Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
71
71 (65)
72
72 (66)
73
73 (67)
74
74 (68)
75
75 (69)
76
76 (70)
77
77 (71)
78
78 (72)
79
79 (73)
80
80 (74)
< >
page |< < (69) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div121" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3578" xml:space="preserve">
              <pb o="69" file="0075" n="75" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
            forma rei uiſæ, per quam appropriatur illa res uiſa apud ſentientem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3579" xml:space="preserve"> Secundum ergo hũc modum
              <lb/>
            certificat ſentiens per intuitionem formas uiſibilium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3580" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div122" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head146" xml:space="preserve" style="it">66. Obtut{us} iteratio alti{us} imprimit formas uiſibiles animo, certiores́ efficit. 58 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3581" xml:space="preserve">ET etiam dicamus, quòd quando uiſus comprehenderit aliquam rem uiſam, & fuerit certifi-
              <lb/>
            cata forma eius apud ſentientem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3582" xml:space="preserve"> forma illius rei uiſæ remanet in anima:</s>
            <s xml:id="echoid-s3583" xml:space="preserve"> & figuratur in ima-
              <lb/>
            ginatione, & iteratur comprehẽſio rei uiſæ, & erit forma eius magis fixa in anima, quàm for-
              <lb/>
            ma rei uiſæ, quam uiſus non comprehendit, niſi ſemel autrarò.</s>
            <s xml:id="echoid-s3584" xml:space="preserve"> Et quòd uiſus quando comprehen-
              <lb/>
            derit aliquod indiuiduũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3585" xml:space="preserve"> deinde comprehenderit alia indiuidua eiuſmodi indiuidui, & iterata fue-
              <lb/>
            rit comprehenſio in diuiduorum frequenter:</s>
            <s xml:id="echoid-s3586" xml:space="preserve"> quieſcet forma illiuſmodi in anima, & perueniet for-
              <lb/>
            ma uniuerſaliter figurata in imaginatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3587" xml:space="preserve"> Et ſignificatio ſuper hoc, quòd formæ uiſibilium rema-
              <lb/>
            neant in anima & in imaginatione, eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3588" xml:space="preserve"> Quia homo, quãdo meminerit de aliquo homine, quem co-
              <lb/>
            gnouit antè, & certificauerit formam eius, & meminerit tempus, in quo uidit illum hominẽ, & lo-
              <lb/>
            cum uera memoratione:</s>
            <s xml:id="echoid-s3589" xml:space="preserve"> ſtatim imaginabitur formã illius hominis, & figuram faciei eius, & ſitum
              <lb/>
            illius, in quo erat in illo tempore, & imaginabitur locum, in quo uidit ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3590" xml:space="preserve"> & fortè imaginabitur
              <lb/>
            alia uiſibilia, quæ fuerunt præſentia in illo loco, quando uidit ipſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3591" xml:space="preserve"> Et hæc eſt ſignificatio manife-
              <lb/>
            ſta, quòd forma illius hominis & forma illius loci ſunt fixæ in anima, & remanent in imaginatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3592" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et propterhoc, quando homo meminerit de aliqua ciuitate, quam uidit, imaginabitur formam il-
              <lb/>
            lius ciuitatis, & formam locorum, in quibus fuit in illa ciuitate, & formas indiuiduorum, quæ co-
              <lb/>
            gnouit in illa ciuitate.</s>
            <s xml:id="echoid-s3593" xml:space="preserve"> Et ſimiliter omnium, quæ uidit ex uiſibilibus, quando ei occurrunt ad me-
              <lb/>
            moriam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3594" xml:space="preserve"> imag
              <gap/>
            nabitur formas ſecundum modum & eſſe, ut percepit ea antea.</s>
            <s xml:id="echoid-s3595" xml:space="preserve"> Imaginatio ergo for-
              <lb/>
            marum uiſibilium, quas homo antè uidit, & modò ſciuerit, cum ſunt abſentes:</s>
            <s xml:id="echoid-s3596" xml:space="preserve"> eſt ſignificatio, quòd
              <lb/>
            formæ uiſibilium, quas comprehendit, perueniunt in animam, & figurãtur in imaginatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3597" xml:space="preserve"> Quòd
              <lb/>
            uerò forma rei, cuius comprehenſio iterabitur à uiſu, ſit magis fixa in anima & in imaginatione,
              <lb/>
            quàm forma rei uiſæ, cuius comprehenſio non iterabitur, eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3598" xml:space="preserve"> quia, quando ad animam peruenit ali-
              <lb/>
            qua intentio, ſtatim perueniet forma illius intentionis in animam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3599" xml:space="preserve"> Et cum tempus pertranſierit, &
              <lb/>
            intra multum tempus nõ redierit iterum ad animam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3600" xml:space="preserve"> fortè tradetur illa intentio obliuioni, aut ali-
              <lb/>
            qua intentionum, quæ ſunt in illa intentione:</s>
            <s xml:id="echoid-s3601" xml:space="preserve"> & ſi redierit ad animam ante obliuionem, renouatur
              <lb/>
            forma illius in anima, & rememorabit anima per formam ſecũdam, formam primam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3602" xml:space="preserve"> Et cum mul-
              <lb/>
            toties iterabitur euentus illius intentionis ſuper animam, anima magis meminerit de illa intentio-
              <lb/>
            ne:</s>
            <s xml:id="echoid-s3603" xml:space="preserve"> & ſic erit illa intentio magis fixa in anima.</s>
            <s xml:id="echoid-s3604" xml:space="preserve"> Et etiã prima uice, in qua intentio uenit ad animam,
              <lb/>
            aut in qua forma rei uiſæ uenit ad animam, fortè anima non comprehẽdet omnes intentiones, quæ
              <lb/>
            ſunt in illa forma, neque certificabit ipſas, ſed comprehendet tantùm quaſdã intentiones, quæ ſunt
              <lb/>
            in ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s3605" xml:space="preserve"> Et cum forma redierit ſecundò, comprehendet anima ex ea aliquid, quod in prima uice non
              <lb/>
            comprehendit:</s>
            <s xml:id="echoid-s3606" xml:space="preserve"> & quantò magis iterabitur forma ſuper animam, tantò magis manifeſtabitur ex ea,
              <lb/>
            quod prius non apparebat.</s>
            <s xml:id="echoid-s3607" xml:space="preserve"> Et cum anima comprehenderit ex forma intentiones ſubtiles eius, &
              <lb/>
            certificauerit formam eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3608" xml:space="preserve"> erit magis fixa in anima, & in imaginatione, quàm forma, ex qua non
              <lb/>
            uerè comprehendit mens omnes intentiones, quæ ſunt in ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s3609" xml:space="preserve"> Et cum anima comprehenderit ex
              <lb/>
            forma omnes intentiones, quæ ſunt in ea prima uice:</s>
            <s xml:id="echoid-s3610" xml:space="preserve"> deinde iterabitur peruentus formæ ſuper
              <lb/>
            ipſam, & comprehenderit in ea ſecundò intentiones:</s>
            <s xml:id="echoid-s3611" xml:space="preserve"> plus certificabit:</s>
            <s xml:id="echoid-s3612" xml:space="preserve"> quod illud quod in prima ui-
              <lb/>
            ce comprehendit, eſt uera forma illius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3613" xml:space="preserve"> Forma autem, uera uerificata & certificata eſt magis fixa in
              <lb/>
            anima & in imaginatione, quàm forma non certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s3614" xml:space="preserve"> Forma ergo rei uiſæ, quando multoties
              <lb/>
            iterabitur comprehenſio eius, erit magis certificata apud animam, & in imaginatione, & per fixio-
              <lb/>
            nem formæ in anima, & per fixionem formæ in imaginatione erit memoratio illarum ab anima.</s>
            <s xml:id="echoid-s3615" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            ſignificatio ſuper hoc manifeſta, quòd intentiones & formæ quando iterabuntur in anima, erunt
              <lb/>
            magis fixæ, quàm intentiones & formæ non iteratæ, eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3616" xml:space="preserve"> Quia quando homo uoluerit corde tene-
              <lb/>
            re aliquem ſermonem, uel uerſum aliquem, iterabit ſermonem illius intentionis multoties:</s>
            <s xml:id="echoid-s3617" xml:space="preserve"> & ſic
              <lb/>
            figetur in ſua anima.</s>
            <s xml:id="echoid-s3618" xml:space="preserve"> Et quantò magis iterabit lectionem eius, tantò magis erit fixa in anima, & re-
              <lb/>
            motioris obliuionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3619" xml:space="preserve"> & ſi ſemel legeritipſam uel ipſum uerſum, non remanebit uerſus ille fixus in
              <lb/>
            anima:</s>
            <s xml:id="echoid-s3620" xml:space="preserve"> & ſimiliter, ſi bis legerit ipſum, fortè non figetur in anima eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3621" xml:space="preserve"> & ſi figatur, ſtatim tradetur
              <lb/>
            obliuioni.</s>
            <s xml:id="echoid-s3622" xml:space="preserve"> Experimentatione ergo iſtius intentionis patet, quòd formæ uenientes ad animã, quan-
              <lb/>
            tò magis iterabuntur, tantò magis erunt fixæ in anima & in imaginatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3623" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div123" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head147" xml:space="preserve" style="it">67. E uiſibili ſæpi{us} uiſo remanet in animo generalis notio: qua quodlibet uiſibile ſimile per
            <lb/>
          cipitur & cognoſcitur. 61 p 3. Idem 14 n.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3624" xml:space="preserve">PEruentus autem formarum uniuerſalium modorum uiſibilium in anima, & figuratio eorum
              <lb/>
            in imaginatione, eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s3625" xml:space="preserve"> Quia quodlibet indiuiduorum uiſibilium habet formam & figuram, in
              <lb/>
            quibus æquabuntur omnia indiuidua illiuſmodi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3626" xml:space="preserve"> & illa indiuidua diuerſantur tantùm inten-
              <lb/>
            tionibus particularibus comprehenſis per ſenſum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3627" xml:space="preserve"> & forte erit color in omnibus indiuiduis
              <lb/>
            illiuſmodi unus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3628" xml:space="preserve"> Et forma, & figura, & color, & omnes intentiones, ex quibus cõponitur forma cu-
              <lb/>
            iuslibet indiuidui ſpeciei, eſt forma uniuerſalis illiuſmodi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3629" xml:space="preserve"> & uiſus cõprehendit illam formã & uni-
              <lb/>
            uerſalẽ illã figurã, & cõprehendit omnẽ intentionẽ, in qua æquabuntur omnia indiuidua ſpeciei in
              <lb/>
            omnib.</s>
            <s xml:id="echoid-s3630" xml:space="preserve"> indiuiduis, quæ cõprehendũtur ex indiuiduis omnib.</s>
            <s xml:id="echoid-s3631" xml:space="preserve"> illi
              <emph style="sub">9</emph>
            ſpeciei:</s>
            <s xml:id="echoid-s3632" xml:space="preserve"> & cõprehendũtur etiã in-
              <lb/>
            tẽtiones particulares, p quas diuerſantur illa indiuidua.</s>
            <s xml:id="echoid-s3633" xml:space="preserve"> Per intuitionẽ ergo cõprehẽſionis indiui-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>