Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572
page |< < (56) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div95" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2881" xml:space="preserve">
              <pb o="56" file="0062" n="62" rhead="ALHAZEN"/>
            longitudo habet proportionem ſenſibilem ad quantitatem longitudinis ſpatij, comprehenditur à
              <lb/>
            uiſu, & non latet uiſum ex partibus ſpatij, quæ ſunt apud ultimum eius, nιſi illud, quod caret pro-
              <lb/>
            portione ſenſibili ad longitudinem illius ſpatij:</s>
            <s xml:id="echoid-s2882" xml:space="preserve"> & omne tale ſpatium eſt ex remotionibus medio-
              <lb/>
            cribus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2883" xml:space="preserve"> Remotio autem, quæ eſt extra mediocritatem in longitudine, eſt illa, apud cuius ultimum
              <lb/>
            latet quantitas habens proportionem ſenſibilem ad totam illam remotionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s2884" xml:space="preserve"> & remotio, quæ eſt
              <lb/>
            extra mediocritatem reſpectu uiſus, eſt illa, in qua latet quantitas aliqua ex illa re uiſa, habens
              <lb/>
            proportionem ſenſibilem ad totam illam rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s2885" xml:space="preserve"> aut latet aliqua intentio illius rei uiſæ, cuius
              <lb/>
            latentia operatur in latentiam quidditatis illius rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2886" xml:space="preserve"> Et etiam ſentiens comprehendit quanti-
              <lb/>
            tatem remotionis rei uiſæ ex quantitate anguli, quem reſpicit illa res uiſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s2887" xml:space="preserve"> Quoniam quando ui-
              <lb/>
            ſus comprehendit uiſibilia aſſueta, quæ ſunt in remotionibus aſſuetis, ſtatim apud comprehen-
              <lb/>
            ſionem cognoſcet ipſa uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s2888" xml:space="preserve"> & quando uiſus cognouerit ipſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2889" xml:space="preserve"> cognoſcet ipſas quantitates magni-
              <lb/>
            tudinum eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s2890" xml:space="preserve"> quoniam quantitates magnitudinum eorum iam fuerunt certificatæ propter
              <lb/>
            frequentationem cuiuslibet comprehenſionis uiſibilium aſſuetorum, & iam ſunt quietæ in ima-
              <lb/>
            ginatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s2891" xml:space="preserve"> Et uiſus, cum comprehenderit rem uiſam aſſuetam, ſtatim comprehendit partem uiſus,
              <lb/>
            in quam peruenit forma illius rei uiſæ, quam reſpicit illa pars.</s>
            <s xml:id="echoid-s2892" xml:space="preserve"> Et cum ſentiens comprehenderit
              <lb/>
            quantitatem magnitudinis rei uiſæ per cognitionem, & comprehenderit angulum, quem tunc re-
              <lb/>
            ſpicit illa res uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2893" xml:space="preserve"> comprehendet quantitatem remotionis illius rei uiſæ in illa diſpoſitione:</s>
            <s xml:id="echoid-s2894" xml:space="preserve"> quo-
              <lb/>
            niam angulus, quem reſpicit illa res uiſa, non erit, niſi ſecundum quantitatem remotionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2895" xml:space="preserve"> Et ſi-
              <lb/>
            cut ſentiens recipit ſignificationem ſuper quantitatem magnitudinis ex remotione cum illo angu-
              <lb/>
            lo:</s>
            <s xml:id="echoid-s2896" xml:space="preserve"> ita accipit ſignificationem ſuper quantitatem remotionis ex quantitate magnitudinis cognitæ
              <lb/>
            apud ipſam cum illo angulo:</s>
            <s xml:id="echoid-s2897" xml:space="preserve"> quoniam illa magnitudo non reſpicit illum angulum, niſi ex illa ea-
              <lb/>
            dem remotione, aut ex remotione æquali illi, non ex omnibus remotionibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2898" xml:space="preserve"> Et cum ſentiens
              <lb/>
            comprehenderit quantitatem remotionis illius rei uiſæ aſſuetæ multoties & frequenter in horis,
              <lb/>
            in quibus illa res uiſa reſpicit apud centrum uiſus ſimilem illi angulo, & multoties acceperit ſigni-
              <lb/>
            ficationem ſuper quantitatem magnitudinis illius rei uiſæ ex quantitate remotionis illius rei uiſæ
              <lb/>
            cum quantitate anguli, qui eſt æqualis illi angulo:</s>
            <s xml:id="echoid-s2899" xml:space="preserve"> uirtus diſtinctiua intelliget quantitatem remo-
              <lb/>
            tionis, in qua comprehendit magnitudinem illius rei uiſæ, reſpectu illius anguli.</s>
            <s xml:id="echoid-s2900" xml:space="preserve"> Et cum uirtus di-
              <lb/>
            ſtinctiua intellexerit quantitatem illius rei uiſæ, reſpectu illius anguli, & comprehenderit in iſta re-
              <lb/>
            motione magnitudinem rei uiſæ, reſpectu illius eiuſdem anguli, & cognouerit illam rem uiſam, &
              <lb/>
            cognouerit quantitatem magnitudinis eius, quam antè comprehendit, & comprehenderit quan-
              <lb/>
            titatem illius anguli, quem tunc reſpicit illa res uiſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s2901" xml:space="preserve"> cognoſcet quantitatem remotionis, ſecun-
              <lb/>
            dum quam illa remotio reſpicit illum angulum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2902" xml:space="preserve"> Sentiens ergo comprehendit quantitatem remo-
              <lb/>
            tionum uiſibilium aſſuetorum ex comparatione anguli ad magnitudinem rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s2903" xml:space="preserve"> deinde pro-
              <lb/>
            pter frequentationem comprehendit ſentiens remotionem rei uiſæ aſſuetæ per cognitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s2904" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            erit quantitas anguli, quem reſpicit res uiſa aſſueta apud comprehenſionem anguli eius, cum co-
              <lb/>
            gnitione illius rei uiſæ, ſignum ſuper quantitatem remotionis illius rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2905" xml:space="preserve"> Et plures remotio-
              <lb/>
            nes uiſibilium aſſuetorum comprehenduntur ſecundum hunc modum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2906" xml:space="preserve"> Et iſta comprehenſio non
              <lb/>
            eſt in fine certitudinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s2907" xml:space="preserve"> T amen inter remotionem iſtam & remotionem certificatam non eſt maxi-
              <lb/>
            ma diuerſitas.</s>
            <s xml:id="echoid-s2908" xml:space="preserve"> Et ex iſta comprehenſione opinati ſunt mathematici, quòd magnitudo rei compre-
              <lb/>
            hendatur per angulum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2909" xml:space="preserve"> Quando ergo uiſus comprehenderit uiſibilia aſſueta, քuæ ſunt in remo-
              <lb/>
            tionibus aſſuetis, & cognouerit quantitates remotionum illorum ſecundum iſtam uiam:</s>
            <s xml:id="echoid-s2910" xml:space="preserve"> inueniet
              <lb/>
            ueritatem in maiori parte in quantitatibus remotionum ipſorum, aut non erit inter illud, quod
              <lb/>
            comprehendit ex quantitatibus remotionum eorum, & inter remotiones ueras magna diuerſi-
              <lb/>
            tas.</s>
            <s xml:id="echoid-s2911" xml:space="preserve"> In illo autem, quod uiſus comprehendit ex quantitatibus remotionum uiſibilium extraneo-
              <lb/>
            rum, quæ non frequenter comprehendit uiſus, errat in maiori parte:</s>
            <s xml:id="echoid-s2912" xml:space="preserve"> & eum hoc fortè inueniet a-
              <lb/>
            liquid in eo, quod comprehendit ex quantitatibus eorum ſecundum hunc modum.</s>
            <s xml:id="echoid-s2913" xml:space="preserve"> Secundum
              <lb/>
            ergo iſtos modos, quos declarauimus, comprehenduntur quantitates remotionum uiſibilium
              <lb/>
            per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s2914" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div96" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head119" xml:space="preserve" style="it">41. Magnitudines uiſibiles ſunt ſuperficies, earum partes, termini, & ſpatia, quæinter di-
            <lb/>
          ſtincta uiſibilia interijciuntur. 18 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2915" xml:space="preserve">ET poſtquam declarata eſt qualitas comprehenſionis quantitatum remotionum uiſibilium,
              <lb/>
            & diſtinctæ ſunt remotiones uiſibilium:</s>
            <s xml:id="echoid-s2916" xml:space="preserve"> diſtinguemus modò magnitudines uiſibilium, quæ
              <lb/>
            comprehenduntur à uiſu, & diſtinguemus comprehenſionem illarum à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s2917" xml:space="preserve"> Dicamus ergo,
              <lb/>
            quòd magnitudines, quas comprehendit uiſus apud oppoſitionem, ſunt quantitates ſuperficie-
              <lb/>
            rum uiſibilium, & quantitates partium ſuperficierum uiſibilium, & quantitates terminorum ſu-
              <lb/>
            perficierum uiſibilium, & quantitates ſpatiorum, quæ ſunt inter terminos partium ſuperficierum
              <lb/>
            uiſibilium, & quantitates ſpatiorum, quæ ſunt inter uiſibilia diſtincta.</s>
            <s xml:id="echoid-s2918" xml:space="preserve"> Et iſti ſunt omnes modi
              <lb/>
            quantitatum, quas comprehendit uiſus apud oppoſitionem rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2919" xml:space="preserve"> Quantitas autem corporis
              <lb/>
            rei uiſæ non comprehenditur à uiſu apud oppoſitionem quoniam uiſus non comprehendit totã
              <lb/>
            ſuperficiẽ corporis apud oppoſitionẽ, & non cõprehendit niſi illud, quod ſibi opponitur ex ſuperfi
              <lb/>
            cie corporis, aut ex ſuperficiebus eius, quãuis corpus ſit paruũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s2920" xml:space="preserve"> Et ſi uiſus cõprehẽderit corporeita
              <lb/>
            tẽ corporis, nõ cõprehẽdet quantitatẽ corporis eius, ſed figurã corporeitatis tãtùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s2921" xml:space="preserve"> Si ergo corpus
              <lb/>
            fuerit motum, aut uiſus moueatur, ita ut comprehendat uiſus totam ſuperficiem corporis per ſen-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum