Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
61
61 (9)
62
62 (10)
63
63 (11)
64
64 (12)
65
65 (13)
66
66 (14)
67
67 (15)
68
68 (16)
69
69 (17)
70
70 (18)
< >
page |< < (11) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="11" file="0063" n="63" rhead="PARS PRIMA."/>
            ab ipſo corpore, ſunt tamen non utique intellectu conſictæ,
              <lb/>
            ſed reales, quæ nimirum reales dimenſiones aliquas habent,
              <lb/>
            ut ſuperficies binas, linea unam, ac realem motum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            translationem cum ipſo corpore, cujus idcirco in iis ſententiis
              <lb/>
            debent eſſe affectiones quædam, vel modi.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">23. </s>
            <s xml:space="preserve">Eſt, qui dicat, nullum in iis committi ſaltum idcirco,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-01" xlink:href="note-0063-01a" xml:space="preserve">Objectio petita
                <lb/>
              a voce maſſa,
                <lb/>
              & motus, quæ
                <lb/>
              ſuperficiebus,
                <lb/>
              & punctis non
                <lb/>
              conveniant.</note>
            quod cenſendum ſit, nullum habere motum, ſuperficiem,
              <lb/>
            lineam, punctum, quæ maſſam habeant nullam. </s>
            <s xml:space="preserve">Motus,
              <lb/>
            inquit, a Mechanicis habet pro menſura maſſam in veloci-
              <lb/>
            tatem ductam; </s>
            <s xml:space="preserve">maſſa autem eſt ſuperficies baſeos ducta in
              <lb/>
            craſſitudinem, ſive altitudinem, ex. </s>
            <s xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:space="preserve">in priſmatis. </s>
            <s xml:space="preserve">Quo
              <lb/>
            minor eſt ejuſmodi craſſitudo, eo minor eſt maſſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">motus,
              <lb/>
            ac ipſa craſſitudine evaneſcente, evaneſcat oportet & </s>
            <s xml:space="preserve">maſſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            motus.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">24. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum qui ſic ratiocinatur, inprimis ludit in ipſis vo-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-02" xlink:href="note-0063-02a" xml:space="preserve">Reſponſionis
                <lb/>
              initium: ſuper-
                <lb/>
              ficiem, lineam,
                <lb/>
              punctum, poſi-
                <lb/>
              ta extenſione
                <lb/>
              continua, eſſe
                <lb/>
              aliquid.</note>
            cibus. </s>
            <s xml:space="preserve">Maſſam vulgo appellant quantitatem materiæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">mo-
              <lb/>
            tum corporum metiuntur per maſſam ejuſmodi, ac velocita-
              <lb/>
            tem. </s>
            <s xml:space="preserve">At quemadmodum in ipſa geometrica quantitate tria
              <lb/>
            genera ſunt quantitatum, corpus, vel ſolidum, quod trinam
              <lb/>
            dimenſionem habet, ſuperficies, quæ binas, linea, quæ unicam,
              <lb/>
            quibus accedit lineæ limes punctum, omni dimenſione, & </s>
            <s xml:space="preserve">ex-
              <lb/>
            tenſione carens; </s>
            <s xml:space="preserve">ſic etiam in Phyſica habetur in communi ſen-
              <lb/>
            tentia corpus tribus extenſionis ſpeciebus præditum; </s>
            <s xml:space="preserve">ſuperficies,
              <lb/>
            realis extimus corporis limes, prædita binis; </s>
            <s xml:space="preserve">linea, limes
              <lb/>
            realis ſuperficiei, habens unicam; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ejuſdem lineæ indiviſibilis
              <lb/>
            limes punctum. </s>
            <s xml:space="preserve">Utrobique alterum alterius eſt limes, non
              <lb/>
            pars, & </s>
            <s xml:space="preserve">quatuor diverſa genera conſtituunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Superſicies eſt ni-
              <lb/>
            hil corporeum, ſed non & </s>
            <s xml:space="preserve">nihil ſuperficiale, quin immo par-
              <lb/>
            tes habet, & </s>
            <s xml:space="preserve">augeri poteſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">minui; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">eodem pacto linea
              <lb/>
            in ratione quidem ſuperficiei eſt nihil, ſed aliquid in ratione
              <lb/>
            lineæ; </s>
            <s xml:space="preserve">ac ipſum demum punctum eſt aliquid in ſuo genere,
              <lb/>
            licet in ratione lineæ ſit nihil.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">25. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc autem in iis ipſis maſſa quædam conſiderari poteſt
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0063-03" xlink:href="note-0063-03a" xml:space="preserve">Quo pacto no-
                <lb/>
              men maſſæ poſ-
                <lb/>
              ſit, motus de-
                <lb/>
              beat convenire
                <lb/>
              ſuperſiciebus,
                <lb/>
              lineis, punctis.</note>
            duarum dimenſionum, vel unius, vel etiam nullius continuæ
              <lb/>
            dimenſionis, ſed numeri punctorum tantummodo, uti quantitas
              <lb/>
            ejus generis deſignetur; </s>
            <s xml:space="preserve">quod ſi pro iis etiam uſurpetur nomen
              <lb/>
            maſſæ generaliter, motus quantitas definiri poterit per produ-
              <lb/>
            ctum ex velocitate, & </s>
            <s xml:space="preserve">maſſa; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi vero maſſæ nomen tribuen-
              <lb/>
            dum ſit ſoli corpori, tum motus quidem corporis menſura erit
              <lb/>
            maſſa in velocitatem ducta; </s>
            <s xml:space="preserve">ſuperficiei, lineæ, punctorum quot-
              <lb/>
            cunque motus pro menſura habebit quantitatem ſuperficiei, vel
              <lb/>
            lineæ vel numerum punctorum in velocitatem ducta; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed mo-
              <lb/>
            tus utique iis omnibus ſpeciebus tribuendus erit, eruntque qua-
              <lb/>
            tuor motuum genera, ut quatuor ſunt quantitatum, ſolidi, ſu-
              <lb/>
            perficiei, lineæ, punctorum; </s>
            <s xml:space="preserve">ac ut altera harum erit nihil in al-
              <lb/>
            terius ratione, non in ſua; </s>
            <s xml:space="preserve">ita alterius motus erit nihil in ra-
              <lb/>
            tione alterius, ſed erit ſane aliquid in ratione ſui, non pu-
              <lb/>
            rum nihil.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>