinis Solis horæ 21. </s>
            <s xml:id="echoid-s31899" xml:space="preserve">ab
              <lb/>
            occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31900" xml:space="preserve">in tropico ♑, veniemus in cognitionem longitudinis vmbræ E R, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31901" xml:space="preserve">ſic de cæteris. </s>
            <s xml:id="echoid-s31902" xml:space="preserve">Operæpre-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0511-06" xlink:href="note-0511-06a" xml:space="preserve">40</note>
            tium autẽ erit longitudines vmbrarũ pro horis orientalibus inueſtigare ex vna parte ſtyli, ne@pe
              <lb/>
            dextra, ex altera vero, nimirum ſiniſtra, pro occidentalibus, vt in figura factum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s31903" xml:space="preserve">Niſi enim ita
              <lb/>
            fiat, ſæpenumero inter ſe confundentur vmbræ, quæ ferè ſunt æquales, cuiuſmodi ſunt duæ vm-
              <lb/>
            bræ E P, E R, vel E L, E N, quæ ferme æquales inter ſe ſunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s31904" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s31905" xml:space="preserve">PRO vmbrarum latitudinibus vſurpare poſſumus commodiſſime arcubus horarijs, quos
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0511-07" xlink:href="note-0511-07a" xml:space="preserve">Deſcriptio horo
                <lb/>
              logij horizonta
                <lb/>
              lis ex tabulis ar
                <lb/>
              cuũ horario rũ,
                <lb/>
              qui per propoſ.
                <lb/>
              4. huius lib. ſup
                <lb/>
              putantur.</note>
            propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31906" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s31907" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s31908" xml:space="preserve">ſupputare docuimus, in ijs horologijs, in quibus commode centrum deſi-
              <lb/>
            gnari poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s31909" xml:space="preserve">Quod in hunc modum fieri poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s31910" xml:space="preserve">Ex centro horologij M, deſcribatur circulus
              <lb/>
            cuiuſcunque magnitudinis i p l m n, in quo diameter ducatur i m, ad meridianam lineam A C
              <emph style="sub">3</emph>
              <emph style="super">1</emph>
            ,
              <lb/>
            perpendicularis, quæ cõmunis ſectio erit plani horologij, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31911" xml:space="preserve">circuli horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s31912" xml:space="preserve">à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s31913" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s31914" xml:space="preserve">med. </s>
            <s xml:id="echoid-s31915" xml:space="preserve">noc.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s31916" xml:space="preserve">vt propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31917" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s31918" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s31919" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s31920" xml:space="preserve">demonſtrauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s31921" xml:space="preserve">Inueniaur iam, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31922" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s31923" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s31924" xml:space="preserve">arcus horarius
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0511-08" xlink:href="note-0511-08a" xml:space="preserve">50</note>
            v.</s>
            <s xml:id="echoid-s31925" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s31926" xml:space="preserve">pro hora 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s31927" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31928" xml:space="preserve">in tropico ♋, inter circulum horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s31929" xml:space="preserve">à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s31930" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s31931" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s31932" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s31933" xml:space="preserve">alium cir-
              <lb/>
            culum maximum per polos mundi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31934" xml:space="preserve">horam 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s31935" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31936" xml:space="preserve">in tropico ♋, ductum incluſus, qui cõ-
              <lb/>
            tinet grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s31937" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s31938" xml:space="preserve">M. </s>
            <s xml:id="echoid-s31939" xml:space="preserve">52. </s>
            <s xml:id="echoid-s31940" xml:space="preserve">eſtq́ue occidentalis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31941" xml:space="preserve">borealis, propterea quod diſtantia Solis à Meri-
              <lb/>
            diano ſuperat quadrantem. </s>
            <s xml:id="echoid-s31942" xml:space="preserve">Hic autem arcus numeretur à puncto m, verſus partes boreales vſque
              <lb/>
            ad l, ducaturq́ue recta occulta l M f. </s>
            <s xml:id="echoid-s31943" xml:space="preserve">Nam ſi beneficio circini accipiatur longitudo vmbræ pro
              <lb/>
            hora 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s31944" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31945" xml:space="preserve">in tropico ♋, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31946" xml:space="preserve">ex E, loco ſtyli transferatur verſus f, ſecabitur recta M f, in f,
              <lb/>
            puncto horæ 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s31947" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31948" xml:space="preserve">in tropico ♋. </s>
            <s xml:id="echoid-s31949" xml:space="preserve">Quoniam enim circulus horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s31950" xml:space="preserve">à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s31951" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s31952" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s31953" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s31954" xml:space="preserve">
              <lb/>
            maximus ille circulus per polos mundi, & </s>
            <s xml:id="echoid-s31955" xml:space="preserve">horã 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s31956" xml:space="preserve">ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s31957" xml:space="preserve">in tropico ♋, ductus, per axem mundi
              <lb/>
            ducuntur, occurruntq́ue Horizonti, cui horologium horizontale æquidiſtat, in centro mundi,
              <lb/>
            hoceſt, in F, vertice ſtyli ad p@anum horologij recti, fit vt cum Horizonte faciant communes
              <lb/>
            ſectiones, rectas lineas, quæ in mundi centro angulum conſtituant, cui ſubtenditur arcus Horizõ-
              <lb/>
            tis, qui inter circulum horæ 6 à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s31958" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s31959" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s31960" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s31961" xml:space="preserve">alium illũ circulum maximũ interijcitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s31962" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>