7367OPTICAE LIBER II.
ſignificationem ſecundum uias, quarum declarationem prædiximus.
Et iſtæ ſunt intentiones, qua-
rum declarationem intendimus in hoc opere.
rum declarationem intendimus in hoc opere.
DE DIVERSITATE COMPREHENSIONIS VISVS AB
intentionibus particularibus. Cap. III.
63. Viſus plures uiſibiles ſpecies ſimul percipit. 2 p 4.
IAm declaratum eſt, quomodo uiſus comprehẽdat quamlibet intentionum particularium, quæ
comprehenduntur per ſenſum uiſus. Et uiſus non comprehendit niſi formas uiſibilium, quæ
ſunt corpora: ſed formæ uiſibilium ſunt compoſitæ exintentionibus particularibus prædictis,
ſicut, figura, & magnitudine, & colore, & ſitu, & ordine, & ſimilibus. Viſus ergo non comprehendit
quamlibet intentionum, niſi ex comprehenſione formarum uiſibilium compoſitarum ex intentio-
nibus particularibus: & uiſus comprehendit quamlibet formarum uiſibilium ſecundum intentio-
nes particulares, quæ ſunt in formis uiſibilibus: & nihil comprehendit uiſus ex intentionibus par-
ticularibus per ſe: quoniam nulla intentionum prædictarum eſt ſola per ſe. Nam omnes iſtæ parti-
culares intentiones non inueniũtur, niſi in corporibus, & nullum corpus eſt, in quo eſt aliqua iſta-
rum intentionum ſola ſine alia. Viſus ergo non comprehendit niſi formas uiſibilium: ſed quælibet
forma uiſibilium eſt compoſita ex multis intentionibus particularibus. Ergo uiſus comprehendit
in qualibet formarum uiſibilium multas intentiones particulares, quæ diſtinguuntur in imagina-
tione. Viſus ergo comprehendit quamlibet intentionũ particularium apud uiſionem rei uiſæ, con-
iunctam cum intentione aliqua particulari: deinde ex diſtinctione eius inter intentiones, quæ ſunt
in forma, comprehendit quamlibet intentionum per ſe.
comprehenduntur per ſenſum uiſus. Et uiſus non comprehendit niſi formas uiſibilium, quæ
ſunt corpora: ſed formæ uiſibilium ſunt compoſitæ exintentionibus particularibus prædictis,
ſicut, figura, & magnitudine, & colore, & ſitu, & ordine, & ſimilibus. Viſus ergo non comprehendit
quamlibet intentionum, niſi ex comprehenſione formarum uiſibilium compoſitarum ex intentio-
nibus particularibus: & uiſus comprehendit quamlibet formarum uiſibilium ſecundum intentio-
nes particulares, quæ ſunt in formis uiſibilibus: & nihil comprehendit uiſus ex intentionibus par-
ticularibus per ſe: quoniam nulla intentionum prædictarum eſt ſola per ſe. Nam omnes iſtæ parti-
culares intentiones non inueniũtur, niſi in corporibus, & nullum corpus eſt, in quo eſt aliqua iſta-
rum intentionum ſola ſine alia. Viſus ergo non comprehendit niſi formas uiſibilium: ſed quælibet
forma uiſibilium eſt compoſita ex multis intentionibus particularibus. Ergo uiſus comprehendit
in qualibet formarum uiſibilium multas intentiones particulares, quæ diſtinguuntur in imagina-
tione. Viſus ergo comprehendit quamlibet intentionũ particularium apud uiſionem rei uiſæ, con-
iunctam cum intentione aliqua particulari: deinde ex diſtinctione eius inter intentiones, quæ ſunt
in forma, comprehendit quamlibet intentionum per ſe.
64. Viſio fit aſpectu, aut obtutu. 51 p 3.
ET iam declaratum eſt, & determinatum, qualiter uiſus comprehẽdat formas uiſibilium, quæ
componuntur ex intentionibus particularibus. Et quędam intentiones particulares, ex qui-
bus componuntur formæ uiſibilium, apparent apud aſpectum rei uiſæ: & quædam non ap-
parent, niſi poſt intuitionem & conſiderationem ſubtilem: ſicut ſcriptura ſubtilis, & lineatio ſubti-
lis, & diuerſitas colorum conſimilium ferè. Et genéraliter omnes intentiones ſubtiles non appa-
rent uiſui apud aſpectum rei uiſæ, ſed poſt intuitionem & conſiderationem. Et forma rei uiſæ com-
prehenſa per ſenſum uiſus, eſt illa quæ componitur ex omnibus intentionibus particularibus, quæ
ſunt ex forma rei uiſæ, quas poſsibile eſt uiſum comprehendere. Et uiſus non comprehendit ue-
ram formam rei uiſæ, niſi per comprehenſionem omnium intentionum particularium, quæ ſunt in
forma rei uiſæ. Et cum ita ſit, forma ergo uera rei uiſæ, in qua ſunt intentiones ſubtiles, non com-
prehenditura à uiſu, niſi poſt intuitionem. Et cum uiſus nõ comprehendat ſubtiles intentiones, niſi
per intuitionem, & non appareant intentiones ſubtiles uiſui apud aſpectum rei uiſæ: quando igi-
tur uiſus comprehenderit aliquam rem uiſam, & comprehenderit formam eius, & fuerint in illa re
uiſa ſubtiles intentiones, non apparentillæ per aſpectũ, ſed per intuitionem. Cum ergo uiſus com-
prehenderit aliquam rem uiſam, & non fuerit in ea aliqua intentio ſubtilis: comprehendet ueram
eius formam: quamuis non certificabit, quod illa forma eſt uera, niſi poſtquam habuerit fortem in-
tuitionem ſuper quamlibet partem illius rei uiſæ, & certificauerit, quòd nulla intentio ſubtilis eſt
in ea, & tunc certificabit quod forma, quam comprehendit, eſt uera forma. Secundum ergo omnes
diſpoſitiones non certificat uiſus formam rei uiſæ, niſi per conſiderationem omnium partium rei
uiſæ, & per intuitionem omnium partium, quæ poſſunt apparere in re uiſa. Et quia hoc eſt decla-
ratum, dicamus quòd comprehenſio uiſibilium erit ſecundum duos modos, quiſunt comprehen-
ſio ſuperficialis, & comprehenſio per intuitionem, quæ profundum aſpicit. Quoniam quando ui-
ſus aſpicit rem uiſam, comprehendit intentiones manifeſtas, quæ ſunt in ea apud aſpectum: dein-
de ſi præter illud inſpexerit ipſam, & conſiderauerit omnes partes eius, certificabit formam eius: ſi
autem non intuetur partes eius, non comprehendet formam certificatam. Et illa forma, quæ eſt in
uiſu, aut erit uera eius forma, ſed uiſus non certificat, quòd ſit uera eius forma: aut non erit forma
eius uera. Et cum ita ſit, comprehenſio ergo uiſibilium erit ſecundum duos modos: & eſt compre-
henſio ſuperficialis, quæ eſt in primo aſpectu, & comprehenſio, quæ eſt per intuitionem. Compre-
henſio autem per primum aſpectum, eſt comprehenſio non certificata: & comprehenſio per intui-
tionem, eſt comprehenſio, per quam certificantur formæ uiſibilium.
componuntur ex intentionibus particularibus. Et quędam intentiones particulares, ex qui-
bus componuntur formæ uiſibilium, apparent apud aſpectum rei uiſæ: & quædam non ap-
parent, niſi poſt intuitionem & conſiderationem ſubtilem: ſicut ſcriptura ſubtilis, & lineatio ſubti-
lis, & diuerſitas colorum conſimilium ferè. Et genéraliter omnes intentiones ſubtiles non appa-
rent uiſui apud aſpectum rei uiſæ, ſed poſt intuitionem & conſiderationem. Et forma rei uiſæ com-
prehenſa per ſenſum uiſus, eſt illa quæ componitur ex omnibus intentionibus particularibus, quæ
ſunt ex forma rei uiſæ, quas poſsibile eſt uiſum comprehendere. Et uiſus non comprehendit ue-
ram formam rei uiſæ, niſi per comprehenſionem omnium intentionum particularium, quæ ſunt in
forma rei uiſæ. Et cum ita ſit, forma ergo uera rei uiſæ, in qua ſunt intentiones ſubtiles, non com-
prehenditura à uiſu, niſi poſt intuitionem. Et cum uiſus nõ comprehendat ſubtiles intentiones, niſi
per intuitionem, & non appareant intentiones ſubtiles uiſui apud aſpectum rei uiſæ: quando igi-
tur uiſus comprehenderit aliquam rem uiſam, & comprehenderit formam eius, & fuerint in illa re
uiſa ſubtiles intentiones, non apparentillæ per aſpectũ, ſed per intuitionem. Cum ergo uiſus com-
prehenderit aliquam rem uiſam, & non fuerit in ea aliqua intentio ſubtilis: comprehendet ueram
eius formam: quamuis non certificabit, quod illa forma eſt uera, niſi poſtquam habuerit fortem in-
tuitionem ſuper quamlibet partem illius rei uiſæ, & certificauerit, quòd nulla intentio ſubtilis eſt
in ea, & tunc certificabit quod forma, quam comprehendit, eſt uera forma. Secundum ergo omnes
diſpoſitiones non certificat uiſus formam rei uiſæ, niſi per conſiderationem omnium partium rei
uiſæ, & per intuitionem omnium partium, quæ poſſunt apparere in re uiſa. Et quia hoc eſt decla-
ratum, dicamus quòd comprehenſio uiſibilium erit ſecundum duos modos, quiſunt comprehen-
ſio ſuperficialis, & comprehenſio per intuitionem, quæ profundum aſpicit. Quoniam quando ui-
ſus aſpicit rem uiſam, comprehendit intentiones manifeſtas, quæ ſunt in ea apud aſpectum: dein-
de ſi præter illud inſpexerit ipſam, & conſiderauerit omnes partes eius, certificabit formam eius: ſi
autem non intuetur partes eius, non comprehendet formam certificatam. Et illa forma, quæ eſt in
uiſu, aut erit uera eius forma, ſed uiſus non certificat, quòd ſit uera eius forma: aut non erit forma
eius uera. Et cum ita ſit, comprehenſio ergo uiſibilium erit ſecundum duos modos: & eſt compre-
henſio ſuperficialis, quæ eſt in primo aſpectu, & comprehenſio, quæ eſt per intuitionem. Compre-
henſio autem per primum aſpectum, eſt comprehenſio non certificata: & comprehenſio per intui-
tionem, eſt comprehenſio, per quam certificantur formæ uiſibilium.
65. Viſio per aſpectum, fit per quemlibet pyramidis opticæ radium: per obtutum uerò fit per
ſolum axem. 52 p 3.
ſolum axem. 52 p 3.
ET cum hoc declaratum ſit, dicamus quòd intuitio, per quam comprehenduntur ueræ formæ
uiſibilium, erit per ipſum uiſum, & erit per diſtinctionẽ. Quoniam iam declaratũ eſt in diſtin-
ctione linearum radialium [8 n] quòd formæ, quæ à uiſu comprehenduntur ex axe radiali,
& exillo, qui eſt prope axem, ſunt manifeſtiores, & maioris certificationis, formis, quæ compre-
uiſibilium, erit per ipſum uiſum, & erit per diſtinctionẽ. Quoniam iam declaratũ eſt in diſtin-
ctione linearum radialium [8 n] quòd formæ, quæ à uiſu comprehenduntur ex axe radiali,
& exillo, qui eſt prope axem, ſunt manifeſtiores, & maioris certificationis, formis, quæ compre-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib