6147SECTIO TERTIA.
hypotheſis locum amplius habere non poſſet, ſinimium orificium iſtud auge-
retur. Dein patet quoque, cum aquæ per tubum verticalem in fig. 18. effluunt,
earum fiuxum accelerai à longitudine hujus tubi auctâ: poſſet tamen hæc
quoque ita augeri, ut tandem aquæ deſinant eſſe continuæ in tubo, quin po-
tius in columnas dividantur, quod fiet, ſi tubus longitudinem habeat plus
quam triginta duorum pedum aut minorem etiam, ſi ſimul amplitudine creſcat
verſus M N; ita ſi orificium M N duplum ſit orificii alterius F G, non poterit lon-
gitudo majoreſſe quam octo pedum, ſine periculo ſubſecuturæ aquarum ſepara-
tionis in ſuprema tubi parte, quam rem alibi demonſtrabo: ſed eſt alia inſu-
per cauſa præter nimiam tubi longitudinem, quæ aquæ ſeparationem produ-
cere poteſt, nempe quod altitudo aquæ C E H D minor ſit, quam ut ſat
cito in tubum irrumpere poſſit, quo fit, ut aër una cum aqua ſimul ſuperne
influat, dum ſuperficies aquæ formam cataractæ ſeu infundibuli cavi aſſumit,
ſic ut non totum orificium F G aqua obtegatur; Hæc quidem res facit, ut
aqua minori copia effluat, non autem ut minori velocitate, quod poſterius
putavit Auctor quidam Italus, nomine Carolus Fontana, qui hác de re Lin-
guâſua vernacula ita ſcripſit: mâ ſe non vifoſſe, inquit, tant’ acqua, che ba-
ſtaſſe à mantenere piena detta canna, l’acqua attraherà l’aria dentro di ſe in
tanta quantità, quanto gli mancherá l’acqua intermettendoſi fra l’acqua dà
ogni banda; mà la velocità dell’ acqua mancherá tanto, quanto ſará l’altezza
di tutta l’aria raccolta inſieme che ſarà in eſſa canna. Rationem ejus, quod
dixi, non inde velocitatem aquæ diminui poſſe, quilibet perſpicit ex eo, quod
alias non poſſet aſcenſus poteniialis eſſe æqualis deſ@enſui actuali poteritque res
facili experimento confirmari, incurvata tubi extremitate M N, ut aquæ ho-
rizontaliter effluant, & ex amplitudine jactus velocitas aquæ dignoſci poſſit.
Quomodo autem pro lubitu fieri poſſit, ut nullis mutatis aliis circumſtantiis
aër aquis circa ſummitatem tubi miſceatur, ſic habe: fiat nempe parvulum fo-
ramen in tubo haud procul ab orificio F G (Fig. 18. & 19.) quod ſi autem du-
rante aquæ fluxu digito obturaveris iſtud foraminulum, aquæ transfluent pu-
ræ, & ſi removeris digitum, mox aër per foraminulum idem irrumpet ſeque
cum aqua præterfluente miſcebit. His intellectis facile erit rationem reddere
Phænomenorum, quæ in caminis ſeu fumi-ductibus obſervantur, fumus
enim altum petit, quia aëre levior eſt, quod conſtat experimentis de fumo
in vacuo, ubi deſcendiſſe viſus fuit, ſumtis: idem igitur eſt de fumo
retur. Dein patet quoque, cum aquæ per tubum verticalem in fig. 18. effluunt,
earum fiuxum accelerai à longitudine hujus tubi auctâ: poſſet tamen hæc
quoque ita augeri, ut tandem aquæ deſinant eſſe continuæ in tubo, quin po-
tius in columnas dividantur, quod fiet, ſi tubus longitudinem habeat plus
quam triginta duorum pedum aut minorem etiam, ſi ſimul amplitudine creſcat
verſus M N; ita ſi orificium M N duplum ſit orificii alterius F G, non poterit lon-
gitudo majoreſſe quam octo pedum, ſine periculo ſubſecuturæ aquarum ſepara-
tionis in ſuprema tubi parte, quam rem alibi demonſtrabo: ſed eſt alia inſu-
per cauſa præter nimiam tubi longitudinem, quæ aquæ ſeparationem produ-
cere poteſt, nempe quod altitudo aquæ C E H D minor ſit, quam ut ſat
cito in tubum irrumpere poſſit, quo fit, ut aër una cum aqua ſimul ſuperne
influat, dum ſuperficies aquæ formam cataractæ ſeu infundibuli cavi aſſumit,
ſic ut non totum orificium F G aqua obtegatur; Hæc quidem res facit, ut
aqua minori copia effluat, non autem ut minori velocitate, quod poſterius
putavit Auctor quidam Italus, nomine Carolus Fontana, qui hác de re Lin-
guâſua vernacula ita ſcripſit: mâ ſe non vifoſſe, inquit, tant’ acqua, che ba-
ſtaſſe à mantenere piena detta canna, l’acqua attraherà l’aria dentro di ſe in
tanta quantità, quanto gli mancherá l’acqua intermettendoſi fra l’acqua dà
ogni banda; mà la velocità dell’ acqua mancherá tanto, quanto ſará l’altezza
di tutta l’aria raccolta inſieme che ſarà in eſſa canna. Rationem ejus, quod
dixi, non inde velocitatem aquæ diminui poſſe, quilibet perſpicit ex eo, quod
alias non poſſet aſcenſus poteniialis eſſe æqualis deſ@enſui actuali poteritque res
facili experimento confirmari, incurvata tubi extremitate M N, ut aquæ ho-
rizontaliter effluant, & ex amplitudine jactus velocitas aquæ dignoſci poſſit.
Quomodo autem pro lubitu fieri poſſit, ut nullis mutatis aliis circumſtantiis
aër aquis circa ſummitatem tubi miſceatur, ſic habe: fiat nempe parvulum fo-
ramen in tubo haud procul ab orificio F G (Fig. 18. & 19.) quod ſi autem du-
rante aquæ fluxu digito obturaveris iſtud foraminulum, aquæ transfluent pu-
ræ, & ſi removeris digitum, mox aër per foraminulum idem irrumpet ſeque
cum aqua præterfluente miſcebit. His intellectis facile erit rationem reddere
Phænomenorum, quæ in caminis ſeu fumi-ductibus obſervantur, fumus
enim altum petit, quia aëre levior eſt, quod conſtat experimentis de fumo
in vacuo, ubi deſcendiſſe viſus fuit, ſumtis: idem igitur eſt de fumo