Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
[81.] 31. Solidit{as} quorundam corporum ſolo uiſu percipitur: quorundam uiſu & ſyllo-giſmo ſimul. 63 p 4.
[82.] 32. Circulus percipitur è ſitu, quem obtinet in ſuperficie uiſus. 45 p 4.
[83.] 33. Superficies globoſa percipitur è propinquitate partium mediarum, & æquabi-li longinquitate extremarum. 48 p 4.
[84.] 34. Superficies caua percipit ur è longinquit ate partium mediarum, & æquabilipro-pinquitate extremarum. 49 p 4.
[85.] 35. Planities in diſtantia moderata directè oppoſita uiſui: percipitur ex æquabili partium longinquitate, & ſimilitudine collocationis atque ordinis ipſarum inter i-pſas. 47 p 4.
[86.] 36. Magnitudo nec ex angulo pyramidis opticæ tantum: nec ex anguli & diſtantiæ compa-ratione percipitur. 27 p 4.
[87.] 37. Magnitudo rei uiſibilis percipitur è magnitudine partis ſuperficiei uiſ{us} (in quam per-uenit forma) & angulo pyramidis opticæ. 17 p 4.
[88.] 38. Magnitudo uera uiſibilis percipitur è comparatione baſis anguli, & longitu-dine pyramidis opticæ. 27 p 4.
[89.] 39. Magnitudo diſt antiæ percipiturè corporib{us} communib{us}, inter uiſum & ui-ſibile interiectis. 10 p 4. Idem 25 n.
[90.] 40. Viſibile propinquum uiſui accur ati{us} uidetur. 15 p 4.
[91.] 41. Magnitudines uiſibiles ſunt ſuperficies, earum partes, termini, & ſpatia, quæinter di-ſtincta uiſibilia interijciuntur. 18 p 4.
[92.] 42. Axis opticæpyramidis, oculo moto immut abilis permanet. 53 p 3.
[93.] 43. Axis optic{us} in ſuo motu nunquã fit baſis anguli à ſuperficie uiſibilis ſubtenſi: nec ſem-per ſet at angulum ab aliqua uiſibilis diametro ſubtenſum. 54 p 3.
[94.] 44. Viſ{us} percipit magnitudinem anguli optici è parte ſuperficiei uiſ{us}, in qua formatur rei uiſibilis forma. 73 p 3.
[95.] 45. Sit{us} direct{us} & obliqu{us} lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 12 p 4. Idem 28 n.
[96.] 46. Diſtinctio uiſibilium percipitur è diſtinctione formarum, quæ in diuerſis ſuperficiei ui-ſ{us} partib{us} ſunt impreſſæ. 99 p 4.
[97.] 47. Continuatio uiſibilis percipitur è diſtantiæ priuatione. 100 p 4.
[98.] 48. Numerus percipitur è uiſibilium diſtinctione. 101 p 4.
[99.] 49. Motus uiſibilis percipitur è mutatione ſitus eius in ſenſilitempore. 110 p 4.
[100.] 50. Qualitas motus percipitur è ſpatio, per quoduiſibile mouetur. 711 p 4.
< >
page |< < (48) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div85" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2544" xml:space="preserve">
              <pb o="48" file="0054" n="54" rhead="ALHAZEN"/>
            oppoſitam, aut obliquæ ſuper ipſam ad partem ſtrictam ex parte poſteriori ſuperficiei directè op-
              <lb/>
            poſitæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2545" xml:space="preserve"> non apparebit uiſui ex eo, niſi ſuperficies directè oppoſita tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s2546" xml:space="preserve"> Ergo ex huiuſmodi cor-
              <lb/>
            poribus non comprehendit uiſus, niſi longitudinem & latitudinem tantùm:</s>
            <s xml:id="echoid-s2547" xml:space="preserve"> ergo non ſentit corpo-
              <lb/>
            reitatem huiuſmodi.</s>
            <s xml:id="echoid-s2548" xml:space="preserve"> Corpus autem, quod continetur à ſuperficiebus ſecantibus ſe, quando ſuper-
              <lb/>
            ficies eius fuerit oppoſita uiſui, ſed non ſecundum directam oppoſitionem, & fuerit ſectio iſtius ſu-
              <lb/>
            perficiei cum alia ſuperficie illius corporis, comprehenſa à uiſu, ita ut poſsit comprehendere duas
              <lb/>
            ſuperficies ſimul:</s>
            <s xml:id="echoid-s2549" xml:space="preserve"> comprehendetur à uiſu tunc eius corporeitas:</s>
            <s xml:id="echoid-s2550" xml:space="preserve"> quoniam comprehendet obliqua-
              <lb/>
            tionem ſuperficiei corporis ad eius profunditatem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2551" xml:space="preserve"> quare comprehendet extenſionem corporis ſe-
              <lb/>
            cundum profunditatem, cum comprehenderit ex ſuperficie obliqua extenſionem in longum & la-
              <lb/>
            tum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2552" xml:space="preserve"> Et ſic comprehendet corporeitatem huiuſmodi corporum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2553" xml:space="preserve"> Et ſimiliter erit, quando una ſu-
              <lb/>
            perficierum corporis directè fuerit oppoſita uiſui, & fuerint ſuperficies ſecantes illam ſuperficiem,
              <lb/>
            aut una illarum obliqua ſuper ſuperficiem directè oppoſitam ad partem amplam ex parte poſterio-
              <lb/>
            ri ſuperficiei directè oppoſitæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2554" xml:space="preserve"> quoniam uiſus comprehendet in tali corpore ſuperficiem directè op
              <lb/>
            poſitam, & ſuperficiem obliquè ſecantem ſuperficiem directè oppoſitam, & comprehendet etiam
              <lb/>
            ſectionem iſtarum ſuperficierum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2555" xml:space="preserve"> & ſic, ſicut diximus, comprehendet corporeitatem illius corpo-
              <lb/>
            ris.</s>
            <s xml:id="echoid-s2556" xml:space="preserve"> Et generaliter dico, quòd omne corpus, in quo poteſt uiſus comprehendere duas ſuperficies
              <lb/>
            ſecantes ſe, comprehendetur in ſua corporeitate à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2557" xml:space="preserve"> Corporum autem, in quibus eſt ſuperficies
              <lb/>
            conuexa comprehenſa à uiſu, & illud, quod continet ipſa, eſt aut una ſuperficies, aut multæ ſuperfi-
              <lb/>
            cies, corporeitatem uiſus comprehendere poterit ex comprehenſione ueritatis eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2558" xml:space="preserve"> Quoniam ſi
              <lb/>
            ſuperficies conuexa fuerit oppoſita uiſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s2559" xml:space="preserve"> erunt remotiones partium eius à uiſu inæquales, & erit
              <lb/>
            medium eius propinquius extremitatibus uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2560" xml:space="preserve"> & cum uiſus comprehenderit conuexitatem eius,
              <lb/>
            comprehendet quòd medium eius eſt ſibi propinquius extremitatibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2561" xml:space="preserve"> & cum ſenſerit quòd me-
              <lb/>
            dium eius eſt propinquius illi, & quòd extremitates eius ſunt remotiores:</s>
            <s xml:id="echoid-s2562" xml:space="preserve"> ſentiet ſtatim, quòd ſu-
              <lb/>
            perficies exit ad ipſum ab ultimis tendentibus ad poſterius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2563" xml:space="preserve"> & ſic ſentiet extenſionem corporis in
              <lb/>
            profunditate, reſpectu ſuperficiei directè oppoſitæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2564" xml:space="preserve"> Et ipſe comprehendet extenſionem corporis
              <lb/>
            illius ſecundum longitudinem & latitudinem, ex comprehenſione extenſionis ſuperficiei conuexę
              <lb/>
            ſecundum longitudinem & latitudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2565" xml:space="preserve"> Et ſimiliter ſi alia ſuperficies corporis præter ſuperficiem
              <lb/>
            directè oppoſitam, fuerit conuexa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2566" xml:space="preserve"> & comprehenderit uiſus conuexitatem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2567" xml:space="preserve"> comprehendet e-
              <lb/>
            tiam extenſionem eius ſecundum trinam dimenſionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2568" xml:space="preserve"> Si uerò corporis, in quo eſt ſuperficies con
              <lb/>
            caua comprehenſa à uiſu, aliam ſuperficiem ſenſerit uiſus, & ſenſerit ſectionem eius cum ſuperficie
              <lb/>
            concaua:</s>
            <s xml:id="echoid-s2569" xml:space="preserve"> tunc ſentiet obliquationem ſuperficiei corporis illius, & cum ſenſerit obliquationem il-
              <lb/>
            lius ſuperficiei, ſtatim ſentiet corporeitatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2570" xml:space="preserve"> Si autem ſuperficies fuerit concaua, comprehen
              <lb/>
            ſa à uiſu, & non apparuerit uiſui alia ſuperficierum reſiduarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2571" xml:space="preserve"> non comprehendet uiſus corporei-
              <lb/>
            tatem illius corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2572" xml:space="preserve"> neque uiſus comprehendet ex huiuſmodi corporibus, niſi extenſiones eius
              <lb/>
            ſecundum duas dimenſiones tantùm, & non ſentiet corporeitatem huiuſmodi corporum, niſi per
              <lb/>
            ſcientiam præcedentem tantùm, non per ſenſum trium dimenſionum illius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2573" xml:space="preserve"> Et ſuperfi-
              <lb/>
            cies concaua etiam extenditur in profunditate propter propinquitatem extremitatum eius ad ui-
              <lb/>
            ſum & remotionem medij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2574" xml:space="preserve"> Sed non comprehenditur ex extenſione profunditatis, niſi extenſio ua-
              <lb/>
            cuitatis, non extenſio corporis uiſi, cuius ſuperficies eſt illa ſuperficies concaua.</s>
            <s xml:id="echoid-s2575" xml:space="preserve"> Comprehenſio
              <lb/>
            ergo corporeitatis à uiſu, non eſt, niſi ex comprehenſione obliquationis ſuperficierum corporum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2576" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & obliquitates ſuperficierum corporũ, per quas ſignificatur uiſui, quòd corpora ſint corpora, non
              <lb/>
            comprehenduntur à uiſu, niſi in corporibus, quorum remotio eſt mediocris.</s>
            <s xml:id="echoid-s2577" xml:space="preserve"> In corporibus au-
              <lb/>
            tem maximę remotionis, quorum remotio non certificatur à uiſu, non comprehendit uiſus obli-
              <lb/>
            quationes ſuperficierum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2578" xml:space="preserve"> & ſic non comprehendit corporeitatem eius per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2579" xml:space="preserve"> Quoniam
              <lb/>
            in talibus corporibus non comprehendit uiſus ſitus partium ſuperficierum eorum inter ſe, neque
              <lb/>
            comprehendit ipſas niſi planas, & ſic non comprehendit obliquationes ſuperficierum, & ſic deni-
              <lb/>
            que non comprehendit corporeitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2580" xml:space="preserve"> Viſus ergo non comprehẽdit corporeitatem corporis ma-
              <lb/>
            ximæ remotionis, cuius remotio non certificatur illi.</s>
            <s xml:id="echoid-s2581" xml:space="preserve"> Et ipſe comprehendit corporeitatem cor-
              <lb/>
            porum ex comprehenſione obliquationum ſuperficierum corporum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2582" xml:space="preserve"> & obliquationes ſuperficie-
              <lb/>
            rum corporum non comprehenduntur à uiſu, niſi in uiſibilibus mediocris remotionis, quorum ſi-
              <lb/>
            tus partium ſuperficierum inter ſe comprehenduntur à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2583" xml:space="preserve"> Et præter iſtorum uiſibilium corpo-
              <lb/>
            reitatem, non comprehendit corporeitatem uiſus, niſi per ſcientiam antecedentem tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s2584" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div86" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head110" xml:space="preserve" style="it">32. Circulus percipitur è ſitu, quem obtinet in ſuperficie uiſus. 45 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2585" xml:space="preserve">FIgura autem rei uiſæ diuiditur in duo:</s>
            <s xml:id="echoid-s2586" xml:space="preserve"> quorum alterum eſt figura circumferentiæ ſuperficiei
              <lb/>
            rei uiſæ, aut circumferentiæ alicuius partis rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2587" xml:space="preserve"> ſecundum autem eſt figura corporeita-
              <lb/>
            tis rei uiſæ, aut figura corporeitatis alicuius partis rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2588" xml:space="preserve"> Et iſte modus eſt forma ſuperfi-
              <lb/>
            ciei rei uiſæ, cuius corporeitas comprehenditur per ſenſum uiſus, aut forma partis ſuperficiei rei
              <lb/>
            uiſæ, cuius corporeitas comprehenditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s2589" xml:space="preserve"> Et omne, quod uiſus comprehendit ex figuris uiſi-
              <lb/>
            bilium, diuiditur in iſtos modos.</s>
            <s xml:id="echoid-s2590" xml:space="preserve"> Figura uerò circumferentiæ ſuperficiei rei uiſæ comprehendi-
              <lb/>
            tur à ſentiente, ex comprehenſione circumferentiæ formæ, quæ peruenit in concauum nerui com-
              <lb/>
            munιs, & ex comprehenſione circumferentiæ partis ſuperficiei membri ſentientis, in quam per-
              <lb/>
            uenit forma rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2591" xml:space="preserve"> quoniam in utroque iſtorum locorum figuratur circumferentia ſuperficiei rei
              <lb/>
            uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2592" xml:space="preserve"> Quemcunque ergo iſtorum locorum animaduerterit ſentiens, poterit comprehendere in eo
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>