5751OPTICAE LIBER II.
norem, quàm in remotione unius cubiti.
Et ſimiliter ſi elongetur à uiſu pertres cubitos aut qua-
tuor, non uidebitur minor, quamuis anguli, qui fiunt apud uiſum, diuerſentur diuerſitate extra-
nea. Et etiam ſi in ſuperficie alicuius corporis ſignetur figura quadrata ęqualium laterum, & recto-
rum angulorum: & eleuetur illud corpus, donec ſuperficies eius, in qua eſt quadratio, ſit prope
æquidiſtantiam uiſus, & ita ut uiſus comprehendat figuram quadratam: comprehendet uiſus fi-
guram quadrilateram æqualium laterum: & tamen anguli, quos reſpiciunt latera quadrati apud
centrum uiſus, quando centrum uiſus fuerit prope ſuperficiem, in qua eſt quadratio, erunt diuer-
ſi: cum nihilominus uiſus comprehendat latera quadrati ęqualia. Et ſimiliter quando in circulo ex-
trahuntur diametri diuerſorum ſituum, deinde eleuatur ſuperficies, in qua eſt circulus, donec ſit
prope ęquidiſtantiam uiſus: erunt anguli, quos reſpiciunt diametri circuli apud centrum uiſus, di-
uerſi diuerſitate magna ſecundum diuerſitatem ſitus diametrorum: & tamen uiſus non compre-
hendit diametros circuli, niſi æquales, quando remotio circulorum fuerit mediocris. Si ergo com-
prehenſio rerum uiſarum eſſet ex comparatione ad angulos tantùm, qui fiunt ex uiſibilibus a-
pud centrum uiſus: non comprehenderentur quadrati latera æqualia, neque comprehenderen-
tur diametri circuli æquales, neque comprehenderetur circulus rotun dus, neque comprehende-
retur una res uiſa in rebus diuerſis unius quantitatis. Experimentatione igitur iſtarum intentio-
num patet, quòd comprehenſio quantitatum rerum uiſarum non eſt ex comparatione ad angu-
los tantùm.
tuor, non uidebitur minor, quamuis anguli, qui fiunt apud uiſum, diuerſentur diuerſitate extra-
nea. Et etiam ſi in ſuperficie alicuius corporis ſignetur figura quadrata ęqualium laterum, & recto-
rum angulorum: & eleuetur illud corpus, donec ſuperficies eius, in qua eſt quadratio, ſit prope
æquidiſtantiam uiſus, & ita ut uiſus comprehendat figuram quadratam: comprehendet uiſus fi-
guram quadrilateram æqualium laterum: & tamen anguli, quos reſpiciunt latera quadrati apud
centrum uiſus, quando centrum uiſus fuerit prope ſuperficiem, in qua eſt quadratio, erunt diuer-
ſi: cum nihilominus uiſus comprehendat latera quadrati ęqualia. Et ſimiliter quando in circulo ex-
trahuntur diametri diuerſorum ſituum, deinde eleuatur ſuperficies, in qua eſt circulus, donec ſit
prope ęquidiſtantiam uiſus: erunt anguli, quos reſpiciunt diametri circuli apud centrum uiſus, di-
uerſi diuerſitate magna ſecundum diuerſitatem ſitus diametrorum: & tamen uiſus non compre-
hendit diametros circuli, niſi æquales, quando remotio circulorum fuerit mediocris. Si ergo com-
prehenſio rerum uiſarum eſſet ex comparatione ad angulos tantùm, qui fiunt ex uiſibilibus a-
pud centrum uiſus: non comprehenderentur quadrati latera æqualia, neque comprehenderen-
tur diametri circuli æquales, neque comprehenderetur circulus rotun dus, neque comprehende-
retur una res uiſa in rebus diuerſis unius quantitatis. Experimentatione igitur iſtarum intentio-
num patet, quòd comprehenſio quantitatum rerum uiſarum non eſt ex comparatione ad angu-
los tantùm.
37. Magnitudo rei uiſibilis percipitur è magnitudine partis ſuperficiei uiſ{us} (in quam per-
uenit forma) & angulo pyramidis opticæ. 17 p 4.
uenit forma) & angulo pyramidis opticæ. 17 p 4.
ET quia hoc declaratum eſt, quomodo certificemus qualitatem comprehenſionis magnitu-
dinis: & iam declaratum eſt, quòd ſuſtentatio in comprehenſione plurium ſenſibilium non
eſt, niſi per argumentationem & diſtinctionem: magnitudo autem eſt una intentionum, quę
comprehenduntur ratione & argumentatione: & radix, ſuper quam ſuſtentatur uirtus diſtincti-
ua in diſtinctione quantitatis magnitudinis rei uiſæ, eſt quantitas partis uiſus, in quam peruenit
forma rei uiſæ: & pars, in quam peruenit forma rei uiſæ, determinatur, & menſuratur per angulum,
qui eſt apud centrum uiſus, quem continet pyramis radialis, continens rem uiſam, & partem ui-
ſus, in quam peruenit forma rei uiſæ. Pars ergo uiſus, in quam peruenit forma rei uiſæ, & angulus,
quem continet pyramis radialis, continens illam partem, ſunt radix, quam non poteſt ſenſus &
diſtinctio uitare in comprehenſione magnitudinis rei uiſæ. Sed tamen non ſufficit uirtuti diſtin-
ctiuæ in comprehenſione magnitudinis conſideratio anguli tantùm, aut conſideratio partis uiſus
reſpicientis angulum tantùm. Quoniam una res uiſa quando comprehenditur à uiſu, & eſt prope i-
pſum: comprehendet ſentiẽs locũ uiſus, in quem peruenit forma rei uiſæ, & comprehendet quan-
titatem illius loci: deinde quando illa res uiſa elongabitur à uiſu: comprehendetur etiam à uiſu,
& comprehendet ſentiens locum uiſus, in quem peruenit forma eius ſecundò, & comprehendet
quantitatem loci. Et manifeſtum eſt, quòd locus uiſus, in quem peruenit forma eius primò, & lo-
cus uiſus, in quem peruenit forma eius ſecundò, diuerſantur ſecundum quantitatem: quoniam lo-
cus formę in uiſu erit ſecundum quantitatem anguli, quem reſpicit illa res uiſa apud centrum uiſus.
Et quãtò magis elongabitur res uiſa, tantò magis anguſtabitur pyramis cõtinens ipſam, & eius an-
gulus, & locus uiſus, in quem peruenit forma.
dinis: & iam declaratum eſt, quòd ſuſtentatio in comprehenſione plurium ſenſibilium non
eſt, niſi per argumentationem & diſtinctionem: magnitudo autem eſt una intentionum, quę
comprehenduntur ratione & argumentatione: & radix, ſuper quam ſuſtentatur uirtus diſtincti-
ua in diſtinctione quantitatis magnitudinis rei uiſæ, eſt quantitas partis uiſus, in quam peruenit
forma rei uiſæ: & pars, in quam peruenit forma rei uiſæ, determinatur, & menſuratur per angulum,
qui eſt apud centrum uiſus, quem continet pyramis radialis, continens rem uiſam, & partem ui-
ſus, in quam peruenit forma rei uiſæ. Pars ergo uiſus, in quam peruenit forma rei uiſæ, & angulus,
quem continet pyramis radialis, continens illam partem, ſunt radix, quam non poteſt ſenſus &
diſtinctio uitare in comprehenſione magnitudinis rei uiſæ. Sed tamen non ſufficit uirtuti diſtin-
ctiuæ in comprehenſione magnitudinis conſideratio anguli tantùm, aut conſideratio partis uiſus
reſpicientis angulum tantùm. Quoniam una res uiſa quando comprehenditur à uiſu, & eſt prope i-
pſum: comprehendet ſentiẽs locũ uiſus, in quem peruenit forma rei uiſæ, & comprehendet quan-
titatem illius loci: deinde quando illa res uiſa elongabitur à uiſu: comprehendetur etiam à uiſu,
& comprehendet ſentiens locum uiſus, in quem peruenit forma eius ſecundò, & comprehendet
quantitatem loci. Et manifeſtum eſt, quòd locus uiſus, in quem peruenit forma eius primò, & lo-
cus uiſus, in quem peruenit forma eius ſecundò, diuerſantur ſecundum quantitatem: quoniam lo-
cus formę in uiſu erit ſecundum quantitatem anguli, quem reſpicit illa res uiſa apud centrum uiſus.
Et quãtò magis elongabitur res uiſa, tantò magis anguſtabitur pyramis cõtinens ipſam, & eius an-
gulus, & locus uiſus, in quem peruenit forma.
38. Magnitudo uera uiſibilis percipitur è comparatione baſis anguli, & longitu-
dine pyramidis opticæ. 27 p 4.
dine pyramidis opticæ. 27 p 4.
ET cum ſentiens comprehenderit locum, in quem peruenit forma rei uiſæ, & comprehende-
rit quantitatem loci: comprehendet diminutionem loci apud remotionem rei uiſæ à uiſu. Et
iſta intentio ſæpe reuertitur ad uiſum: ſcilicet quòd uiſibilia ſæ pe elongantur à uiſu, & uiſus
ab eis, & appropin quant uiſui, & uiſus illis: & uiſus comprehendit ipſa, & comprehendit diminu-
tionem locorum formarum illarum in uiſu apud remotionem, & comprehendit augmentationem
locorum formarum illarum in uiſu apud appropinquationem. Quare ad comprehenſionem quan-
titatis rei uiſæ adiungit uirtus diſtinctiua remotionem rei uiſæ ad angulum pyramidis radialis, qui
eſt in centro oculi. Ex frequentia ergo iſtius intentionis quieuit in anima apud uirtutem diſtincti-
uam, quòd quantò magis elongatur res uiſa à uiſu, tantò magis diminuitur locus formæ eius in ui-
ſu, & angulus, quem reſpicit res uiſa apud centrum uiſus. Et cum hoc eſt: eſt quietum in anima,
quòd locus, in quem peruenit ſorma rei uiſæ, & angulus, quem reſpicit res uiſa apud centrum ui-
ſus, non erit niſi ſecundum remotionem rei uiſæ à uiſu. Et cum hoc quietum eſt in anima, quando
uirtus diſtinctiua diſtinguet quantitatem rei uiſæ, non conſiderabit angulum tantùm, ſed conſi-
derabit angulum & remotionem ſimul: quoniam quietum eſt apud ipſam, quòd angulus non erit,
nιſi ſecundum remotionem. Quantitates ergo uiſibilium non comprehenduntur, niſi per diſtin-
ctionem & comparationem. Comparatio autem, per quam comprehenditur quantitas rei uiſæ,
eſt comparatio baſis pyramidis radialis, quæ eſt ſuperficies rei uiſæ, ad angulum pyramidis, & ad
quantitatem longitudinis pyramidis, quæ eſt remotio rei uiſæ à uiſu. Et conſideratio uirtutis di-
rit quantitatem loci: comprehendet diminutionem loci apud remotionem rei uiſæ à uiſu. Et
iſta intentio ſæpe reuertitur ad uiſum: ſcilicet quòd uiſibilia ſæ pe elongantur à uiſu, & uiſus
ab eis, & appropin quant uiſui, & uiſus illis: & uiſus comprehendit ipſa, & comprehendit diminu-
tionem locorum formarum illarum in uiſu apud remotionem, & comprehendit augmentationem
locorum formarum illarum in uiſu apud appropinquationem. Quare ad comprehenſionem quan-
titatis rei uiſæ adiungit uirtus diſtinctiua remotionem rei uiſæ ad angulum pyramidis radialis, qui
eſt in centro oculi. Ex frequentia ergo iſtius intentionis quieuit in anima apud uirtutem diſtincti-
uam, quòd quantò magis elongatur res uiſa à uiſu, tantò magis diminuitur locus formæ eius in ui-
ſu, & angulus, quem reſpicit res uiſa apud centrum uiſus. Et cum hoc eſt: eſt quietum in anima,
quòd locus, in quem peruenit ſorma rei uiſæ, & angulus, quem reſpicit res uiſa apud centrum ui-
ſus, non erit niſi ſecundum remotionem rei uiſæ à uiſu. Et cum hoc quietum eſt in anima, quando
uirtus diſtinctiua diſtinguet quantitatem rei uiſæ, non conſiderabit angulum tantùm, ſed conſi-
derabit angulum & remotionem ſimul: quoniam quietum eſt apud ipſam, quòd angulus non erit,
nιſi ſecundum remotionem. Quantitates ergo uiſibilium non comprehenduntur, niſi per diſtin-
ctionem & comparationem. Comparatio autem, per quam comprehenditur quantitas rei uiſæ,
eſt comparatio baſis pyramidis radialis, quæ eſt ſuperficies rei uiſæ, ad angulum pyramidis, & ad
quantitatem longitudinis pyramidis, quæ eſt remotio rei uiſæ à uiſu. Et conſideratio uirtutis di-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib