Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
51 45
52 46
53 47
54 48
55 49
56 50
57 51
58 52
59 53
60 54
61 55
62 56
63 57
64 58
65 59
66 60
67 61
68 62
69 63
70 64
71 65
72 66
73 67
74 68
75 69
76 70
77 71
78 72
79 73
80 74
< >
page |< < (52) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div93" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2695" xml:space="preserve">
              <pb o="52" file="0058" n="58" rhead="ALHAZEN"/>
            ſtinctiuæ non eſt, niſi in parte ſuperficiei membri ſentientis, in quam peruenit forma rei uiſæ, cum
              <lb/>
            conſideratione remotionis rei uiſæ à ſuperficie uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2696" xml:space="preserve"> Quoniam quantitas partis, in quam perue-
              <lb/>
            nit forma, nunquam erit niſi ſecundum quantitatem anguli, quem reſpicit illa pars apud centrum
              <lb/>
            uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2697" xml:space="preserve"> Et non eſt inter remotionem rei uiſæ à ſuperficie uiſus, & remotionem eius à centro uiſus
              <lb/>
            in maiori parte diuerſitas operans in remotionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2698" xml:space="preserve"> Et etiam iam declaratum eſt, [18 n 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s2699" xml:space="preserve"> & 24.</s>
            <s xml:id="echoid-s2700" xml:space="preserve">
              <lb/>
            25 n] quòd ſentiens comprehendit uerticationes, quæ ſunt inter centrum uiſus & rem uiſam, quæ
              <lb/>
            ſunt uerticationes linearum radialium, & comprehendit uerticationum ordinationem, & ordina-
              <lb/>
            tionem uiſibilium, & ordinationem partium rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2701" xml:space="preserve"> Et cum ſentiens comprehendit hæc:</s>
            <s xml:id="echoid-s2702" xml:space="preserve"> uirtus
              <lb/>
            diſtinctiua comprehendit, quòd iſtæ uerticationes quantò magis elongantur à uiſu, tantò magis
              <lb/>
            ampliantur ſpatia, quæ ſunt inter earum extremitates.</s>
            <s xml:id="echoid-s2703" xml:space="preserve"> Et iſta intentio iam etiam quieta eſt in ani-
              <lb/>
            ma:</s>
            <s xml:id="echoid-s2704" xml:space="preserve"> & præterea, quietum eſt etiam in anima, quòd lineæ radiales quantò magis elongabuntur à
              <lb/>
            uiſu, tantò erit res uiſa apud earum extremitates minor.</s>
            <s xml:id="echoid-s2705" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit ali-
              <lb/>
            quam rem uiſam, & comprehenderit terminos eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2706" xml:space="preserve"> comprehendet uerticationes, ex quibus com-
              <lb/>
            prehendet terminos rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2707" xml:space="preserve"> & uerticationes, ex quibus comprehendet terminos rei uiſæ, ſunt
              <lb/>
            lineæ continentes angulum, qui eſt apud centrum uiſus, quem reſpicit illa res uiſa, & ſunt lineæ
              <lb/>
            continentes locum uiſus, in quem peruenit forma rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2708" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit uer-
              <lb/>
            ticationes:</s>
            <s xml:id="echoid-s2709" xml:space="preserve"> imaginabitur uirtus diſtinctiua extenſionem iſtarum linearum à centro uiſus uſque ad
              <lb/>
            terminos rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2710" xml:space="preserve"> & quando ſimul comprehenderit quantitatem remotionis rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2711" xml:space="preserve"> imagina-
              <lb/>
            bitur quantitatem longitudinum iſtarum linearum, & quantitatem ſpatij, quod eſt inter extremi-
              <lb/>
            tates earum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2712" xml:space="preserve"> & ſpatia, quæ ſunt inter extremitates iſtarum linearum, ſunt diametri rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2713" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            quando uirtus diſtinctiua imaginabitur quantitatem anguli, & quantitatem longitudinum linea-
              <lb/>
            rum radialium, & quantitatem ſpatiorum, quæ ſunt inter extremitates earum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2714" xml:space="preserve"> comprehendet
              <lb/>
            quantitatem rei uiſæ ſecundum ſuum eſſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s2715" xml:space="preserve"> Verticationes autem, quæ extenduntur inter centrum
              <lb/>
            uiſus & terminos cuiuslibet rei uiſæ comprehenſæ à uiſu, comprehenduntur à ſentiente, & à uir-
              <lb/>
            tute diſtinctiua:</s>
            <s xml:id="echoid-s2716" xml:space="preserve"> & ſentiens & uirtus diſtinctiua comprehendunt quantitatem partis uiſus, in
              <lb/>
            quam peruenit forma illius rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2717" xml:space="preserve"> Et cum uirtus diſtinctiua comprehenderit uerticationes li-
              <lb/>
            nearum radialium:</s>
            <s xml:id="echoid-s2718" xml:space="preserve"> comprehendet ſitus earum inter ſe, & comprehendet appropinquationem ea-
              <lb/>
            rum inter ſe, & comprehendet qualitatem extenſionis earum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2719" xml:space="preserve"> & nihil remanet, quo completur
              <lb/>
            comprehenſio magnitudinis rei uiſæ, niſi quantitas remotionis rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2720" xml:space="preserve"> Et iam declaratum eſt in
              <lb/>
            qualitate comprehenſionis remotionis rei uiſæ, [24 n] quòd cuiuslibet rei uiſæ remotio com-
              <lb/>
            prehenditur à uiſu, aut certè, aut æſtimatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2721" xml:space="preserve"> Et cum uirtus diſtinctiua comprehenderit ſitus li-
              <lb/>
            nearum radialium continentium terminos rei uiſæ, & quantitatem partis, quæ eſt inter ipſas li-
              <lb/>
            neas radiales, & ſuperficiem membri ſentientis, quæ eſt quantitas anguli, & imaginata fuerit ſi-
              <lb/>
            mul quantitatem remotionis rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2722" xml:space="preserve"> ſtatim imaginabitur quantitatem anguli, & remotionis ſi-
              <lb/>
            mul.</s>
            <s xml:id="echoid-s2723" xml:space="preserve"> Et cum imaginata fuerit quantitatem anguli & remotionis ſimul, comprehendet quantita-
              <lb/>
            tem rei uiſæ ſecundum quantitatem anguli, & ſecundum quantitatem remotionis ſimul.</s>
            <s xml:id="echoid-s2724" xml:space="preserve"> Et uir-
              <lb/>
            tus diſtinctiua imaginatur quantitatem remotionis cuiuslibet rei uiſæ comprehenſæ à uiſu, & i-
              <lb/>
            maginatur uerticationes continentes terminos illius, & per imaginationem iſtam perueniet ad i-
              <lb/>
            pſam forma pyramidis continentis rem uiſam, & quantitas baſis eius, quæ eſt res uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2725" xml:space="preserve"> & ſic per-
              <lb/>
            ueniet ad illam quantitas rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2726" xml:space="preserve"> Et ſignificatio, quòd comprehenſio magnitudinis rei uiſæ ſit
              <lb/>
            per comparationem magnitudinis ad remotionem rei uiſæ, eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s2727" xml:space="preserve"> Quia uiſus quando comprehen-
              <lb/>
            derit duo uiſibilia diuerſæ remotionis, & reſpicientia eundem angulum apud centrum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2728" xml:space="preserve"> ſci-
              <lb/>
            licet, ut radij tranſeuntes per extrema primi illorum, perueniant ad extrema ſecundi, & primum
              <lb/>
            illorum non cooperuerit totum ſecundum, & comprehenderit uiſus remotionem cuiuslibet illo-
              <lb/>
            rum comprehenſione certificata:</s>
            <s xml:id="echoid-s2729" xml:space="preserve"> ſemper uiſibile remotius comprehendetur à uiſu uiſibili pro-
              <lb/>
            pinquiore maius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2730" xml:space="preserve"> Et quantò remotius uiſibile magis elongabitur, & uiſus certificauerit quanti-
              <lb/>
            tatem remotionis eius, tantò comprehendetur maius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2731" xml:space="preserve"> Verbi gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s2732" xml:space="preserve"> quando aliquis aſpexerit pa-
              <lb/>
            rietem remotum à uiſu remotione mediocri:</s>
            <s xml:id="echoid-s2733" xml:space="preserve"> & certificauerit uiſus remotionem illius parietis,
              <lb/>
            & quantitatem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2734" xml:space="preserve"> & certificauerit quantitatem latitudinis eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2735" xml:space="preserve"> deinde appoſuerit manum u-
              <lb/>
            ni uiſui inter uiſum & parietem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2736" xml:space="preserve"> & clauſerit alterum oculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2737" xml:space="preserve"> inueniet tunc, quòd manus eius co-
              <lb/>
            operiet portionem magnam illius parietis, & comprehendet quantitatem manus eius in iſta diſ-
              <lb/>
            poſitione, & comprehendet quòd quantitas cooperta à manu ex pariete, eſt multò maior quan-
              <lb/>
            titate manus eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2738" xml:space="preserve"> & uiſus ſimul comprehendet uerticationes linearum radialium, & compre-
              <lb/>
            hendet angulum, quem continent lineæ radiales.</s>
            <s xml:id="echoid-s2739" xml:space="preserve"> Tunc ergo uiſus comprehendet, quòd angu-
              <lb/>
            lus, quem reſpiciunt manus & paries, eſt idem angulus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2740" xml:space="preserve"> & tunc etiam comprehendet, quòd
              <lb/>
            pars parietis cooperta manu eius, eſt multò maior manu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2741" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s2742" xml:space="preserve"> uirtus diſtinctiua in illa
              <lb/>
            comprehenſione comprehendit, quòd remotius duorum uiſibilium diuerſæ remotionis, reſpici-
              <lb/>
            entium unum angulum, eſt maioris quantitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2743" xml:space="preserve"> Deinde quando quis in illa diſpoſitione uiſum
              <lb/>
            ſuum auerterit:</s>
            <s xml:id="echoid-s2744" xml:space="preserve"> & aſpexerit alium parietem remotiorem illo pariete:</s>
            <s xml:id="echoid-s2745" xml:space="preserve"> & appoſuerit manum ſu-
              <lb/>
            am inter uiſum & illum parietem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2746" xml:space="preserve"> inueniet, quòd illud, quod cooperitur ex ſecundo pariete, eſt
              <lb/>
            maius illo, quod cooperitur ex primo.</s>
            <s xml:id="echoid-s2747" xml:space="preserve"> Et ſi tunc afpexerit cœlum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2748" xml:space="preserve"> inueniet quòd manus eius
              <lb/>
            cooperiet medium illius, quod apparet de cœlo, aut magnam portionem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s2749" xml:space="preserve"> tamen aſpiciens
              <lb/>
            non dubitabit, quin manus eius nihil ſit reſpectu illius, quod cooperuerit de cœlo ſecundum ſen-
              <lb/>
            ſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2750" xml:space="preserve"> Determinabitur ergo ex iſta experimentatione, quòd uiſus non comprehendit quantita-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum