Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
[131.] Außzug vom ſibenzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von rechten künſten/ vnd künſtlichen dingen.
[132.] Außzug von dem achtzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani DoC tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von wunderbarlichen dingen/ vnnd vngläublichen ſachen.
[133.] Außzug vom neünzehendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Teüfel vnnd ſei/ nem geſpenſt.
[134.] Außzug vom zwenzigeſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den höchſten verſtendtnuſſen vnd Englen.
[135.] Außzug vom ein vndzwentzige ſten bůch der Subtiliteten/ Hieron. Cardani Doc/ tors der Artzney zů Meyland/ etc. Von Gott vnd der gantzen welt.
[136.] Getruckt zů Baſel durch Heinrich Petri im Mertzen Anno Domini M. D. Lix.
< >
page |< < (dxxxvi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div749" type="section" level="1" n="71">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17137" xml:space="preserve">
              <pb o="dxxxvi" file="0592" n="592" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            vyl daran gelegen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17138" xml:space="preserve">Wann du auch für diſes alles ein gemalte lands tafel
              <lb/>
            hetteſt/ wurde dir nit ein wenig nutz ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s17139" xml:space="preserve">Deßhalben wañ du in dem tag rei
              <lb/>
            ſeſt/ ſo hab acht auff der Sonnen ſtatt/ vnd behalt die tags ſtũd/ nach dem
              <lb/>
            verſtand oder einem compaß/ im ſinn/ vnd richt dein weg nach dem ſelbi-
              <lb/>
            gen/ alſo daß du allwegen das orth betrachteſt/ vnnd biß eingedenck wann
              <lb/>
            du gegen Mittag ſeheſt/ daß der Auffgang zů der lincken/ vnd der Nider-
              <lb/>
            gang zů der rechten hand iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s17140" xml:space="preserve">Aber von Mittag har iſt der Auffgang zů der
              <lb/>
            rechten/ vnd von Mitnacht har zů der lincken hand/ alſo ſoll man auch võ
              <lb/>
            anderen nach widerwertiger ordnũg verſthen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17141" xml:space="preserve">In der nacht wirt der Mon
              <lb/>
            oder ein bekannter ſtern dein fürer ſein/ oder der Polus. </s>
            <s xml:id="echoid-s17142" xml:space="preserve">diſe rechnung wie
              <lb/>
            der mehrtheil alles anders/ wirt durch den gebrauch vnnd gewonheit leicht
              <lb/>
            vnnd gering.</s>
            <s xml:id="echoid-s17143" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17144" xml:space="preserve">Wann man auch ein ſtundzeit inn einem büchßlein hatt/ wirt man über
              <lb/>
            der ſtundenn erkantnuß/ mancherley nutzbarkeit befindenn. </s>
            <s xml:id="echoid-s17145" xml:space="preserve">Wann du
              <lb/>
            aber von der ſtraaß můſt abtrettenn/ ſo far durch ein linien/ welche gleich
              <lb/>
            weit von der anderen ſteth/ dahin. </s>
            <s xml:id="echoid-s17146" xml:space="preserve">dann du wirſt alſo nit mehr fälen/ als
              <lb/>
            du von anfang von dir ſelbs gethon hetteſt/ dann du wirſt daſſelbig eck be-
              <lb/>
            halten. </s>
            <s xml:id="echoid-s17147" xml:space="preserve">Wañ du aber das eck enderen můſt/ biß du wider in die ſtraaß kom-
              <lb/>
            meſt/ ſo mach dz eck in den gegẽtheil zwifach/ vñ wañ du ein geleichen lauff
              <lb/>
            vollbracht/ ſo kom̃eſt du wider auff den rechten weg. </s>
            <s xml:id="echoid-s17148" xml:space="preserve">Es ſeye die rechte von
              <lb/>
            dem A in dz B. </s>
            <s xml:id="echoid-s17149" xml:space="preserve">du můſt aber von der linien abtrettẽ wañ du zů dem C kom-
              <lb/>
            meſt/ der mörderen/ oder berg/ oder waſſers halben/ oder weil es ein bekañ
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0592-01" xlink:href="fig-0592-01a" number="100">
                <variables xml:id="echoid-variables79" xml:space="preserve">@ e f d g c a</variables>
              </figure>
            te ſtraaß iſt gegen dem C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s17150" xml:space="preserve">nach zweyen ſtundẽ wirſt du zů dem D
              <lb/>
            kom̃en/ da iſt dañ ein weit feld/ vnd můſt wider zů dem A B keren/
              <lb/>
            ſo nim̃ gegen der rechten hand das eck F D C/ vnd das zwifach D C
              <lb/>
            E/ ſo gegen der lincken hand gelegen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17151" xml:space="preserve">wañ du nun geſtracks fareſt/
              <lb/>
            kom̃eſt du in zwo ſtunden zů dem E. </s>
            <s xml:id="echoid-s17152" xml:space="preserve">ich ſag wann das E in der rech
              <lb/>
            ten ſtraaß A B iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s17153" xml:space="preserve">dann weil nach dem gleichen weg D C/ vnd D E
              <lb/>
            geleich ſeind/ werden nach der fünfften Demonſtration vnd bewey
              <lb/>
            ſung Euclidis des erſten bůch/ die eck D C E vnd D E C/ auch ge-
              <lb/>
            leich ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s17154" xml:space="preserve">Weil auch F D E zwifach iſt gegen dem eck C/ wirt dz E auch zwi
              <lb/>
            fach ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s17155" xml:space="preserve">Man ſetzet aber A C G für ein liniẽ/ darumb wirt C G E auch ein
              <lb/>
            linien ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s17156" xml:space="preserve">deßhalben iſt der punct E an der geraden linien A B. </s>
            <s xml:id="echoid-s17157" xml:space="preserve">Die ande
              <lb/>
            re verſicherung iſt/ daß wir in vnbekanten landẽ die gebañetere ſtraaß rey-
              <lb/>
            ſen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17158" xml:space="preserve">dañ über diſes daß ſie ſicherer iſt/ magſt du ehe zů einẽ wirt oder anderẽ
              <lb/>
            reyſenden kommen/ deren einen magſt du der rechten ſtraaß nach fragen/
              <lb/>
            vorab wann du der ſpraachen nit vnwüſſend biſt/ der ander mag dir behol-
              <lb/>
            fen ſein/ alſo daß du aller gefahr entrinneſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s17159" xml:space="preserve">Die dritt ſicherung iſt daß du
              <lb/>
            acht habeſt ob ein ſtraaß an einẽ waſſer oder vnden am berg hingange. </s>
            <s xml:id="echoid-s17160" xml:space="preserve">dañ
              <lb/>
            man mag einem waſſer vnnd berg gar wol nach ziehen. </s>
            <s xml:id="echoid-s17161" xml:space="preserve">ſie iſt auch mehr ge-
              <lb/>
            bannet weil ſie an dem fluß oder berg ligt/ dann man bauwet gemeinlichen
              <lb/>
            ſtett/ dörffer/ vnnd herberig darumb/ wie auch an dem Rhein in Teütſch
              <lb/>
            landen.</s>
            <s xml:id="echoid-s17162" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17163" xml:space="preserve">Es ſeind auch ettliche welche auff der pferden hůfftritt acht haben/ wel-
              <lb/>
            ches mir nit mißfallet. </s>
            <s xml:id="echoid-s17164" xml:space="preserve">dañ weil man vff der ſtraaß leichtlich in gefahr kom
              <lb/>
            men/ mag ein yede auffmerckũg nutzlich ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s17165" xml:space="preserve">weil auch menſchlicher zůfaal
              <lb/>
            vnnd das gantz leben gemeinlich an kleinen dingen gelegen/ iſt diſes an der
              <lb/>
            ſtraaß gantz offennbar/ mehr dann an allenn anderenn. </s>
            <s xml:id="echoid-s17166" xml:space="preserve">dann wann </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>