Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[51.] Von des menſchen wunderwerck/ Das xliij. Capitel.
[52.] Wie die kranckheiten wunderbarer geſtalt geheilet werden. Das xliiij. Capittel.
[53.] Von gemeinem iamer/ Das xlv. Capittel.
[54.] Von menſchlicher ſachen ſubſtantz vnnd weſen/ Das xlvj. Capittel.
[55.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen vnnd kunſtlichen ſachen/ Das neündt Bůch. Von Bewegungen. Von den Bewegungen ein gemeine rechnung/ Das xlvij. Capittel.
[56.] Von dem ſtättigen vnnd ewigen lauff-Das xlviij Capittel.
[57.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das zehendt Bůch. Von kunſtreichen feüwren. Von deß feüwrs krafft vnnd erhaltung/ Das xlix. Capittel.
[58.] Von diſtillierung vnd kochung/ das l Capitel.
[59.] Von der Alchemei/ Das li Capittel.
[60.] Von glaß kunſt/ Das lij Capittel.
[61.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das eilfft Bůch. Von gemeinen handtwercken. Von mancherlei künſten/ Das liij Capittel.
[62.] Von der ſchiff kunſt/ Das liiij Capittel.
[63.] Von der Architeetur vnnd bauwkunſt/ Das lv. Capittel.
[64.] Von Inſtrumenten vnnd geſchirren/ Das lvj. Capittel.
[65.] Schöne zůſammen fügun gen. Das lvij Capittel.
[66.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das zwölfft Bůch. Von ſubteylen Handwerchen. Von wunderbaren werchen/ Das lviij Capitel.
[67.] Ein wunderbarer weg die Ephemerides zů zebe/ reiten/ Das lix Capittel.
[68.] Beſonderer landſchafften Beſchreibung/ das lx Capitel.
[69.] Von der occultation oder verberg kunſt/ Das lxj Capittel.
[70.] Von wunderbaren handlungen/ Das lxij Capittel.
[71.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das dreyzehend Bůch. Von ſchlechten künſten. Von nochgültigen erfarnuſſen/ Das lxiij. Capittel.
[72.] Was zů der ſchreibkunſt gehört/ Das lxiiij Capittel.
[73.] Von anſtreichungen vnnd zierung/ Das lxv Capittel.
[74.] Von wollüſten/ Das lxvj Capittel.
[75.] Von den farben/ geruchen vnd geſchmacken matery/ Das lxvj Capittel.
[76.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das vierzehend Bůch. Von heimlicher waarſagung. Ob die waarſagung ſeie/ vnnd ob ſie in allen din/ gen vorhanden/ Das lxviij Capittel.
[77.] Von feürigen wunderzeichen. Das lxix Capittel.
[78.] Von wunder zeichen die in dem lufft beſchehen/ Das lxx Capittel.
[79.] Von wunder zeichen ſo in waſſeren ſeind-Das lxxj Capittel.
[80.] Von wunder zeichen auff erden/ Das lxxij Capittel.
< >
page |< < (cccclxxxiiij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div695" type="section" level="1" n="66">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15647" xml:space="preserve">
              <pb o="cccclxxxiiij" file="0540" n="540" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            ſchießen (damit wir nun dem Vitruuien nach volgen) ſeind ſchnellpfeiler
              <lb/>
            vnnd armbruſt die böltz ſchießenn/ die gewerff vnnd boler/ ſtein die eßel
              <lb/>
            aber ſchießend gleich wie die ſchlenckeren ab. </s>
            <s xml:id="echoid-s15648" xml:space="preserve">wir welllend ietz nit von den
              <lb/>
            nammen diſputieren/ wir handlen von der that/ es mag diſes yemand ein
              <lb/>
            ochſen oder äber nennen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15649" xml:space="preserve">Es iſt gleüplicher wie Iulius Ceſar ſagt daß man
              <lb/>
            in Catapulten oder ſchnellpfeylen/ nit beltz ſonder ſtein geworffen habe.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s15650" xml:space="preserve">Ammianus redt anderſt von dem handel. </s>
            <s xml:id="echoid-s15651" xml:space="preserve">doch wellend wir ein gemeine re-
              <lb/>
            gel in dem vnnd anderem ſetzen.</s>
            <s xml:id="echoid-s15652" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15653" xml:space="preserve">Aller Inſtrumenten gewalt ſthet in vier dingen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15654" xml:space="preserve">in dem ſchnellen wider-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0540-01" xlink:href="note-0540-01a" xml:space="preserve">Alles geſchos
                <lb/>
              gewalt ſtath
                <lb/>
              in vier dingẽ.</note>
            keer/ in der lenge deß ſo widerkommet/ in der größe vnnd weytte deß orths
              <lb/>
            ſo zwiſchen dem ding ligt/ ſo bewegt/ vnd dahin es ghet/ vnnd in der gwüß
              <lb/>
            en proportz der ſtercke gegen dem laſt/ ſo geſchoßen würt. </s>
            <s xml:id="echoid-s15655" xml:space="preserve">In den pfeylen/
              <lb/>
            als etwan vorgeſagt/ gebend jnen das gefider ein ſtercke vnnd damit ſie ge-
              <lb/>
            ſtrackt faren. </s>
            <s xml:id="echoid-s15656" xml:space="preserve">So vyl die drey erſten ſtuck belanget/ zweifelt niemandt/ dañ
              <lb/>
            daß ſie von nötẽ ſeynd. </s>
            <s xml:id="echoid-s15657" xml:space="preserve">das es aber alſo mit der proportz zůgange/ můß man
              <lb/>
            durch die ſinn beweiſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15658" xml:space="preserve">dann wann du auff ein armbruſt ein ſtrohalm für
              <lb/>
            ein pfeil legſt/ mag es kein ſchutz geben/ vnd wirt nit weit getriben werden.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s15659" xml:space="preserve">wann du aber ein ſchweren boltz oder pfeyl darauff legſt/ wirt er gemach vñ
              <lb/>
            nitt faſt weyt faren. </s>
            <s xml:id="echoid-s15660" xml:space="preserve">darumb iſt ein mitel zů dem beſten/ wann beide außer-
              <lb/>
            ſte ding ein mangel haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s15661" xml:space="preserve">alſo ſag ich auch von der lenge vnnd kürtze. </s>
            <s xml:id="echoid-s15662" xml:space="preserve">Es
              <lb/>
            hatt aber mit der ſubteyle ein andere gattung/ dann ob wol die ſtercke vnnd
              <lb/>
            ſteyffe beſthet/ gibt die ſubteyle auch ein ſchnelle darzů. </s>
            <s xml:id="echoid-s15663" xml:space="preserve">dann der lufft hin-
              <lb/>
            dert ſie weniger. </s>
            <s xml:id="echoid-s15664" xml:space="preserve">wann aber der trib etwas nach gelaßen/ fallet es ehe nider
              <lb/>
            ſich/ die weil der lufft ſolliches nit ſo wol ertragen mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s15665" xml:space="preserve">Aber deß bogen len
              <lb/>
            ge/ vnnd deß geſchoß breite/ hatt ein größeren tryb/ als wann einer mitt ei-
              <lb/>
            nem langen ſtecken geſchlagen/ thůt im der ſtreich wirſer/ dann mitt einem
              <lb/>
            kurtzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15666" xml:space="preserve">dañ wie gemeldet faret er in einem größeren circkel dahar/ dieweil
              <lb/>
            er weyter von dem Centro vnnd mitel puncten ſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s15667" xml:space="preserve">Was nun in dem grö
              <lb/>
            ſeren circkel bewegt wirt/ vollbringt ein größeren lauff in geleicher zeyt/
              <lb/>
            vnnd faret deßhalben ſchneller dahar. </s>
            <s xml:id="echoid-s15668" xml:space="preserve">darumb wirt es auch mit einem grö
              <lb/>
            ſeren trib bewegt.</s>
            <s xml:id="echoid-s15669" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15670" xml:space="preserve">Damit nun etwas ſchneller bewegt werde/ můß es lenger vnnd ſteyffer
              <lb/>
            ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s15671" xml:space="preserve">deßhalben auch eyſen/ darzů lauter/ dick/ vnd wol getemperiert/ da-
              <lb/>
            mit es faſt hert/ vnnd ſich doch biegen laße. </s>
            <s xml:id="echoid-s15672" xml:space="preserve">Weil aber diſes/ ſo ſich biegen
              <lb/>
            laßtauch weich iſt/ vnd das hert ſich nit biegen laßt/ můß diſes von natur
              <lb/>
            alſo ſein/ dieweil die lufftlechlein eng/ vnd nachder einẽ geſtalt/ auß der be-
              <lb/>
            ſten jrrdiſchen vermiſchũg mit dem weßerigen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15673" xml:space="preserve">wie dann diſes auch in dem
              <lb/>
            weichen ſtachel iſt/ ſo auß kleinen vnd lauteren kernleinen gemachet.</s>
            <s xml:id="echoid-s15674" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15675" xml:space="preserve">Damit er aber ſchnell wider an ſein ſtatt komme (dann diſes iſt zů dem
              <lb/>
            trib notwendig) můß er ein treffenliche ſtercke haben/ darzů faſt milt ſein.</s>
            <s xml:id="echoid-s15676" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15677" xml:space="preserve">Damit er aber widerkeere/ můß er in dem gegentheil gezogen ſein/ vnd
              <lb/>
            alſo krefftig/ wie der gewalt ſein ſoll/ den wir darbey erforderen. </s>
            <s xml:id="echoid-s15678" xml:space="preserve">darumb
              <lb/>
            můß man ſtarcke ſeyler haben/ darzů ein winden oder zug/ daran man diſe
              <lb/>
            wicklet/ vnnd ſtarck hebel/ mit welchen man ſie vmbtreibt.</s>
            <s xml:id="echoid-s15679" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15680" xml:space="preserve">Es habend aber die Eſel alſo große krefft/ wann ſie nit auff einem wei-
              <lb/>
            chen boden ſthond/ daß ſie alles ſo darunder ligt/ es ſeye ein ſchütten oder
              <lb/>
            ſeye ein mauren/ inn kurtzer zeit/ vonn wegen deß ſtarcken trib vnnd nit
              <lb/>
            des laſts/ zerſtören. </s>
            <s xml:id="echoid-s15681" xml:space="preserve">dann es fahret diſer ſtein alſo gar ſtarck wann er ab-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>