6357OPTICAE LIBER II.
ſum, aut per ſignificationem:
tunc uirtus diſtinctiua comprehendet quantitates corporeitatis e-
ius per ſecundam argumentationem, præter argumentationem, qua uſa eſt apud uiſionem. Et ſi-
militer ſi uirtus diſtinctiua comprehendet quantitatem corporeitatis cuiuslibet partium corpo-
ris, non comprehendet ipſam, niſi per argumentationem ſecundam, præter argumentationem,
quæ eſt apud uiſionem. Quantitates ergo, quas uiſus comprehendit apud oppoſitionem, non ſunt
niſi quantitates ſuperficierum, & linearum quas determinauimus tantùm. Et iam declaratum eſt,
[38 n] quòd comprehenſio magnitudinis non eſt, niſi ex comparatione baſis pyramidis radialis
continentis magnitudinem, ad angulum pyramidis, qui eſt apud centrum uiſus, & longitudinem
pyramidis, quæ eſt remotio magnitudinis rei uiſæ: & iam declaratum eſt, [24. 25 n] quòd quæ-
dam remotiones uiſibilium ſunt certificatæ, & quædam æſtimatæ: magnitudines autem uiſibili-
um, quorum remotio eſt certificata, comprehenduntur à uiſu ex comparatione magnitudinum
earum ad angulos, quos reſpiciunt illæ magnitudines apud centrum uiſus, & ad remotiones eo-
rum certificatas. Comprehenſio ergo quantitatum remotionum huiuſmodi uiſibilium erit com-
prehenſio certificata. Quantitates autem remotionum uiſibilium, quorum remotio eſt æſtimata,
& non certificata: comprehenduntur à uiſu ex comparatione magnitudinis eorum ad angulos,
quos reſpiciunt illæ magnitudines apud centrum uiſus: & ad remotiones earum æſtimatas & non
certificatas. Comprehenſio ergo quantitatum remotionum uiſibilium huiuſmodi, erit compre-
henſio non certificata. Cum ergo ſentiens uoluerit certificare quantitatem magnitudinis alicuius
rei niſæ, mouebit uiſum ſuper illius diametros, & ſic mouebitur axis radialis ſuper omnes partes
rei uiſæ. Si ergo remotio rei uiſæ fuerit ex remotionibus maximis: ſtatim apparebit ſenſui laten-
tia formæ eius, & manifeſtabitur ſentienti, quòd quantitas eius non eſt certificata: ſi uerò re-
motio rei uiſæ fuerit ex remotionibus mediocribus: ſtatim apparebit ſenſui uerificatio uiſionis e-
ius. Si ergo axis radialis moueatur ſuper illud, quod eſt in huiuſmodi uiſibilibus: menſurabit
ipſum uera menſuratione, & comprehendet partes eius, & certificabit quantitates partium eius,
& per motum certificabit quantitatem partium ſuperficiei membri ſentientis, in quam peruenit
forma illius rei uiſæ, & quantitatem anguli pyramidis, quem reſpicit illa pars. Et cum ſentiens uo-
luerit certificare remotionem ſuper corpus reſpiciens remotionem eius, per motum certificabit
quantitatem corporis reſpicientis remotionem eius, quæ eſt æqualis ſecundum ſenſum longitu-
dinibus linearum radialium. Et cum ſentiens certificauerit quantitatem remotionis rei uiſæ, &
quantitatem anguli, quem continet pyramis, continens rem uiſam: certificabit quantitatem il-
lius rei uiſæ.
ius per ſecundam argumentationem, præter argumentationem, qua uſa eſt apud uiſionem. Et ſi-
militer ſi uirtus diſtinctiua comprehendet quantitatem corporeitatis cuiuslibet partium corpo-
ris, non comprehendet ipſam, niſi per argumentationem ſecundam, præter argumentationem,
quæ eſt apud uiſionem. Quantitates ergo, quas uiſus comprehendit apud oppoſitionem, non ſunt
niſi quantitates ſuperficierum, & linearum quas determinauimus tantùm. Et iam declaratum eſt,
[38 n] quòd comprehenſio magnitudinis non eſt, niſi ex comparatione baſis pyramidis radialis
continentis magnitudinem, ad angulum pyramidis, qui eſt apud centrum uiſus, & longitudinem
pyramidis, quæ eſt remotio magnitudinis rei uiſæ: & iam declaratum eſt, [24. 25 n] quòd quæ-
dam remotiones uiſibilium ſunt certificatæ, & quædam æſtimatæ: magnitudines autem uiſibili-
um, quorum remotio eſt certificata, comprehenduntur à uiſu ex comparatione magnitudinum
earum ad angulos, quos reſpiciunt illæ magnitudines apud centrum uiſus, & ad remotiones eo-
rum certificatas. Comprehenſio ergo quantitatum remotionum huiuſmodi uiſibilium erit com-
prehenſio certificata. Quantitates autem remotionum uiſibilium, quorum remotio eſt æſtimata,
& non certificata: comprehenduntur à uiſu ex comparatione magnitudinis eorum ad angulos,
quos reſpiciunt illæ magnitudines apud centrum uiſus: & ad remotiones earum æſtimatas & non
certificatas. Comprehenſio ergo quantitatum remotionum uiſibilium huiuſmodi, erit compre-
henſio non certificata. Cum ergo ſentiens uoluerit certificare quantitatem magnitudinis alicuius
rei niſæ, mouebit uiſum ſuper illius diametros, & ſic mouebitur axis radialis ſuper omnes partes
rei uiſæ. Si ergo remotio rei uiſæ fuerit ex remotionibus maximis: ſtatim apparebit ſenſui laten-
tia formæ eius, & manifeſtabitur ſentienti, quòd quantitas eius non eſt certificata: ſi uerò re-
motio rei uiſæ fuerit ex remotionibus mediocribus: ſtatim apparebit ſenſui uerificatio uiſionis e-
ius. Si ergo axis radialis moueatur ſuper illud, quod eſt in huiuſmodi uiſibilibus: menſurabit
ipſum uera menſuratione, & comprehendet partes eius, & certificabit quantitates partium eius,
& per motum certificabit quantitatem partium ſuperficiei membri ſentientis, in quam peruenit
forma illius rei uiſæ, & quantitatem anguli pyramidis, quem reſpicit illa pars. Et cum ſentiens uo-
luerit certificare remotionem ſuper corpus reſpiciens remotionem eius, per motum certificabit
quantitatem corporis reſpicientis remotionem eius, quæ eſt æqualis ſecundum ſenſum longitu-
dinibus linearum radialium. Et cum ſentiens certificauerit quantitatem remotionis rei uiſæ, &
quantitatem anguli, quem continet pyramis, continens rem uiſam: certificabit quantitatem il-
lius rei uiſæ.
MOtus autem axis ſuper partes rei uiſæ non erit per gyrationem axis à loco centri, & per
motum eius per ſe ſuper partes rei uiſæ: quoniam iam declaratum eſt, [11 n 1 & 7 n] quòd
iſta linea ſemper eſt extenſa rectè uſque ad locum gyrationis nerui, ſuper quem componi-
tur oculus, & quòd ſitus eius à uiſu non mutatur, & totus oculus mouetur in oppoſitione rei ui-
ſæ, & medium loci, qui eſt locus ſenſus uiſus, opponitur cuilibet parti partium rei uiſæ. Ergo cum
totus uiſus mouebitur in oppoſitione rei uiſæ: axis tranſibit per quamlibet partium rei uiſæ: &
tunc forma cuiuslibet partium rei uiſæ extendetur ad uiſum apud peruentum axis ad ipſam ſuper
rectitudinem axis: & erit axis fixus in ſuo loco, & non mutabitur à ſuo loco reſpectu omnium par-
tium totius oculi: & erit gyratio eius in ſua diſpoſitione apud motum totius uiſus in loco nerui,
qui eſt apud concauum oſsis tantùm. Et cum uiſus uoluerit intueri rem uiſam, & incœperit intue-
ri in extremitatem rei uiſæ: erit tunc extremum axis ſuper partem extremam rei uiſæ. Erit ergo in
iſta diſpoſitione maior pars totius rei uiſæ in parte ſuperficiei uiſus declinante, aut obliqua ab axe
ad aliquam partem, præter partem, ſuper quam eſt axis: quoniam forma eius erit in medio eius
& in loco axis in uiſu, & erit reſiduum formæ obliquum aut declinans ad aliam partem ab axe. De-
inde quando uiſus mouebitur poſt illam diſpoſitionem ſuper aliam diametrum rei uiſæ: transfe-
retur axis ad partem ſequentem illam partem, & forma primæ partis declinabit ſuper alteram u-
bitatem oppoſitam ubitati, ad quam mouetur axis: iam deinde non ceſſabit forma declinare, dum
axis mouetur ſuper illam diametrum, quouſque axis perueniat ad ultimum illius diametri rei ui-
fæ, & ad partem extremam rei uiſæ oppoſitam primæ parti. Erit ergo forma totius rei uiſæ in iſta
diſpoſitione obliqua ad ubitatem oppoſitam ubitati, ad quam prius fuit obliqua, præterquam ul-
tima pars, quæ erat ſuper axem, & in medio uiſus. Et axis in toto iſto motu erit fixus in ſuo ſitu, &
erit iſte motus ualde uelox, & in maiori parte eſt inſenſibilis propter uelocitatem.
motum eius per ſe ſuper partes rei uiſæ: quoniam iam declaratum eſt, [11 n 1 & 7 n] quòd
iſta linea ſemper eſt extenſa rectè uſque ad locum gyrationis nerui, ſuper quem componi-
tur oculus, & quòd ſitus eius à uiſu non mutatur, & totus oculus mouetur in oppoſitione rei ui-
ſæ, & medium loci, qui eſt locus ſenſus uiſus, opponitur cuilibet parti partium rei uiſæ. Ergo cum
totus uiſus mouebitur in oppoſitione rei uiſæ: axis tranſibit per quamlibet partium rei uiſæ: &
tunc forma cuiuslibet partium rei uiſæ extendetur ad uiſum apud peruentum axis ad ipſam ſuper
rectitudinem axis: & erit axis fixus in ſuo loco, & non mutabitur à ſuo loco reſpectu omnium par-
tium totius oculi: & erit gyratio eius in ſua diſpoſitione apud motum totius uiſus in loco nerui,
qui eſt apud concauum oſsis tantùm. Et cum uiſus uoluerit intueri rem uiſam, & incœperit intue-
ri in extremitatem rei uiſæ: erit tunc extremum axis ſuper partem extremam rei uiſæ. Erit ergo in
iſta diſpoſitione maior pars totius rei uiſæ in parte ſuperficiei uiſus declinante, aut obliqua ab axe
ad aliquam partem, præter partem, ſuper quam eſt axis: quoniam forma eius erit in medio eius
& in loco axis in uiſu, & erit reſiduum formæ obliquum aut declinans ad aliam partem ab axe. De-
inde quando uiſus mouebitur poſt illam diſpoſitionem ſuper aliam diametrum rei uiſæ: transfe-
retur axis ad partem ſequentem illam partem, & forma primæ partis declinabit ſuper alteram u-
bitatem oppoſitam ubitati, ad quam mouetur axis: iam deinde non ceſſabit forma declinare, dum
axis mouetur ſuper illam diametrum, quouſque axis perueniat ad ultimum illius diametri rei ui-
fæ, & ad partem extremam rei uiſæ oppoſitam primæ parti. Erit ergo forma totius rei uiſæ in iſta
diſpoſitione obliqua ad ubitatem oppoſitam ubitati, ad quam prius fuit obliqua, præterquam ul-
tima pars, quæ erat ſuper axem, & in medio uiſus. Et axis in toto iſto motu erit fixus in ſuo ſitu, &
erit iſte motus ualde uelox, & in maiori parte eſt inſenſibilis propter uelocitatem.
43. Axis optic{us} in ſuo motu nunquã fit baſis anguli à ſuperficie uiſibilis ſubtenſi: nec ſem-
per ſet at angulum ab aliqua uiſibilis diametro ſubtenſum. 54 p 3.
per ſet at angulum ab aliqua uiſibilis diametro ſubtenſum. 54 p 3.
AXis autem nõ ſupponitur in ſuo motu terminus anguli, quem reſpicit illa res uiſa apud cen-
trum uiſus, neq; ſecat latitudinem anguli, quem reſpicit aliqua diametrorum rei uiſę: quo-
niam hoc non erit, niſi quando axis fuerit motus per ſe, & totus oculus quieuerit, quod
eſt impoſsibile; totus enim oculus mouetur apud intuitionem, & axis
mouetur per motum eius.
trum uiſus, neq; ſecat latitudinem anguli, quem reſpicit aliqua diametrorum rei uiſę: quo-
niam hoc non erit, niſi quando axis fuerit motus per ſe, & totus oculus quieuerit, quod
eſt impoſsibile; totus enim oculus mouetur apud intuitionem, & axis
mouetur per motum eius.