Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
[81.] 31. Solidit{as} quorundam corporum ſolo uiſu percipitur: quorundam uiſu & ſyllo-giſmo ſimul. 63 p 4.
[82.] 32. Circulus percipitur è ſitu, quem obtinet in ſuperficie uiſus. 45 p 4.
[83.] 33. Superficies globoſa percipitur è propinquitate partium mediarum, & æquabi-li longinquitate extremarum. 48 p 4.
[84.] 34. Superficies caua percipit ur è longinquit ate partium mediarum, & æquabilipro-pinquitate extremarum. 49 p 4.
[85.] 35. Planities in diſtantia moderata directè oppoſita uiſui: percipitur ex æquabili partium longinquitate, & ſimilitudine collocationis atque ordinis ipſarum inter i-pſas. 47 p 4.
[86.] 36. Magnitudo nec ex angulo pyramidis opticæ tantum: nec ex anguli & diſtantiæ compa-ratione percipitur. 27 p 4.
[87.] 37. Magnitudo rei uiſibilis percipitur è magnitudine partis ſuperficiei uiſ{us} (in quam per-uenit forma) & angulo pyramidis opticæ. 17 p 4.
[88.] 38. Magnitudo uera uiſibilis percipitur è comparatione baſis anguli, & longitu-dine pyramidis opticæ. 27 p 4.
[89.] 39. Magnitudo diſt antiæ percipiturè corporib{us} communib{us}, inter uiſum & ui-ſibile interiectis. 10 p 4. Idem 25 n.
[90.] 40. Viſibile propinquum uiſui accur ati{us} uidetur. 15 p 4.
[91.] 41. Magnitudines uiſibiles ſunt ſuperficies, earum partes, termini, & ſpatia, quæinter di-ſtincta uiſibilia interijciuntur. 18 p 4.
[92.] 42. Axis opticæpyramidis, oculo moto immut abilis permanet. 53 p 3.
[93.] 43. Axis optic{us} in ſuo motu nunquã fit baſis anguli à ſuperficie uiſibilis ſubtenſi: nec ſem-per ſet at angulum ab aliqua uiſibilis diametro ſubtenſum. 54 p 3.
[94.] 44. Viſ{us} percipit magnitudinem anguli optici è parte ſuperficiei uiſ{us}, in qua formatur rei uiſibilis forma. 73 p 3.
[95.] 45. Sit{us} direct{us} & obliqu{us} lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 12 p 4. Idem 28 n.
[96.] 46. Diſtinctio uiſibilium percipitur è diſtinctione formarum, quæ in diuerſis ſuperficiei ui-ſ{us} partib{us} ſunt impreſſæ. 99 p 4.
[97.] 47. Continuatio uiſibilis percipitur è diſtantiæ priuatione. 100 p 4.
[98.] 48. Numerus percipitur è uiſibilium diſtinctione. 101 p 4.
[99.] 49. Motus uiſibilis percipitur è mutatione ſitus eius in ſenſilitempore. 110 p 4.
[100.] 50. Qualitas motus percipitur è ſpatio, per quoduiſibile mouetur. 711 p 4.
< >
page |< < (46) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div83" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2463" xml:space="preserve">
              <pb o="46" file="0052" n="52" rhead="ALHAZEN"/>
            inæqualitatem eorum, ſi fuerint inæquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s2464" xml:space="preserve"> Et cum comprehenderit æqualitatem remotionum
              <lb/>
            extremitatum ſuperficierum, aut linearum, aut ſpatiorum, aut inæqualitatem eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2465" xml:space="preserve"> comprehen-
              <lb/>
            det directionem illius ſuperficiei, autlineæ, aut ſpatij, aut eorum obliquationem certificata com-
              <lb/>
            prehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2466" xml:space="preserve"> Et ſimiliter obliquatio linearum, aut ſuperficierum, aut ſpatiorum, quæ ſunt maximę
              <lb/>
            obliquationis, non comprehenditur à uiſu, niſi ipſa ſint in remotione mediocri, reſpectu magnitu-
              <lb/>
            dinis eorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2467" xml:space="preserve"> Nam uiſus non comprehendit ubitates ſequentes extremitates ſuperficiei, aut lineę,
              <lb/>
            aut ſpatij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2468" xml:space="preserve"> niſi quando comprehenderit quantitatem extenſionis illius ſuperficiei, aut lineę, aut ſpa
              <lb/>
            tij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2469" xml:space="preserve"> ſed uiſus non comprehendit quantitatem extenſionis ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij, niſi quã-
              <lb/>
            do fuerit in remotione mediocri reſpectu quantitatis illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij.</s>
            <s xml:id="echoid-s2470" xml:space="preserve"> Decli-
              <lb/>
            natio ergo ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij ſecantium lineas radiales, quando fuerit maxima, com-
              <lb/>
            prehendetur à uiſu comprehenſione ubitatum extremitatum eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2471" xml:space="preserve"> & ſi fuerit modicæ obliquatio-
              <lb/>
            nis, aut directæ oppoſitionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2472" xml:space="preserve"> comprehendetur à uiſu eſſe obliquum, aut eſſe directum uiſibile ex
              <lb/>
            comprehenſione quantitatum remotionum extremitatum eorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2473" xml:space="preserve"> Et uiſus non certificat quali-
              <lb/>
            tatem ſituum ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum, quæ ſunt maximæ obliquationis, niſi quan-
              <lb/>
            do certificauerit qualitatem extenſionis eorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2474" xml:space="preserve"> Et non certificat ſitum ſuperficierum, & linea-
              <lb/>
            rum, & ſpatiorum, quæ ſunt modicæ obliquationis, aut directæ oppoſitionis, niſi quando certifi-
              <lb/>
            cauerit quantitates remotionum extremitatum eorum, & comprehenderit inæqualitatem remo-
              <lb/>
            tionum extremitatum eorum oppoſitorum, aut æqualitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2475" xml:space="preserve"> Sed uiſus rarò certificat ſitus uiſi-
              <lb/>
            bilium, & plura, quæ comprehendit uiſus ex ſitibus uiſibilium, non comprehendit, niſi per æſti-
              <lb/>
            mationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2476" xml:space="preserve"> Suſtentatio ergo uiſus in comprehenſione ſituum uiſibilium non eſt, niſi per æſtimatio
              <lb/>
            nem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2477" xml:space="preserve"> Cum ergo aſpiciens aſpexerit, & uoluerit certificare ſitum alicuius ſuperficiei, aut ſitum a-
              <lb/>
            licuius lineæ, quæ ſunt in uiſibilibus, aut ſitum alicuius ſpatij, in ſuperficiebus uiſibilium:</s>
            <s xml:id="echoid-s2478" xml:space="preserve"> intue-
              <lb/>
            bitur formam illius rei uiſæ, & qualitatem extenſionis illius ſuperficiei, autlineæ, aut ſpatij.</s>
            <s xml:id="echoid-s2479" xml:space="preserve"> Si er-
              <lb/>
            go forma illius rei uiſæ, in qua eſt illa ſuperficies, aut linea, aut ſpatium, fuerit manifeſta, & certifi-
              <lb/>
            cata, & fuerit obliquatio iſtius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij maxima:</s>
            <s xml:id="echoid-s2480" xml:space="preserve"> comprehendet uiſus obli-
              <lb/>
            quationem eius uerè ex comprehenſione qualitatis extenſionis eius, & ex comprehenſione dua-
              <lb/>
            rum ubitatum extremitatum eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2481" xml:space="preserve"> Et ſi forma illius rei uiſæ fuerit manifeſta, & non fuerit maxi-
              <lb/>
            mæ obliquationis, & remotio eius reſpexerit corpora ordinata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2482" xml:space="preserve"> uidebit corpora reſpicientia re-
              <lb/>
            motiones extremitatum eius, & conſiderabit quantitatem eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2483" xml:space="preserve"> & comprehendet remotionem
              <lb/>
            illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij, & quantitatem obliquationis eius, aut directionem eius ex
              <lb/>
            comprehenſione quantitatum remotionum extremitatum eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2484" xml:space="preserve"> Et ſi forma rei uiſæ non fuerit
              <lb/>
            manifeſta, aut fuerit manifeſta, ſed obliquatio fuerit maxima, & remotio non reſpexerit corpo-
              <lb/>
            ra ordinata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2485" xml:space="preserve"> non comprehendet uiſus certitudinem ſitus huiuſmodi ſuperficiei, aut lineæ, aut
              <lb/>
            ſpatij.</s>
            <s xml:id="echoid-s2486" xml:space="preserve"> Et quando uiſus comprehenderit formam non manifeſtam, & inuenerit remotiones eius
              <lb/>
            reſpicere corpora ordinata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2487" xml:space="preserve"> ſtatim percipiet, quòd ſitus illius ſuperficiei, aut lineæ, aut ſpatij
              <lb/>
            non certificatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s2488" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos comprehendit uiſus ſitus ſuperficierum uiſibilium,
              <lb/>
            & ſitus linearum, & ſpatiorum, quæ ſunt in ſuperficiebus uiſibilium, ſcilicet quæ omnes ſecant li-
              <lb/>
            neas radiales.</s>
            <s xml:id="echoid-s2489" xml:space="preserve"> Quod uerò eſt ex ſpatijs, quæ ſunt inter uiſibilia diſtincta in rebus remotioribus
              <lb/>
            maximis, ſcilicet, quando fuerit remotio utriuſque uiſibilium, quæ ſunt apud duas extremitates
              <lb/>
            ſpatij, maxima remotio, comprehenditur à uiſu tunc quaſi directè oppoſitum, quamuis ſit obli-
              <lb/>
            quum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2490" xml:space="preserve"> quoniam non comprehendit diuerſitatem, quæ eſt inter remotiones extremitatum eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2491" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et ſi alterum duorum uiſibilium, quæ ſunt apud duas extremitates ſpatij, fuerit propinquius al-
              <lb/>
            tero, & ſenſerit uiſus appropinquationem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2492" xml:space="preserve"> comprehendet ſpatium, quod eſt inter ea, eſſe
              <lb/>
            obliquum, ſecundum quod comprehendit ex appropinquatione propinquioris illorum duorum
              <lb/>
            uiſibilium, & ex remotione remotioris illorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2493" xml:space="preserve"> Et ſi alterum duorum uiſibilium fuerit propin-
              <lb/>
            quius, ſed uiſus non comprehenderit appropinquationem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2494" xml:space="preserve"> non ſentiet obliquationem ſpa-
              <lb/>
            tij, quod eſt inter ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s2495" xml:space="preserve"> Situs ergo ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum ſecantium lineas radia-
              <lb/>
            les, non certificatur à uiſu, niſi ſit remotio eorum mediocris:</s>
            <s xml:id="echoid-s2496" xml:space="preserve"> & ſimul non certificat uiſus æquali-
              <lb/>
            tatem aut inęqualitatẽ remotionum extremitatũ eorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2497" xml:space="preserve"> Si autem uiſus nõ certificauerit æqualita
              <lb/>
            tẽ remotionis extremitatum eorũ, aut inæqualitatẽ, non poterit certificare ſitum illorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2498" xml:space="preserve"> Et plura
              <lb/>
            illorum, quæ comprehenduntur à uiſu ex ſitibus uiſibilium, non comprehenduntur niſi per æſti-
              <lb/>
            mationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2499" xml:space="preserve"> Si ergo ipſa fuerint in remotione mediocri, non erit magna diuerſitas inter ſitum com-
              <lb/>
            prehenſum à uiſu per æſtimationem, & uerum ſitum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2500" xml:space="preserve"> & ſi fuerint in remotione maxima, non di-
              <lb/>
            ſtinguet inter obliquum & directum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2501" xml:space="preserve"> Quoniam uiſus quando non comprehenderit inæqualita-
              <lb/>
            tem duarum remotionum duarum extremitatum rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2502" xml:space="preserve"> comprehendet ipſas eſſe æquales, & ſic
              <lb/>
            iudicabit ipſam rem uiſam eſſe directam.</s>
            <s xml:id="echoid-s2503" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos erit comprehenſio ſituum
              <lb/>
            ſuperficierum, & linearum, & ſpatiorum per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2504" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div84" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head108" xml:space="preserve" style="it">30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-
            <lb/>
          cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium.
            <lb/>
          32 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2505" xml:space="preserve">SItus uerò partium rei uiſæ inter ſe, & ſitus terminorum ſuperficiei rei uiſæ, aut ſuperficiei eius
              <lb/>
            inter ſe, & ſitus uiſibilium diſtinctorum inter ſe, quæ collocantur ſub ordinatione, compreheri-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>