Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
61
61 (55)
62
62 (56)
63
63 (57)
64
64 (58)
65
65 (59)
66
66 (60)
67
67 (61)
68
68 (62)
69
69 (63)
70
70 (64)
< >
page |< < (60) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div103" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3053" xml:space="preserve">
              <pb o="60" file="0066" n="66" rhead="ALHAZEN"/>
            Et uiſus cõprehendit continuationem, & diſcernit inter cõtinuationẽ & contiguationẽ ex cõpre-
              <lb/>
            henſione aggregationis duorum terminorum duorum corporum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3054" xml:space="preserve"> Et uiſus non iudicat contigua-
              <lb/>
            tionem, niſi poſtquam ſciuerit, quòd utrumque duorum corporum contiguorum eſt diuerſum ab
              <lb/>
            altero:</s>
            <s xml:id="echoid-s3055" xml:space="preserve"> quoniam differentia, quæ eſt inter duo cõtigua, fortè inuenitur in duobus corporibus con-
              <lb/>
            tinuis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3056" xml:space="preserve"> Si ergo ſentiens non ſenſerit, quòd utrumq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3057" xml:space="preserve"> duorum corporum contiguorum eſt diuerſum
              <lb/>
            ab altero, & diſtinctum ab eo:</s>
            <s xml:id="echoid-s3058" xml:space="preserve">non ſentiet contiguationem, & iudicabit continuationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3059" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div104" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head126" xml:space="preserve" style="it">48. Numerus percipitur è uiſibilium diſtinctione. 101 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3060" xml:space="preserve">NVmerus uerò comprehenditur à uiſu, & numeri medietas.</s>
            <s xml:id="echoid-s3061" xml:space="preserve"> Quoniam uiſus comprehendit
              <lb/>
            in una hora multa uiſibilia ſimul:</s>
            <s xml:id="echoid-s3062" xml:space="preserve"> & cum uiſus comprehenderit diſtinctionem illorũ, com-
              <lb/>
            prehẽdet quodlibet illorũ eſſe diuerſum ab alio:</s>
            <s xml:id="echoid-s3063" xml:space="preserve"> & ſic comprehendit multitudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3064" xml:space="preserve"> Et uir-
              <lb/>
            tus diſtinctiua comprehendit numerum ex multitudine.</s>
            <s xml:id="echoid-s3065" xml:space="preserve"> Numerus ergo comprehenditur per ſen-
              <lb/>
            ſum uiſus ex cõprehenſione multorũ uiſibilium diſtinctorũ, quando uiſus cõprehendit ipſa ſimul:</s>
            <s xml:id="echoid-s3066" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & comprehenderit diſtinctionem illorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3067" xml:space="preserve"> & comprehenderit quòd quodlibet illorum eſt diuer-
              <lb/>
            ſum ab alio.</s>
            <s xml:id="echoid-s3068" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtum modum comprehenditur numerus per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3069" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div105" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head127" xml:space="preserve" style="it">49. Motus uiſibilis percipitur è mutatione ſitus eius in ſenſilitempore. 110 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3070" xml:space="preserve">MOtus autem comprehenditur à uiſu ex comparatione rei motæ ad aliud uiſibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s3071" xml:space="preserve"> Quoniam
              <lb/>
            quando uiſus comprehenderit uiſibile motum, & cum ipſo comprehenderit aliud uiſibi-
              <lb/>
            le, comprehendet ſitum eius reſpectu illius uiſibilis moti.</s>
            <s xml:id="echoid-s3072" xml:space="preserve"> Et cum illud uiſibile fuerit motũ,
              <lb/>
            & illud aliud uiſibile fuerit non motum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3073" xml:space="preserve"> per motum illius uiſibilis moti, ſitus illius uiſibilis moti di
              <lb/>
            uerſabitur reſpectu illius uiſibilis non moti.</s>
            <s xml:id="echoid-s3074" xml:space="preserve"> Et cum uiſus comprehenderit ipſum, & cum eo com-
              <lb/>
            prehenderit aliud uiſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s3075" xml:space="preserve"> comprehendet ſitum eius reſpectu illius uiſibilis, & comprehendet mo
              <lb/>
            tum eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3076" xml:space="preserve"> Motus ergo comprehenditur à uiſu ex comprehenſione diuerſitatis ſitus rei uiſæ motæ
              <lb/>
            reſpectu alterius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3077" xml:space="preserve"> Et motus cõprehenditur à uiſu ſecũdum aliquem trium modorũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3078" xml:space="preserve"> aut ex reſpectu
              <lb/>
            rei uiſæ motæ ad multa uiſibilia:</s>
            <s xml:id="echoid-s3079" xml:space="preserve"> aut ex reſpectu rei uiſæ motæ ad unum uiſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s3080" xml:space="preserve"> aut ex reſpectu rei
              <lb/>
            uiſæ motæ ad ipſum uiſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3081" xml:space="preserve"> Primum autẽ quando uiſus comprehenderit rẽ uiſam & eius motũ, &
              <lb/>
            comprehenderit ipſam reſpicientẽ aliquod uiſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s3082" xml:space="preserve"> deinde comprehenderitipſam reſpicientem a-
              <lb/>
            liquod aliud uiſibile diuerſum à primo, exiſtente uiſu in ſuo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s3083" xml:space="preserve"> ſentiet motũ illius rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3084" xml:space="preserve"> Reſpe
              <lb/>
            ctus autem rei uiſæ motæ ad unum ſolum uiſibile eſt, quando uiſus comprehẽderit rẽ uiſam motã,
              <lb/>
            & comprehenderit ſitum eius reſpectu alterius uiſibilis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3085" xml:space="preserve"> deinde cõprehenderit ſitũ eius, qui muta-
              <lb/>
            tus eſt reſpectu illius alterius uiſibilis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3086" xml:space="preserve"> aut quòd eſt remotius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3087" xml:space="preserve"> aut quòd propinquius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3088" xml:space="preserve"> aut quòd eſt
              <lb/>
            in parte altera, uiſu exiſtente in ſuo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s3089" xml:space="preserve"> aut per mutationem ſitus alicuius partis rei uiſæ motæ,
              <lb/>
            reſpectu illius uiſibilis immoti:</s>
            <s xml:id="echoid-s3090" xml:space="preserve"> aut per mutationem ſitus partiũ eius reſpectu uiſibilis illius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3091" xml:space="preserve"> & ſe-
              <lb/>
            cundum iſtum ultimũ modum comprehendit uiſus motum uiſibilis moti circulariter, quando ho-
              <lb/>
            mo comparauerit ipſum ad aliud uiſibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s3092" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit ſitũ rei uiſæ motæ, aut
              <lb/>
            ſitum partium eius, aut ſitũ alicuius partis eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3093" xml:space="preserve"> cõprehendet motũ rei uiſę motæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3094" xml:space="preserve"> Reſpectus autem
              <lb/>
            rei uiſæ motæ ad ipſum uiſum eſt, quando uiſus comprehendit rem uiſam motã, cõprehendetubr-
              <lb/>
            tatem eius & remotionẽ eius à uiſu:</s>
            <s xml:id="echoid-s3095" xml:space="preserve"> & cum uiſus fuerit quietus, & res uiſa fuerit mota:</s>
            <s xml:id="echoid-s3096" xml:space="preserve"> tunc muta-
              <lb/>
            bitur ſitus rei uiſæ motæ reſpectu uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3097" xml:space="preserve"> Si ergo motus rei uiſæ fuerit ſecundum ſpatium latũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3098" xml:space="preserve"> mu-
              <lb/>
            tabitur ubitas eius, & ſentiet uiſus mutationem ubitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3099" xml:space="preserve"> Et cum uiſus ſenſerit mutationem ubita-
              <lb/>
            tis eius, uiſu quieſcente, ſentiet motum eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3100" xml:space="preserve"> Et ſi motus rei uiſæ fuerit in longitudine extenſa inter
              <lb/>
            ipſum & uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3101" xml:space="preserve"> tuncres uiſa aut elongabitur à uiſu per motũ, aut appropinquabit.</s>
            <s xml:id="echoid-s3102" xml:space="preserve"> Et cũ uiſus ſen-
              <lb/>
            ſerit elongationem aut appropinquationem eius, uiſu exiſtẽte in ſuo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s3103" xml:space="preserve"> uiſus ſentiet motum e-
              <lb/>
            ius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3104" xml:space="preserve"> Et ſi motus rei uiſæ fuerit circularis, neceſſariò mutabitur pars rei uiſæ eius, quę opponitur ui-
              <lb/>
            ſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s3105" xml:space="preserve"> & cum illa pars rei uiſæ fuerit mutata, & ſenſerit uiſus mutation em eius, uiſu exiſtente in ſuo lo
              <lb/>
            co:</s>
            <s xml:id="echoid-s3106" xml:space="preserve"> ſentiet motum rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3107" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos comprehendit uiſus motum, quando ui-
              <lb/>
            ſus fuerit fixus in ſuo loco.</s>
            <s xml:id="echoid-s3108" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendet etiam motum ſecundum quemlibet iſtorũ mo-
              <lb/>
            dorum, quamuis uiſus etiam moueatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3109" xml:space="preserve"> Et hoc erit quando uiſus ſenſerit diuerſitatem ſitus rei ui-
              <lb/>
            ſæ motæ, ſentiendo, quòd illa diuerſitas non eſt propter motum eius, & diſtinguendo inter diuerſi
              <lb/>
            tatem ſitus, quæ accidit illi rei propter motum illius rei uiſæ, & inter diuerſitatem ſitus, quę accidit
              <lb/>
            ei propter motum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3110" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus ſenſerit diuerſitatem ſitus rei uiſæ, & ſenſerit, quòd diuer-
              <lb/>
            ſitas eius ſitus non eſt propter motum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3111" xml:space="preserve"> ſentiet motum rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3112" xml:space="preserve"> Et forma rei uiſæ motæ moue
              <lb/>
            tur etiam in uiſu propter motum eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3113" xml:space="preserve"> ſed uiſus non cõprehendit motum rei uiſæ ex motu ſuæ for-
              <lb/>
            mæ in uiſu tantùm:</s>
            <s xml:id="echoid-s3114" xml:space="preserve"> imo uiſus non comprehendit motum rei uiſæ, niſi ex comparatione reiuiſæ ad
              <lb/>
            aliam ſecundum modos, quos declarauimus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3115" xml:space="preserve"> quoniã forma rei uiſæ quieſcentis aliquando moue-
              <lb/>
            turin uiſu cum quiete rei uiſæ, & inde uiſus non comprehenditipſam motam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3116" xml:space="preserve"> Quoniã uiſus quan-
              <lb/>
            do mouebitur ſuper oppoſitionem rerum uiſarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3117" xml:space="preserve"> mouebitur forma cuiuslιbet rei uiſæ oppoſitæ
              <lb/>
            uiſui in ſuperficie uiſus apud motũ eius, ſiue quieſcat, ſiue moueatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3118" xml:space="preserve"> Et quia uiſus iam aſſuefactus
              <lb/>
            eſt ad motum formarum rerum uiſarum in ſuperficie eius cum quiete illarum rerum uiſarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3119" xml:space="preserve"> non
              <lb/>
            iudicabit motum rei uiſæ propter motum formæ eius, niſi quando in uiſum peruenerit forma ali-
              <lb/>
            cuius rei uiſæ, & comprehenderit uiſus diuerſitatẽ ſitus formæ rei uiſæ motæ, reſpectu alterius for-
              <lb/>
            mæ rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3120" xml:space="preserve"> aut ex mutatione formarum in eodem loco uiſus, qui erιt in loco circulari.</s>
            <s xml:id="echoid-s3121" xml:space="preserve"> Motus er-
              <lb/>
            go non comprehenditur à uiſu, niſi ſecundum modos, quos diſtinximus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3122" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>