Vitruvius, De architectura libri decem ad Caesarem Augustum, omnibus omnium editionibus longè emendatiores, collatis veteribus exemplis

Table of contents

< >
[31.] IN CAPVT IIII. ANNOTAT.
[32.] De fundamentis murorum & turrium. # CAP. # V.
[33.] IN CAPVT V. ANNOTAT.
[34.] Propugnaculi Ichnographia.
[35.] De diuiſione operum, quæ intra muros ſunt, et eorum diſpo-ſitione, vt ventorum noxij flat{us} vitentur.# CAP. # VI.
[36.] IN CAPVT VI. ANNOTAT.
[37.] De electione locorum ad vſum communem ciuit atis. # CAP. # VII.
[38.] IN CAPVT VII. ANNOTAT.
[39.] M. VITRVVII POLLIONIS DE ARCHI-TECTVRA LIBER SECVNDVS. PRAEFATIO.
[40.] NEM ANNOTATIONVM PHILANDRI LIBER SECVNDVS. IN PROOEMIVM ANNOT.
[41.] De priſcorum hominum vita, & de initijs humanitatis at-que tectorum, & incrementis eorum.# CAP. # I.
[42.] IN CAPVT I. ANNOTATIONES.
[43.] De principijs rerum ſecundum Philoſophorum opiniones. # CAPVT # II.
[44.] IN CAPVT II. ANNOTAT.
[45.] De laterib{us}, ex qua terra, quo tempore, & qua forma ducieos oporteat. # CAP. # III.
[46.] IN CAPVT III. ANNOTAT.
[47.] De arena, & ei{us} generib{us}. # CAP. # IIII.
[48.] IN CAPVT IIII. ANNOTAT.
[49.] De calce, & vnde coquatur optima. # CAP. # V.
[50.] IN CAPVT V. ANNOTAT.
[51.] De puluere Puteolano & ei{us} vſu. # CAP. # VI.
[52.] IN CAPVT VI. ANNOTAT.
[53.] Delapicidinis, earum\’ qualitatib{us}. # CAP. # VII.
[54.] IN CAPVT VII. ANNOTAT.
[55.] De generib{us} ſtructuræ, & earum qualitatib{us}, modis ac locis. # CAP. # VIII.
[56.] IN CAPVT VIII. ANNOTAT.
[57.] De materie cædenda, & de arborum quarundam pro-prietatib{us}. # CAP. IX.
[58.] IN CAPVT IX. ANNOTAT.
[59.] De abiete ſupernate & infernate, cum Apennini deſcri-ptione. # CAP. X.
[60.] IN CAPVT X. ANNOTAT.
< >
page |< < (54) of 530 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div52" type="section" level="1" n="52">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4112" xml:space="preserve">
              <pb o="54" file="074" n="74" rhead="M. VITRVVII POLL."/>
            nam foßiciam testimonio eſt, quod falſum eſſe vſu comprobatum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s4113" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4114" xml:space="preserve">Procreatur id genus arenæ, quod dicitur carbunculus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4115" xml:space="preserve">] Car-
              <lb/>
            buncul{us} etiam eſt terra, Plinio lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4116" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">XVII</emph>
            . </s>
            <s xml:id="echoid-s4117" xml:space="preserve">cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s4118" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">IIII</emph>
            . </s>
            <s xml:id="echoid-s4119" xml:space="preserve">De gemma carbunculo
              <lb/>
            ignorat nemo, ſed pro rubore, fulgoréue atque etiam magnitudine diuerſa facta
              <lb/>
            ſunt nomina. </s>
            <s xml:id="echoid-s4120" xml:space="preserve">Nam qui egregiè rubent & </s>
            <s xml:id="echoid-s4121" xml:space="preserve">valde ardent κατ’ {δζ}οχ{η\‘ν} Græci ἄνθρα-
              <lb/>
            κας, Latini carbunculos, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4122" xml:space="preserve">cum Ouidio aliqui pyropos appellant (quo in loco puto
              <lb/>
            metallum intelligi ex Plinio lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4123" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">XXXIIII</emph>
            . </s>
            <s xml:id="echoid-s4124" xml:space="preserve">cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s4125" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">VIII</emph>
            .) </s>
            <s xml:id="echoid-s4126" xml:space="preserve">vulg{us} rubinos, qui
              <lb/>
            purpureum colorem in oculos vibrant, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4127" xml:space="preserve">vt vtar Plinij verbis, quorum extrem{us}
              <lb/>
            ignicul{us} in amethysti violam exit, amethystiɀontes vocantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4128" xml:space="preserve">Quib{us} rubor & </s>
            <s xml:id="echoid-s4129" xml:space="preserve">
              <lb/>
            fulgor ſunt dilutiores, eos veteres candidos vocabant, nostra æt{as} balaios, vti rubros
              <lb/>
            paruos ſpinol{as}, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4130" xml:space="preserve">quos illi carchedonios, nigrioris ſcilicet aſpect{us}, granatos. </s>
            <s xml:id="echoid-s4131" xml:space="preserve">Nomen
              <lb/>
            ſortitos eſſe, quod ſoli expoſiti flagrent colore ardentib{us} carbonib{us} ſimili, vel vn{us}
              <lb/>
            Marbode{us} in libello de lapidib{us} pretioſis autor eſſe poterit his verſib{us}:</s>
            <s xml:id="echoid-s4132" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4133" xml:space="preserve">Ardentes gemm{as} ſuperat carbuncul{us} omnes.</s>
            <s xml:id="echoid-s4134" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4135" xml:space="preserve">Nam velut ignit{us} radios iacit vndique carbo.</s>
            <s xml:id="echoid-s4136" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s4137" xml:space="preserve">Species ei{us} idem duodecim eſſe memorat, Euax vndecim, plini{us} lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4138" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">XXXVII</emph>
            .
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4139" xml:space="preserve">aliquot. </s>
            <s xml:id="echoid-s4140" xml:space="preserve">Vide Albertum cognomento magnum mineralium libri ſecundi, tractatu
              <lb/>
            ſecundo, cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s4141" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">III</emph>
            . </s>
            <s xml:id="echoid-s4142" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s4143" xml:space="preserve">Bartholomæum Anglicum lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s4144" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">XVI</emph>
            . </s>
            <s xml:id="echoid-s4145" xml:space="preserve">Hoc autem arenæ ge-
              <lb/>
            n{us} fieri in Hetruria ex materia quæ ignib{us} natura intra montes incluſis perusta
              <lb/>
            ita reddita ſit, vt topho ſit mollior, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4146" xml:space="preserve">ſolidior quàm terra non cocta, ex Vitruuio
              <lb/>
            tradit Leo Baptista. </s>
            <s xml:id="echoid-s4147" xml:space="preserve">At ille non id dicit, ſed ex materia quadam molliori topho, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4148" xml:space="preserve">
              <lb/>
            terra ſolidiori, quæ ignib{us} natura peruritur, fieri carbunculum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4149" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div53" type="section" level="1" n="53">
          <head xml:id="echoid-head75" style="it" xml:space="preserve">Delapicidinis, earum\’ qualitatib{us}. # CAP. # VII.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4150" xml:space="preserve">DE calce & </s>
            <s xml:id="echoid-s4151" xml:space="preserve">arena quibus varietatibus ſint, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4152" xml:space="preserve">quas ha-
              <lb/>
            beant virtutes dixi, ſequitur ordo de lapicidinis expli-
              <lb/>
            care, de quibus & </s>
            <s xml:id="echoid-s4153" xml:space="preserve">quadrata ſaxa, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4154" xml:space="preserve">cæmentorum ad
              <lb/>
            ædificia eximuntur copiæ & </s>
            <s xml:id="echoid-s4155" xml:space="preserve">comparantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4156" xml:space="preserve">Hæ au-
              <lb/>
            tem inueniuntur eſſe diſparibus & </s>
            <s xml:id="echoid-s4157" xml:space="preserve">diſsimilibus virtu-
              <lb/>
            tibus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4158" xml:space="preserve">Sunt enim aliæ molles, vti ſunt circa vrbem ru-
              <lb/>
            bræ, Pallienſes, Fidenates, Albanæ: </s>
            <s xml:id="echoid-s4159" xml:space="preserve">aliæ temperatæ, vti Tyburtinæ, Ami-
              <lb/>
            terninæ, Soractinæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4160" xml:space="preserve">quæ ſunt his generibus: </s>
            <s xml:id="echoid-s4161" xml:space="preserve">nonnullæ duræ, vti ſiliceæ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s4162" xml:space="preserve">Sunt etiam alia genera plura, vti in Campania ruber & </s>
            <s xml:id="echoid-s4163" xml:space="preserve">niger tophus, in
              <lb/>
            Vmbria & </s>
            <s xml:id="echoid-s4164" xml:space="preserve">Piceno & </s>
            <s xml:id="echoid-s4165" xml:space="preserve">Venetia albus, qui etiam ſerra dentata vti lignum,
              <lb/>
            ſecatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s4166" xml:space="preserve">Sed hæc omnia quæ mollia ſunt, hanc habent vtilitatem, quòd
              <lb/>
            ex his ſaxa cùm ſunt exempta, in opere facillime tractantur: </s>
            <s xml:id="echoid-s4167" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s4168" xml:space="preserve">ſi ſint in
              <lb/>
            locis tectis, ſuſtinent laborem, ſin autem in apertis & </s>
            <s xml:id="echoid-s4169" xml:space="preserve">patentibus, gelicidijs
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4170" xml:space="preserve">pruinis congeſta, friantur & </s>
            <s xml:id="echoid-s4171" xml:space="preserve">diſſoluuntur: </s>
            <s xml:id="echoid-s4172" xml:space="preserve">item ſecundum oras mari-
              <lb/>
            timas ab ſalſugine exeſa diffluunt, neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s4173" xml:space="preserve">perferunt æſtus. </s>
            <s xml:id="echoid-s4174" xml:space="preserve">Tyburtina verò,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s4175" xml:space="preserve">quæ eodem genere ſunt, omnia ſufferunt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s4176" xml:space="preserve">ab oneribus & </s>
            <s xml:id="echoid-s4177" xml:space="preserve">à tempe-
              <lb/>
            ſtatibus iniurias, ſed ab igni non poſſunt eſſe tuta, ſimulq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s4178" xml:space="preserve">vt ſunt ab </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>