5246ALHAZEN
inæqualitatem eorum, ſi fuerint inæquales.
Et cum comprehenderit æqualitatem remotionum
extremitatum ſuperficierum, aut linearum, aut ſpatiorum, aut inæqualitatem eorum: comprehen-
det directionem illius ſuperficiei, autlineæ, aut ſpatij, aut eorum obliquationem certificata com-
prehenſione. Et ſimiliter obliquatio linearum, aut ſuperficierum, aut ſpatiorum, quæ ſunt maximę
obliquationis, non comprehenditur à uiſu, niſi ipſa ſint in remotione mediocri, reſpectu magnitu-
dinis eorum. Nam uiſus non comprehendit ubitates ſequentes extremitates ſuperficiei, aut lineę,
aut ſpatij: niſi quando comprehenderit quantitatem extenſionis illius ſuperficiei, aut lineę, aut ſpa
tij: ſed uiſus non comprehendit quantitatem extenſionis ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij, niſi quã-
do fuerit in remotione mediocri reſpectu quantitatis illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij. Decli-
natio ergo ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij ſecantium lineas radiales, quando fuerit maxima, com-
prehendetur à uiſu comprehenſione ubitatum extremitatum eius: & ſi fuerit modicæ obliquatio-
nis, aut directæ oppoſitionis: comprehendetur à uiſu eſſe obliquum, aut eſſe directum uiſibile ex
comprehenſione quantitatum remotionum extremitatum eorum. Et uiſus non certificat quali-
tatem ſituum ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum, quæ ſunt maximæ obliquationis, niſi quan-
do certificauerit qualitatem extenſionis eorum. Et non certificat ſitum ſuperficierum, & linea-
rum, & ſpatiorum, quæ ſunt modicæ obliquationis, aut directæ oppoſitionis, niſi quando certifi-
cauerit quantitates remotionum extremitatum eorum, & comprehenderit inæqualitatem remo-
tionum extremitatum eorum oppoſitorum, aut æqualitatem. Sed uiſus rarò certificat ſitus uiſi-
bilium, & plura, quæ comprehendit uiſus ex ſitibus uiſibilium, non comprehendit, niſi per æſti-
mationem. Suſtentatio ergo uiſus in comprehenſione ſituum uiſibilium non eſt, niſi per æſtimatio
nem. Cum ergo aſpiciens aſpexerit, & uoluerit certificare ſitum alicuius ſuperficiei, aut ſitum a-
licuius lineæ, quæ ſunt in uiſibilibus, aut ſitum alicuius ſpatij, in ſuperficiebus uiſibilium: intue-
bitur formam illius rei uiſæ, & qualitatem extenſionis illius ſuperficiei, autlineæ, aut ſpatij. Si er-
go forma illius rei uiſæ, in qua eſt illa ſuperficies, aut linea, aut ſpatium, fuerit manifeſta, & certifi-
cata, & fuerit obliquatio iſtius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij maxima: comprehendet uiſus obli-
quationem eius uerè ex comprehenſione qualitatis extenſionis eius, & ex comprehenſione dua-
rum ubitatum extremitatum eius. Et ſi forma illius rei uiſæ fuerit manifeſta, & non fuerit maxi-
mæ obliquationis, & remotio eius reſpexerit corpora ordinata: uidebit corpora reſpicientia re-
motiones extremitatum eius, & conſiderabit quantitatem eorum: & comprehendet remotionem
illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij, & quantitatem obliquationis eius, aut directionem eius ex
comprehenſione quantitatum remotionum extremitatum eius. Et ſi forma rei uiſæ non fuerit
manifeſta, aut fuerit manifeſta, ſed obliquatio fuerit maxima, & remotio non reſpexerit corpo-
ra ordinata: non comprehendet uiſus certitudinem ſitus huiuſmodi ſuperficiei, aut lineæ, aut
ſpatij. Et quando uiſus comprehenderit formam non manifeſtam, & inuenerit remotiones eius
reſpicere corpora ordinata: ſtatim percipiet, quòd ſitus illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij
non certificatur. Secundum ergo iſtos modos comprehendit uiſus ſitus ſuperficierum uiſibilium,
& ſitus linearum, & ſpatiorum, quæ ſunt in ſuperficiebus uiſibilium, ſcilicet quæ omnes ſecant li-
neas radiales. Quod uerò eſt ex ſpatijs, quæ ſunt inter uiſibilia diſtincta in rebus remotioribus
maximis, ſcilicet, quando fuerit remotio utriuſque uiſibilium, quæ ſunt apud duas extremitates
ſpatij, maxima remotio, comprehenditur à uiſu tunc quaſi directè oppoſitum, quamuis ſit obli-
quum: quoniam non comprehendit diuerſitatem, quæ eſt inter remotiones extremitatum eius.
Et ſi alterum duorum uiſibilium, quæ ſunt apud duas extremitates ſpatij, fuerit propinquius al-
tero, & ſenſerit uiſus appropinquationem eius: comprehendet ſpatium, quod eſt inter ea, eſſe
obliquum, ſecundum quod comprehendit ex appropinquatione propinquioris illorum duorum
uiſibilium, & ex remotione remotioris illorum. Et ſi alterum duorum uiſibilium fuerit propin-
quius, ſed uiſus non comprehenderit appropinquationem eius: non ſentiet obliquationem ſpa-
tij, quod eſt inter ea. Situs ergo ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum ſecantium lineas radia-
les, non certificatur à uiſu, niſi ſit remotio eorum mediocris: & ſimul non certificat uiſus æquali-
tatem aut inęqualitatẽ remotionum extremitatũ eorum. Si autem uiſus nõ certificauerit æqualita
tẽ remotionis extremitatum eorũ, aut inæqualitatẽ, non poterit certificare ſitum illorum. Et plura
illorum, quæ comprehenduntur à uiſu ex ſitibus uiſibilium, non comprehenduntur niſi per æſti-
mationem. Si ergo ipſa fuerint in remotione mediocri, non erit magna diuerſitas inter ſitum com-
prehenſum à uiſu per æſtimationem, & uerum ſitum: & ſi fuerint in remotione maxima, non di-
ſtinguet inter obliquum & directum. Quoniam uiſus quando non comprehenderit inæqualita-
tem duarum remotionum duarum extremitatum rei uiſæ: comprehendet ipſas eſſe æquales, & ſic
iudicabit ipſam rem uiſam eſſe directam. Secundum ergo iſtos modos erit comprehenſio ſituum
ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum per ſenſum uiſus.
extremitatum ſuperficierum, aut linearum, aut ſpatiorum, aut inæqualitatem eorum: comprehen-
det directionem illius ſuperficiei, autlineæ, aut ſpatij, aut eorum obliquationem certificata com-
prehenſione. Et ſimiliter obliquatio linearum, aut ſuperficierum, aut ſpatiorum, quæ ſunt maximę
obliquationis, non comprehenditur à uiſu, niſi ipſa ſint in remotione mediocri, reſpectu magnitu-
dinis eorum. Nam uiſus non comprehendit ubitates ſequentes extremitates ſuperficiei, aut lineę,
aut ſpatij: niſi quando comprehenderit quantitatem extenſionis illius ſuperficiei, aut lineę, aut ſpa
tij: ſed uiſus non comprehendit quantitatem extenſionis ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij, niſi quã-
do fuerit in remotione mediocri reſpectu quantitatis illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij. Decli-
natio ergo ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij ſecantium lineas radiales, quando fuerit maxima, com-
prehendetur à uiſu comprehenſione ubitatum extremitatum eius: & ſi fuerit modicæ obliquatio-
nis, aut directæ oppoſitionis: comprehendetur à uiſu eſſe obliquum, aut eſſe directum uiſibile ex
comprehenſione quantitatum remotionum extremitatum eorum. Et uiſus non certificat quali-
tatem ſituum ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum, quæ ſunt maximæ obliquationis, niſi quan-
do certificauerit qualitatem extenſionis eorum. Et non certificat ſitum ſuperficierum, & linea-
rum, & ſpatiorum, quæ ſunt modicæ obliquationis, aut directæ oppoſitionis, niſi quando certifi-
cauerit quantitates remotionum extremitatum eorum, & comprehenderit inæqualitatem remo-
tionum extremitatum eorum oppoſitorum, aut æqualitatem. Sed uiſus rarò certificat ſitus uiſi-
bilium, & plura, quæ comprehendit uiſus ex ſitibus uiſibilium, non comprehendit, niſi per æſti-
mationem. Suſtentatio ergo uiſus in comprehenſione ſituum uiſibilium non eſt, niſi per æſtimatio
nem. Cum ergo aſpiciens aſpexerit, & uoluerit certificare ſitum alicuius ſuperficiei, aut ſitum a-
licuius lineæ, quæ ſunt in uiſibilibus, aut ſitum alicuius ſpatij, in ſuperficiebus uiſibilium: intue-
bitur formam illius rei uiſæ, & qualitatem extenſionis illius ſuperficiei, autlineæ, aut ſpatij. Si er-
go forma illius rei uiſæ, in qua eſt illa ſuperficies, aut linea, aut ſpatium, fuerit manifeſta, & certifi-
cata, & fuerit obliquatio iſtius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij maxima: comprehendet uiſus obli-
quationem eius uerè ex comprehenſione qualitatis extenſionis eius, & ex comprehenſione dua-
rum ubitatum extremitatum eius. Et ſi forma illius rei uiſæ fuerit manifeſta, & non fuerit maxi-
mæ obliquationis, & remotio eius reſpexerit corpora ordinata: uidebit corpora reſpicientia re-
motiones extremitatum eius, & conſiderabit quantitatem eorum: & comprehendet remotionem
illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij, & quantitatem obliquationis eius, aut directionem eius ex
comprehenſione quantitatum remotionum extremitatum eius. Et ſi forma rei uiſæ non fuerit
manifeſta, aut fuerit manifeſta, ſed obliquatio fuerit maxima, & remotio non reſpexerit corpo-
ra ordinata: non comprehendet uiſus certitudinem ſitus huiuſmodi ſuperficiei, aut lineæ, aut
ſpatij. Et quando uiſus comprehenderit formam non manifeſtam, & inuenerit remotiones eius
reſpicere corpora ordinata: ſtatim percipiet, quòd ſitus illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij
non certificatur. Secundum ergo iſtos modos comprehendit uiſus ſitus ſuperficierum uiſibilium,
& ſitus linearum, & ſpatiorum, quæ ſunt in ſuperficiebus uiſibilium, ſcilicet quæ omnes ſecant li-
neas radiales. Quod uerò eſt ex ſpatijs, quæ ſunt inter uiſibilia diſtincta in rebus remotioribus
maximis, ſcilicet, quando fuerit remotio utriuſque uiſibilium, quæ ſunt apud duas extremitates
ſpatij, maxima remotio, comprehenditur à uiſu tunc quaſi directè oppoſitum, quamuis ſit obli-
quum: quoniam non comprehendit diuerſitatem, quæ eſt inter remotiones extremitatum eius.
Et ſi alterum duorum uiſibilium, quæ ſunt apud duas extremitates ſpatij, fuerit propinquius al-
tero, & ſenſerit uiſus appropinquationem eius: comprehendet ſpatium, quod eſt inter ea, eſſe
obliquum, ſecundum quod comprehendit ex appropinquatione propinquioris illorum duorum
uiſibilium, & ex remotione remotioris illorum. Et ſi alterum duorum uiſibilium fuerit propin-
quius, ſed uiſus non comprehenderit appropinquationem eius: non ſentiet obliquationem ſpa-
tij, quod eſt inter ea. Situs ergo ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum ſecantium lineas radia-
les, non certificatur à uiſu, niſi ſit remotio eorum mediocris: & ſimul non certificat uiſus æquali-
tatem aut inęqualitatẽ remotionum extremitatũ eorum. Si autem uiſus nõ certificauerit æqualita
tẽ remotionis extremitatum eorũ, aut inæqualitatẽ, non poterit certificare ſitum illorum. Et plura
illorum, quæ comprehenduntur à uiſu ex ſitibus uiſibilium, non comprehenduntur niſi per æſti-
mationem. Si ergo ipſa fuerint in remotione mediocri, non erit magna diuerſitas inter ſitum com-
prehenſum à uiſu per æſtimationem, & uerum ſitum: & ſi fuerint in remotione maxima, non di-
ſtinguet inter obliquum & directum. Quoniam uiſus quando non comprehenderit inæqualita-
tem duarum remotionum duarum extremitatum rei uiſæ: comprehendet ipſas eſſe æquales, & ſic
iudicabit ipſam rem uiſam eſſe directam. Secundum ergo iſtos modos erit comprehenſio ſituum
ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum per ſenſum uiſus.
30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-
cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium.
32 p 4.
cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium.
32 p 4.
SItus uerò partium rei uiſæ inter ſe, & ſitus terminorum ſuperficiei rei uiſæ, aut ſuperficiei eius
inter ſe, & ſitus uiſibilium diſtinctorum inter ſe, quæ collocantur ſub ordinatione, compreheri-
inter ſe, & ſitus uiſibilium diſtinctorum inter ſe, quæ collocantur ſub ordinatione, compreheri-