Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (cccclxvij) of 997 > >|
523cccclxvijſachen/ Das zehend bůch.
Hie zů dienet auch/ daß der handel ſelbs mit den worten vnnd des nam-
mens außlegũg ſtim̃et/ als etwã zů anderer zeit angezeigt.
dañ durch dẽ Ar-
ſenicum oder auripigment/ wirt das ertz dẽ ſylber geleich/ vnnd iſt in dem
ſelbigen etwas golds begriffen.
Wann die Sybilla nit diſes/ hatt ſie wol
ein anders mögen anzeigen/ ſo faſt nützlichen iſt.
Dem ſeye wie jm wölle/
zwar die außlegung oder Inuentio vnd erfindung iſt wunderbar/ alſo daß
ſie billich in das bůch der Subtyliteten ſolte geſtelt werden/ wann es nach
nit zů dem end gebracht.
Deßalben ſoll in dem Arſenico das fundament eines gegenwertigẽ nu-
tzes ſthen/ auch des werck anfang/ wie in dem chalcant ein anfang/ daß das
eyſen ſoll in ertz geenderet werdẽ.
dann es enderet ſich die farb gar bald. Es
iſt gewüß war/ daß in meiner gegenwertigkeit zů Padua ein ſtuck ſylber iſt
vmb cxxv Cronen verſetzt worden/ wölches man vyl mehr wert geachtet/
ſo es doch kaum vier Cronẽ wert geweſen.
darumb iſt ein klag auß der armẽ
ſpital für den Schultheißen kommen/ aber es was vmb ſonſt.
diſes iſt aber
keines anderen wegs zůgangen/ dann daß man zů dem ertz Arſenic gebrau
chet.
Alſo mag man auch alle metall zů ſtein machen. dann ich hab geſehen
daß auß bley ein ſtein worden.
Wann diſes auß gold vnnd ſylber beſche-
he/ möchte es faſt nutzlich ſein.
dann man möchte es heimlich vnder eines
ſtein geſtalt daruon bringen.
Was für metall zů waſſer wirt/ můß vorhin kalch werdẽ (diſes beſchicht
11Metall zů
kalch.
durch feüwr inn dem ofen/ wann man auff die glüend matery allein eſſig
geüßet/ oder ſaltz darzů thůt/ wann man ſie kochet) demnach wann dz ſaltz
hingenommen/ ſoll man es in waſſer oder weichem ertz ſtoßen vnd darein
legen.
es werden aber auch die metall durch ſaltz vnnd feüwr zů kalch/ oder
durch ſcheydwaſſer/ oder wann ſie zerſtoßen vnnd zů queckſylber gethon/
demnach mit ſaltz zerſtoßen/ zůletſt wann das queckſilber/ ſaltz vnd wafſer
hinweg gethon/ mit feüwr.
Man machet gemeirllich falſche vnd erdichte e-
del gſtein mit cryſtall/ ſaltz/ chalen/ vnd durch ein beſondere farb.
in Sma-
ragden mit roſt/ in carbunckel mit cinober/ inn Sapphiren mit dem ceru
leo oder himmelblauwen ſtein/ alſo geth es auch mit anderen metalliſchen
farben zů/ die an der proportz ſich den edlen ſteinen vergleichen.
Man ma-
chet auch die Onychen allein durch das ertz/ doch mit ſaltz beſſer.
Die edlen
geſtein aber machet man auß zweyen ſtucken cryſtall/ wann man ein farb
darzwiſchen legt/ vnnd ein hellen vnd dünnen maſtix.
doch nit beſſer dañ
wann das ober theil ein gůt edel geſtein/ vnd aber dünn iſt.
dann wann di-
ſe in gold gefaſſet/ werden die werckmeyſter ſelbs mit betrogen/ als vor ge-
meldet worden.
Von glaß kunſt/ Das lij Capittel.
AVß der vrſach/ ſo ein cryſtall waſſer enpfacht/ beſchicht auch
daß das glaß ſolliches thůt/ wann es zů winter zeit lang vnder
dem ſchnee ligt.
Es iſt auch gůt zůuerſthen/ wie die wäſſerige
dämpff/ ſo gefroren/ zů waſſer werdẽ/ dieweil wir ſolliches täg-
lich an dẽ eyſen vnd marmolſtein ſehẽ.
Diſes will noch ſchwerer ſein/ dieweil
kein lufft vorhãdẽ/ wie es möge ſo vyl lufft an ſich ziehẽ/ vñ aber doch

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index