Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of handwritten notes
<
1 - 4
[out of range]
>
<
1 - 4
[out of range]
>
page
|<
<
(18)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
18
"
file
="
0070
"
n
="
70
"
rhead
="
THEORIÆ
"/>
ræ legibus ſtabiliendis locum habere non poteſt. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Habet lo-
<
lb
/>
cum laxior quædam inductio, quæ, ut adhiberi poſſit,
<
lb
/>
debet eſſe ejuſmodi, ut inprimis in omnibus iis caſibus, qui
<
lb
/>
ad trutinam ita revocari poſſunt, ut deprehendi debeat, an
<
lb
/>
ea lex obſervetur, eadem in iis omnibus inveniatur, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ii
<
lb
/>
non exiguo numero ſint; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">in reliquis vero, ſi quæ pr ima
<
lb
/>
fronte contraria videantur, re accuratius perſpecta, cum
<
lb
/>
illa lege poſſint omnia conciliari; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">licet, an eo potiſſimum
<
lb
/>
pacto concilientur, immediate innoteſcere, nequaqnam poſ-
<
lb
/>
ſit. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Si eæ conditiones habeantur; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">inductio ad legem ſtabi-
<
lb
/>
liendam cenſeri debet idonea. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sic quia videmus corpora
<
lb
/>
tam multa, quæ habemus præ manibus, aliis corporibus re-
<
lb
/>
ſiſtere, ne in eorum locum adveniant, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">loco cedere, ſi
<
lb
/>
reſiſtendo ſint imparia, potius, quam eodem perſtare ſimul;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">impenetrabilitatem corporum admittimus; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nec obeſt, quod
<
lb
/>
quædam corpora videamus intra alia, licet duriſſima, inſi-
<
lb
/>
nuari, ut oleum in marmora, lumen in cryſtalla, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">gem-
<
lb
/>
mas. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Videmus enim hoc phænomenum facile conciliari
<
lb
/>
cum ipſa impenetrabilitate, dicendo, per vacuos corporum
<
lb
/>
poros ea corpora permeare. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">(Num. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">135) Præterea, quæ-
<
lb
/>
cunque proprietates abſolutæ, nimirum quæ relationem non
<
lb
/>
habent ad noſtros ſenſus, deteguntur generaliter in maſſis
<
lb
/>
ſenſibilibus corporum, eaſdem ad quaſcunque utcunque exi-
<
lb
/>
guas particulas debemus transſerre; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">niſi poſitiva aliqua ratio
<
lb
/>
obſtet, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">niſi ſint ejuſmodi, quæ pendeant a ratione to-
<
lb
/>
tius, ſeu multitudinis, contradiſtincta a ratione partis. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Primum evincitur ex eo, quod magna, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">parva ſunt re-
<
lb
/>
ſpectiva, ac inſenſibilia dicuntur ea, quæ reſpectu noſtræ
<
lb
/>
molis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">noſtrorum ſenſuum ſunt exigua. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quare ubi agi-
<
lb
/>
tur de proprietatibus abſolutis non reſpectivis, quæcunque
<
lb
/>
communia videmus in iis, quæ intra limites continentur no-
<
lb
/>
bis ſenſibiles, ea debemus cenſere communia etiam infra eos
<
lb
/>
limites: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nam ii limites reſpectu rerum, ut ſunt in ſe, ſunt
<
lb
/>
accidentales, adeoque ſiqua fuiſſet analogiæ læſio, poterat il-
<
lb
/>
la multo facilius cadere intra limites nobis ſenſibiles, qui tan-
<
lb
/>
to laxiores ſunt, quam infra eos, adeo nimirum propinquos
<
lb
/>
nihilo. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quod nulla ceciderit, indicio eſt, nullam eſſe. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Id
<
lb
/>
indicium non eſt evidens, ſed ad inveſtigationis principia
<
lb
/>
pertinet, quæ ſi juxta quaſdam prudentes regulas fiat, ſuc-
<
lb
/>
ceſſum habere ſolet. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Cum id indicium fallere poſſit; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">fieri
<
lb
/>
poteſt, ut committatur error, ſed contra ipſum errorem habe-
<
lb
/>
bitur præſumptio, ut etiam in jure appellant, donec poſitiva
<
lb
/>
ratione evincatur oppoſitum. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Hinc addendum fuit, niſi ratio
<
lb
/>
poſitiva obſtet. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sic contra haſce regulas peccaret, qui dic
<
unsure
/>
e-
<
lb
/>
ret, corpora quidem magna compenetrari, ac replicari, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
inertia carere non poſſe, compenetrari tamen poſſe, vel
<
lb
/>
replicari, vel ſine inertia eſſe exiguas eorum partes. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">At ſi
<
lb
/>
proprietas ſit reſpectiva, reſpectu noſtrorum ſenſuum, </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>