Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
71 65
72 66
73 67
74 68
75 69
76 70
77 71
78 72
79 73
80 74
81 75
82 76
83 77
84 78
85 79
86 80
87 81
88 82
89 83
90 84
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
< >
page |< < (68) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div121" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3525" xml:space="preserve">
              <pb o="68" file="0074" n="74" rhead="ALHAZEN"/>
            henduntur ex reſiduis uerticationibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3526" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus fuerit oppoſitus alicui rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3527" xml:space="preserve"> & illa res-
              <lb/>
            uiſa non fuerit in fine paruitatis, ſed alicuius quantitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3528" xml:space="preserve"> & uiſus fuerit fixus in oppoſitione eius
              <lb/>
            apud aſpectum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3529" xml:space="preserve"> illud, quod opponitur medio uiſus ex illa re uiſa, & fuerit ſuper axem aut prope
              <lb/>
            axem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3530" xml:space="preserve"> erit manifeſtius partibus reſiduis rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3531" xml:space="preserve"> & uiſus percipit iſtam diſpoſitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3532" xml:space="preserve"> Quoniam
              <lb/>
            quando comprehenderit rem uiſam totam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3533" xml:space="preserve"> inueniet locum oppoſitum medio eius, cuius forma
              <lb/>
            peruenit in medium uiſus, eſſe manifeſtiorem partibus reſiduis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3534" xml:space="preserve"> Et ſuperius declaratum eſt, quòd
              <lb/>
            iſta intentio apparet ſenſui, quando res uiſa fuerit magnæ quantitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3535" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehen
              <lb/>
            derit totam rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3536" xml:space="preserve"> inueniet, quòd forma partis oppoſitæ medio eius, eſt manifeſtior omni-
              <lb/>
            bus partibus reſiduis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3537" xml:space="preserve"> Et cum uoluerit certificare formam rei uiſæ, mouebitur, ita ut medium eius
              <lb/>
            ſit oppoſitum cuilibet parti partium rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3538" xml:space="preserve"> & ſic comprehendet formam cuiuslibet partis par-
              <lb/>
            tium rei uiſæ, comprehenſione manifeſta & certificata, ſicut comprehendit partem oppoſitam me-
              <lb/>
            dio eius apud aſpectum rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3539" xml:space="preserve"> Cum igitur ſentiens uoluerit certificare rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3540" xml:space="preserve"> mouebitur ui-
              <lb/>
            ſus ita, ut ſit medium eius oppoſitum cuilibet parti partium rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3541" xml:space="preserve"> Et per iſtum modum compre-
              <lb/>
            hendet formam cuiuslibet partium rei uiſæ ualde manifeſtè:</s>
            <s xml:id="echoid-s3542" xml:space="preserve"> & uirtus diſtinctiua diſtinguet omnes
              <lb/>
            formas uenientes ad ipſam, & diſtinguet colores partium, & diuerſitatem colorum, & ordinatio-
              <lb/>
            nem partium interſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s3543" xml:space="preserve"> Et generaliter diſtinguet omnes intentiones rei uiſæ, quæ apparent per in-
              <lb/>
            tuitum, & formam totius rei uiſæ comp oſitam ex illis intentionibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3544" xml:space="preserve"> Secundum ergo hunc mo-
              <lb/>
            dum erit certificatio cuiuslibet partium rei uiſæ ſecundum ſuum eſſe, & certificatio omnium in-
              <lb/>
            tentionum rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3545" xml:space="preserve"> Et non certificatur forma cuiuslibet partium rei uiſæ, niſi poſt motum uiſus
              <lb/>
            ſuper omnes partes.</s>
            <s xml:id="echoid-s3546" xml:space="preserve"> Et præterea natus eſt uiſus ad motum intuitionis, & ad faciendum axem ra-
              <lb/>
            dialem tranſire ſuper omnes partes rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3547" xml:space="preserve"> Cum ergo uirtus diſtinctiua quæſierit intueri rem ui-
              <lb/>
            ſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3548" xml:space="preserve"> mouebitur axis radialis ſuper omnes partes rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3549" xml:space="preserve"> Et cum intentiones ſubtiles, quæ ſunt in
              <lb/>
            illa re uiſa, non appareant, niſi per motum uiſus, & per tranſitum axis, aut linearum radialium,
              <lb/>
            quæ ſunt prope ipſum ſuper quamlibet partium rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3550" xml:space="preserve"> non perueniet forma rei uiſæ certifica-
              <lb/>
            ta ad ſentientem, quando corpus eius fuerit alicuius quantitatis, niſi per motum uiſus, & per op-
              <lb/>
            poſitionem cuiuslibet partium rei uiſæ, medio uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3551" xml:space="preserve"> Et etiam quando res uiſa fuerit in fine par-
              <lb/>
            uitatis, & non fuerit oppoſita medio uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3552" xml:space="preserve"> etiam nõ complebitur intuitio eius, niſi poſtquam mo-
              <lb/>
            tus fuerit uiſus, donec axis trãſeat in illam rem uiſam, & perueniat forma illius rei uiſæ in medium
              <lb/>
            uiſus, & appareat forma rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3553" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit, intuitio, per quam uiſus comprehendit ueras for-
              <lb/>
            mas uiſibilium, fortè erit per ipſum uiſum & fortè per diſtinctionem ſimul.</s>
            <s xml:id="echoid-s3554" xml:space="preserve"> Comprehẽſio ergo for-
              <lb/>
            mæ ueræ rei uiſæ non erit, niſi per intuitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3555" xml:space="preserve"> & intuitio, per quam certificabitur forma rei uiſæ,
              <lb/>
            non complebitur, niſi per motum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3556" xml:space="preserve"> Et cum corpus rei uiſæ fuerit alicuius quantitatis, non
              <lb/>
            complebitur intuitio eius, niſi per motum axis radialis in omnes diametros rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3557" xml:space="preserve"> Et iſtam in-
              <lb/>
            tentionem uoluit dicere ille, qui opinabatur, quòd uiſio non fieret niſi per motum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3558" xml:space="preserve"> & quòd nulla
              <lb/>
            res uiſa uideretur tota ſimul.</s>
            <s xml:id="echoid-s3559" xml:space="preserve"> Quoniam ipſe intendebat dicere uiſionem certificatam, quæ non po-
              <lb/>
            teſt eſſe, niſi per intuitionem, & per motum uiſus, & per motum axis radialis ſuper omnes diame-
              <lb/>
            tros rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3560" xml:space="preserve"> Quomodo uerò ſentiens certificet per intuitionem & per motum, formam rei uiſæ,
              <lb/>
            eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3561" xml:space="preserve"> quia quando uiſus fuerit oppoſitus rei uiſæ, ſentiens comprehendet totam formam apud op-
              <lb/>
            poſitionem comprehenſione qualicunque, & comprehendet partem, quæ eſt apud extremum axis
              <lb/>
            uera comprehenſione in fine ueritatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3562" xml:space="preserve"> & etiam tunc quamlibet partem reſiduarum partium for-
              <lb/>
            mæ aliqua comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3563" xml:space="preserve"> Deinde quando uiſus mouebitur, & mutabitur axis à parte, in qua
              <lb/>
            erat, ad aliam partem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3564" xml:space="preserve"> comprehendet ſentiens in iſta diſpoſitione formam totius rei uiſæ ſecunda
              <lb/>
            comprehenſione, & comprehendet partem, quæ eſt apud extremum axis ſecunda comprehenſio-
              <lb/>
            ne etiam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3565" xml:space="preserve"> Et erit comprehenſio iſtius partis, quæ eſt apud extremum axis, in ſecunda diſpoſitio-
              <lb/>
            ne, manifeſtior comprehenſione eius in prima diſpoſitione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3566" xml:space="preserve"> Et in iſta diſpoſitione etiam ſentiens
              <lb/>
            comprehendet partes reſiduas aliqua comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3567" xml:space="preserve"> Et ſimiliter, quando axis mutabitur per
              <lb/>
            motum ad tertiam partem, comprehendet ſentiens in tertia diſpoſitione totam rem uiſam tertia
              <lb/>
            comprehenſione, & comprehendet partem, quæ eſt apud extremitatem axis tertia comprehenſio-
              <lb/>
            ne etiam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3568" xml:space="preserve"> Et erit comprehenſio iſtius partis ab eo in iſta diſpoſitione manifeſtior comprehenſio-
              <lb/>
            ne in duabus primis diſpoſitionibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3569" xml:space="preserve"> & tunc ſentiens comprehendet in iſta diſpoſitione etiam
              <lb/>
            quamlibet partium reſiduarum aliqua comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3570" xml:space="preserve"> Per motum ergo uiſus ſuper partes rei ui-
              <lb/>
            ſæ acquirit ſentiens duas diſpoſitiones:</s>
            <s xml:id="echoid-s3571" xml:space="preserve"> quarum altera eſt frequentatio comprehenſionis totius
              <lb/>
            rei uiſæ, & ſecunda eſt, quæ comprehendit quamlibet partium rei uiſæ per axem radialem, aut per
              <lb/>
            illud, quod eſt prope axem radialem, manifeſta comprehenſione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3572" xml:space="preserve"> Apparet ergo ſenſui omne, quod
              <lb/>
            eſt poſsibile apparere exillis partibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3573" xml:space="preserve"> Et cum ſentiens ſæpe comprehenderit rem uiſam totam, &
              <lb/>
            quamlibet partium rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3574" xml:space="preserve"> comprehendet per iſtam diſpoſitionem omne, quod eſt poſsibile com
              <lb/>
            prehendi ab illa re uiſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s3575" xml:space="preserve"> Et cum hac comprehenſione multoties iterata in duplicationibus & itera-
              <lb/>
            tionibus comprehenſionis totius rei uiſæ, diſtinguit uirtus diſtinctiua illud, quod apparet ex colo-
              <lb/>
            ribus partium, & luce, & magnitudine, & remotione, & figura, & ſitu earum, & æqualitate illarum,
              <lb/>
            quæ ſunt cõſimiles in iſtis diſtinctionibus, & diuerſitate earum, quæ ſunt diuerſæ in omnibus iſtis
              <lb/>
            intentionibus aut in quibuſdá, & ex ordine partiũ inter ſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s3576" xml:space="preserve"> & comprehendit ex diſtinctione omniũ
              <lb/>
            iſtarum intentionũ ad ea, quæ cognoſcuntur ex ſimilibus earũ, formam compoſitam ex omnibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3577" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & ſic ſignatur in imaginatione forma compoſita ex omnibus iſtis intentionibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3578" xml:space="preserve"> & ſic certificatur
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum