Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
71	65
72	66
73	67
74	68
75	69
76	70
77	71
78	72
79	73
80	74
81	75
82	76
83	77
84	78
85	79
86	80
87	81
88	82
89	83
90	84
91	85
92	86
93	87
94	88
95	89
96	90
97	91
98	92
99	93
100	94

7670ALHAZEN duorum omnium uniuſmodi à uiſu, iteratur forma uniuerſalis, quæ eſt in illa ſpecie, cum diuerſita
te formarum particularium illorum indiuiduorum. Et cum forma uniuerſalis iterabitur in anima,
figetur in anima, & quieſcet: & ex diuerſitate formarum particularium uenientium ad uiſum cum
formis uniuerſalibus apud intuitionem, comprehendet anima, quòd forma, in qua æquabuntur o-
mnia indiuidua illiuſmodi; eſt forma uniuerſalis illiuſmodi. Secundum ergo hũc modum erit per-
uentus formarum uniuerſalium, quas uiſus comprehendit ex modis uiſibilium in anima & in ima-
ginatione. Formæ ergo indiuiduorum uiſibilium, quas uiſus comprehendit, remanent in anima, &
figurantur in imaginatione: & quantò magis iterabitur comprehenſio eorum â uiſu, tantò magis
erunt fixæ in anima & in imaginatione.

68. Eſſentia uiſibilis percipitur è ſpecieb{us} uifibilib{us}, beneficio formæ in animo reſiden-
tis. 66 p 3.

ET ſuſtentatio ſentientis in comprehenſione quidditatis uiſibilium non eſt, niſi ſuper formas
peruenientes in animam: quoniam comprehenſio quidditatis uiſibilium nõ erit, niſi per co-
gnitionem: & cognitio non eſt, niſi ex comprehenſione formæ, quã uiſus comprehendit mo-
dò ad formam ſecundam, quæ eſt in imaginatione ex formis uiſibilium, quas uiſus comprehendit
antè: & ex comprehenſione conſiderationis formæ comprehenſæ modò ad aliam formarum per-
uenientium in imaginationem. Comprehenſio ergo quidditatis rei uiſæ nõ eſt, oiſi ex comprehen-
ſione aſsimilationis formæ rei uiſæ alicuius formarum quieſcẽtium in anima, fixarũ in imaginatio-
ne. Suſtentatio ergo ſentientis in comprehenſione quidditatis uiſibilium nõ eſt, niſi ſuper formam
uniuerſalem peruenientem in animam: & ſuſtentatio eius in cognitione indiuiduorum uiſibilium
non eſt, niſi ſuper formas indiuiduorum perueniẽtes in animam cuiuslibet indiuiduorum, quæ ui-
ſus comprehendit antè, & quorum formæ ſunt cõceptæ imaginatione antè & intellectæ. Et uirtus
diſtinctiua naturaliter aſsimilat formas uiſibilium apud uiſionẽ, formis uiſis fixis in imaginatione,
quas anima acquirit ex formis uiſibilium. Cum ergo uiſus comprehẽderit aliquam rem uiſam, ſta-
tim uirtus diſtinctiua quærit eius ſimile in formis exiſtentibus in imaginatione: & cũ inuenerit in
imaginatione aliquam ſimilem formæ illius rei uiſæ: cognoſcet illam rem uiſam, & comprehendet
quidditatem eius: & ſi non inuenerit ex formis exiſtentibus in imaginatione formam ſimilem for-
mæ illius rei uiſæ: non cognoſcet illam rem uiſam, neq; comprehẽdet quidditatem eius. Et propter
uelocitatem aſsimilationis formæ reiuiſæ apud uiſionem à uirtute diſtinctiua, fortè accidet ei er-
ror, ita quòd aſsimilabit rem uiſam alij rei uiſæ, quando in re uiſa fuerit aliqua intentio, quæ eſt in
illa alia re: deinde ſi conſiderauerit cum iteratione illam rem uiſam poſt iſtam diſpoſitionem, & cer
tificauerit formam eius: aſsimilabit ipſam formæ ſimili ei in rei ueritate, & manifeſtabitur illi ſe-
cundò, quòd errauerat in prima aſsimilatione. Secundum ergo hunc modum comprehenduntur
quidditates uiſibilium per ſenſum uiſus.

69. Diſtinctauiſio fit aut obtutu ſolo: aut obtutu & anticipata notione ſimul. 62 p 3.

ET cum omnes iſtæ intentiones ſint declaratæ, dicamus modò: quòd comprehenſio uiſibi-
lium per intuitionem erit duobus modis: comprehenſio ſola intuitione: & comprehenſio
per intuitionem cum ſcientia præcedente. Comprehenſio uerò, quæ eſt ſola intuitione, eſt
comprehenſio uiſibilium extraneorum, quæ uiſus non uidit antè: aut uiſibilium, quæ uiſus com-
prehendit antè, ſed non meminit uiſionis illorum. Quoniam uiſus quando comprehenderit ali-
quam rem uiſam, quam antè non percepit uidendo, necrem uiſam huius ſpeciei, & uoluerit aſpi-
ciens certificare formam huius rei uiſæ: intuebitur ipſam, & conſiderabit per intuitionem omnes
intentiones, quæ ſunt in ea, & comprehendet per intuitionem formam eius ueram. Et cum antè
non perceperitillam rem uiſam, neq; aliquam rem huius ſpeciei: non cognoſcet formam eius apud
eius comprehenſionem: & in talibus indiget uiſus intuitione ad formam propriam. Erit ergo cer-
tificatio formæ huiuſinodi uiſibilium non niſi per ſolam intuitionem tantùm. Et ſimiliter quando
uiſus comprehenderit aliquam rem uiſam, quam antè percepit, & non meminit ipſius: non cogno-
ſcet formam eius niſi per intuitionem. Erit ergo comprehenſio huiuſmodi uiſibilium per ſolam in-
tuitionem. Comprehenſio uerò, quæ eſt per intuitionem cum ſcientia pręcedente, eſt comprehen-
ſio omnium uiſibilium, quæ uiſus comprehendit antè, aut de quorum ſpecie aliquid comprehen-
dit uiſus antè, & peruenerunt formæ ſpecierum eorum & indiuiduorum eorum in animam. Cum
ergo uiſus comprehendit aliquam rem uiſam, quam antè comprehendit, aut cuius ſpeciei àliquam
rem antè comprehendit: ſtatim apud aſpectum illius rei uiſæ comprehendet totam formaim eius:
deinde modica intuitione comprehendet totam formam eius, quæ eſt uniuerſalis forma ſpeciei.
Cum ergo antè comprehendit uiſibilia illiuſmodi rei uiſæ, & peruenerit forma ſpeciei illius rei ul-
ſæ in ſuam animam, & fuerit memor ex forma uniuerſali illiuſmodi rei uiſæ: cognoſcet formam
uniuerſalem, quam comprehendit in illa re uiſa apud comprehenſionem eius, & apud cognitio-
nem formæ uniuerſalis, quam comprehendit in illa re uiſa, ſtatim cognoſcet illam rem uiſam ſpe-
cialiter: deinde quando intuitus fuerit intentiones reſiduas, quæ ſunt in illa re uiſa, certifica-
bit formam eius particularem. Si autem non percepit antè illam rem uiſam, aut fortè percepit il-
lam, ſed non meminit de perceptione illius: non cognoſcet formam particularem: & cum non

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
71	65
72	66
73	67
74	68
75	69
76	70
77	71
78	72
79	73
80	74
81	75
82	76
83	77
84	78
85	79
86	80
87	81
88	82
89	83
90	84
91	85
92	86
93	87
94	88
95	89
96	90
97	91
98	92
99	93
100	94

Scan	Original
71	65
72	66
73	67
74	68
75	69
76	70
77	71
78	72
79	73
80	74
81	75
82	76
83	77
84	78
85	79
86	80
87	81
88	82
89	83
90	84
91	85
92	86
93	87
94	88
95	89
96	90
97	91
98	92
99	93
100	94

Scan	Original
71	65
72	66
73	67
74	68
75	69
76	70
77	71
78	72
79	73
80	74
81	75
82	76
83	77
84	78
85	79
86	80
87	81
88	82
89	83
90	84
91	85
92	86
93	87
94	88
95	89
96	90
97	91
98	92
99	93
100	94