Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of contents

< >
[31.] FINIS.
[32.] CATALOGUS OPERUM P. ROGERII JOSEPHI BOSCOVICH S. J. impreſſorum uſque ad initium anni 1763. Opera, & opuſcula iuſtæ molis.
[33.] Adnotationes in aliorum Opera.
[34.] Diſſertationes impreſſæ pro exercitationibus annuis, & publice propugnatæ: omnes in 4.
[35.] Inſerta.
[36.] In Monumentis Acad. Bononienſis.
[37.] In Romano Litteratorum diario vulgo Giornale de' Lette-rati appreſſo i Fratelli Pagliarini.
[38.] In aliis Monumentis.
[39.] Poetica.
[40.] MONITUM.
< >
page |< < (21) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="21" file="0073" n="73" rhead="PARS PRIMA."/>
            cedens dies eſt in continua illa ſerie primus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſequens po-
              <lb/>
            ftremus. </s>
            <s xml:space="preserve">Illorum omnium dierum magnitudines continenter
              <lb/>
            fluunt ſine ullo ſaltu: </s>
            <s xml:space="preserve">nos, intermediis omiſſis, ſaltum com-
              <lb/>
            mittimus, non Natura. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque huic ſimilis reſponſio eſt ad o-
              <lb/>
            mnes reliquos caſus ejuſmodi, in quibus initia, & </s>
            <s xml:space="preserve">fines conti-
              <lb/>
            nenter non fluunt, ſed a nobis per ſaltum accipiuntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic
              <lb/>
            ubi pendulum oſcillat in aere; </s>
            <s xml:space="preserve">ſequens oſcillatio per finitam
              <lb/>
            magnitudinem diſtat a præcedente; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed & </s>
            <s xml:space="preserve">initium, & </s>
            <s xml:space="preserve">finis ejus
              <lb/>
            finito intervallo temporis diſtat a præcedentis initio, & </s>
            <s xml:space="preserve">fine,
              <lb/>
            ac intermedii termini continua ſerie fluente a prima oſcillatio-
              <lb/>
            ne ad ſecundam eſſent ii, qui haberentur, ſi primæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſecun-
              <lb/>
            dæ oſcillationis arcu in æqualem partium numerum diviſo, aſ-
              <lb/>
            ſumeretur via confecta, vel tempus in ea impenſum, interjacens
              <lb/>
            inter fines partium omnium proportionalium, ut inter trien-
              <lb/>
            tem, vel quadrantem prioris arcus, & </s>
            <s xml:space="preserve">trientem, vel quadran-
              <lb/>
            tem poſterioris, quod ad omnes ejus generis caſus facile trans-
              <lb/>
            ferri poteſt, in quibus ſemper immediate etiam demonſtrari
              <lb/>
            poteſt illud, continuitatem nequaquam violari.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">46. </s>
            <s xml:space="preserve">Secunda claſſis caſuum eſt ea, in qua videtur aliquid
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0073-01" xlink:href="note-0073-01a" xml:space="preserve">Exempla ſe-
                <lb/>
              cundi generis,
                <lb/>
              ubi mutatio fit
                <lb/>
              celerrime, ſed
                <lb/>
              non momento
                <lb/>
              temporis.</note>
            momento temporis peragi, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen peragitur tempore ſuc-
              <lb/>
            ceſſivo, ſed perbrevi. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt, qui objiciant pro violatione con-
              <lb/>
            tinuitatis caſum, quo quiſquam manu lapidem tenens, ipſi ſta-
              <lb/>
            tim det velocitatem quandam finitam: </s>
            <s xml:space="preserve">alius objicit aquæ e va-
              <lb/>
            ſe effluentis, foramine conſtituto aliquanto infra ſuperficiem
              <lb/>
            ipſius aquæ, velocitatem oriri momento temporis finitam. </s>
            <s xml:space="preserve">At
              <lb/>
            in priore caſu admodum evidens eſt, momento temporis velo-
              <lb/>
            citatem finitam nequaquam produci. </s>
            <s xml:space="preserve">Tempore opus eſt, ut-
              <lb/>
            cunque breviſſimo, ad excurſum ſpirituum per nervos, & </s>
            <s xml:space="preserve">mu-
              <lb/>
            ſculos, ad fibrarum tenſionem, & </s>
            <s xml:space="preserve">alia ejuſmodi: </s>
            <s xml:space="preserve">ac idcirco ut
              <lb/>
            velocitatem aliquam ſenſibilem demus lapidi, manum retrahi-
              <lb/>
            mus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſum aliquandiu, perpetuo accelerantes, retinemus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Sic etiam, ubi tormentum bellicum exploditur, videtur mo-
              <lb/>
            mento temporis emitti globus, ac totam celeritatem acquire-
              <lb/>
            re; </s>
            <s xml:space="preserve">at id ſucceſſive fieri, patet vel inde, quod debeat inflam-
              <lb/>
            mari tota maſſa pulveris pyrii, & </s>
            <s xml:space="preserve">dilatari aer, ut elaſticitate
              <lb/>
            ſua globum acceleret, quod quidem fit omnino per omnes
              <lb/>
            gradus. </s>
            <s xml:space="preserve">Succeſſionem multo etiam melius videmus in globo,
              <lb/>
            qui ab elaſtro ſibi relicto propellatur: </s>
            <s xml:space="preserve">quo elaſticitas eſt major,
              <lb/>
            eo citius, ſed nunquam momento temporis velocitas in glo-
              <lb/>
            bum inducitur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">47. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc exempla illud præſtant, quod aqua perporos ſpon-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0073-02" xlink:href="note-0073-02a" xml:space="preserve">Applicatio ip-
                <lb/>
              ſorum ad alia,
                <lb/>
              rominatim ad
                <lb/>
              effluxum aquæ
                <lb/>
              e vaſe.</note>
            giæ ingreſſa reſpectu impenetrabilitatis, ut ea reſponſione uti
              <lb/>
            poſſimus in aliis caſibus omnibus, in quibus acceſſio ali-
              <lb/>
            qua magnitudinis videtur fieri tota momento temporis; </s>
            <s xml:space="preserve">ut
              <lb/>
            nimirum dicamus fieri tempore breviſſimo, utique per omnes
              <lb/>
            intermedias magnitudines, ac illæſa penitus lege continuitatis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc & </s>
            <s xml:space="preserve">in aquæ effluentis exemplo res eodem redit, ut non
              <lb/>
            unico momento, ſed ſucceſſivo aliquo tempore, & </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>