Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of handwritten notes
<
1 - 4
[out of range]
>
<
1 - 4
[out of range]
>
page
|<
<
(21)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
21
"
file
="
0073
"
n
="
73
"
rhead
="
PARS PRIMA.
"/>
cedens dies eſt in continua illa ſerie primus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſequens po-
<
lb
/>
ftremus. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Illorum omnium dierum magnitudines continenter
<
lb
/>
fluunt ſine ullo ſaltu: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">nos, intermediis omiſſis, ſaltum com-
<
lb
/>
mittimus, non Natura. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Atque huic ſimilis reſponſio eſt ad o-
<
lb
/>
mnes reliquos caſus ejuſmodi, in quibus initia, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">fines conti-
<
lb
/>
nenter non fluunt, ſed a nobis per ſaltum accipiuntur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sic
<
lb
/>
ubi pendulum oſcillat in aere; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſequens oſcillatio per finitam
<
lb
/>
magnitudinem diſtat a præcedente; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſed & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">initium, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">finis ejus
<
lb
/>
finito intervallo temporis diſtat a præcedentis initio, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">fine,
<
lb
/>
ac intermedii termini continua ſerie fluente a prima oſcillatio-
<
lb
/>
ne ad ſecundam eſſent ii, qui haberentur, ſi primæ, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſecun-
<
lb
/>
dæ oſcillationis arcu in æqualem partium numerum diviſo, aſ-
<
lb
/>
ſumeretur via confecta, vel tempus in ea impenſum, interjacens
<
lb
/>
inter fines partium omnium proportionalium, ut inter trien-
<
lb
/>
tem, vel quadrantem prioris arcus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">trientem, vel quadran-
<
lb
/>
tem poſterioris, quod ad omnes ejus generis caſus facile trans-
<
lb
/>
ferri poteſt, in quibus ſemper immediate etiam demonſtrari
<
lb
/>
poteſt illud, continuitatem nequaquam violari.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">46. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Secunda claſſis caſuum eſt ea, in qua videtur aliquid
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0073-01
"
xlink:href
="
note-0073-01a
"
xml:space
="
preserve
">Exempla ſe-
<
lb
/>
cundi generis,
<
lb
/>
ubi mutatio fit
<
lb
/>
celerrime, ſed
<
lb
/>
non momento
<
lb
/>
temporis.</
note
>
momento temporis peragi, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">tamen peragitur tempore ſuc-
<
lb
/>
ceſſivo, ſed perbrevi. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sunt, qui objiciant pro violatione con-
<
lb
/>
tinuitatis caſum, quo quiſquam manu lapidem tenens, ipſi ſta-
<
lb
/>
tim det velocitatem quandam finitam: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">alius objicit aquæ e va-
<
lb
/>
ſe effluentis, foramine conſtituto aliquanto infra ſuperficiem
<
lb
/>
ipſius aquæ, velocitatem oriri momento temporis finitam. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">At
<
lb
/>
in priore caſu admodum evidens eſt, momento temporis velo-
<
lb
/>
citatem finitam nequaquam produci. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Tempore opus eſt, ut-
<
lb
/>
cunque breviſſimo, ad excurſum ſpirituum per nervos, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">mu-
<
lb
/>
ſculos, ad fibrarum tenſionem, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">alia ejuſmodi: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ac idcirco ut
<
lb
/>
velocitatem aliquam ſenſibilem demus lapidi, manum retrahi-
<
lb
/>
mus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ipſum aliquandiu, perpetuo accelerantes, retinemus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Sic etiam, ubi tormentum bellicum exploditur, videtur mo-
<
lb
/>
mento temporis emitti globus, ac totam celeritatem acquire-
<
lb
/>
re; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">at id ſucceſſive fieri, patet vel inde, quod debeat inflam-
<
lb
/>
mari tota maſſa pulveris pyrii, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">dilatari aer, ut elaſticitate
<
lb
/>
ſua globum acceleret, quod quidem fit omnino per omnes
<
lb
/>
gradus. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Succeſſionem multo etiam melius videmus in globo,
<
lb
/>
qui ab elaſtro ſibi relicto propellatur: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">quo elaſticitas eſt major,
<
lb
/>
eo citius, ſed nunquam momento temporis velocitas in glo-
<
lb
/>
bum inducitur.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">47. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Hæc exempla illud præſtant, quod aqua perporos ſpon-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0073-02
"
xlink:href
="
note-0073-02a
"
xml:space
="
preserve
">Applicatio ip-
<
lb
/>
ſorum ad alia,
<
lb
/>
rominatim ad
<
lb
/>
effluxum aquæ
<
lb
/>
e vaſe.</
note
>
giæ ingreſſa reſpectu impenetrabilitatis, ut ea reſponſione uti
<
lb
/>
poſſimus in aliis caſibus omnibus, in quibus acceſſio ali-
<
lb
/>
qua magnitudinis videtur fieri tota momento temporis; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ut
<
lb
/>
nimirum dicamus fieri tempore breviſſimo, utique per omnes
<
lb
/>
intermedias magnitudines, ac illæſa penitus lege continuitatis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Hinc & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">in aquæ effluentis exemplo res eodem redit, ut non
<
lb
/>
unico momento, ſed ſucceſſivo aliquo tempore, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>