Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
Page: 21 (15)
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
Page: 21 (15)
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
Page: 21 (15)
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
Page: 22 (16)
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
Page: 23 (17)
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
Page: 23 (17)
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
Page: 23 (17)
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
Page: 24 (18)
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
Page: 25 (19)
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
Page: 26 (20)
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
Page: 27 (21)
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
Page: 27 (21)
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
Page: 28 (22)
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
Page: 28 (22)
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
Page: 28 (22)
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
Page: 28 (22)
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
Page: 29 (23)
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
Page: 29 (23)
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
Page: 29 (23)
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
Page: 30 (24)
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
Page: 30 (24)
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
Page: 31 (25)
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
Page: 31 (25)
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
Page: 32 (26)
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
Page: 32 (26)
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
Page: 33 (27)
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
Page: 35 (29)
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
Page: 35 (29)
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
Page: 36 (30)
< >
page |< < (72) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div127" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3742" xml:space="preserve">
              <pb o="72" file="0078" n="78" rhead="ALHAZEN"/>
            præcedente, erit in maiori parte in breuiore tempore, illo tempore, in quo erit uiſio ſola intuitione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3743" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et propter hoc uiſus comprehendit uiſibilia cõſueta comprehenſione ualde ueloci in tempore la-
              <lb/>
            tente ſenſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3744" xml:space="preserve"> & non eritinter oppoſitionem uiſus & rem uiſam, & inter comprehenſionem quid-
              <lb/>
            ditatis rei uiſæ aſſuetæ tempus ſenſibile in maiori parte.</s>
            <s xml:id="echoid-s3745" xml:space="preserve"> Quoniã homo ex pueritia & ex principio
              <lb/>
            incrementi comprehẽdit uiſibilia, & iterantur ſuper eius aſpectum indiuidua uiſibilium, & formæ
              <lb/>
            uniuerſales uiſibilium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3746" xml:space="preserve"> Et etiam declaratum eſt [14.</s>
            <s xml:id="echoid-s3747" xml:space="preserve">67 n] quòd formæ uiſibilium, quas uiſus com-
              <lb/>
            prehendit, perueniunt in animam, & figurantur in imaginatione:</s>
            <s xml:id="echoid-s3748" xml:space="preserve"> & quòd formæ, quæ iterantur ui-
              <lb/>
            ſui, figurantur in anima:</s>
            <s xml:id="echoid-s3749" xml:space="preserve"> & quas uiſus comprehẽdit, perueniunt in animam, & quieſcit figuratio ea-
              <lb/>
            rum in imaginatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3750" xml:space="preserve"> Omnia ergo uiſibilia aſſueta, & omnes modi aſſueti exiſtũt in anima, & quie-
              <lb/>
            ſcunt figurati in imaginatione & præſentes memoriæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3751" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit aliquam
              <lb/>
            rem uiſam aſſuetam, & comprehẽderit totam formam ſuam, & poſt illud comprehenderit aliquod
              <lb/>
            ſignum proprium illius rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3752" xml:space="preserve"> comprehendet quidditatem rei uiſæ apud compreheſionem illius
              <lb/>
            ſigni:</s>
            <s xml:id="echoid-s3753" xml:space="preserve"> & erit comprehenſio rei uiſæ ab eo per cognitionem præcedentem & modicam intuitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3754" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Viſibilia ergo aſſueta comprehenduntur à uiſu per ſigna & per cognitionem præcedentem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3755" xml:space="preserve"> Quare
              <lb/>
            erit comprehenſio quidditatum eorum in maiori parte in tempore ſenſibili.</s>
            <s xml:id="echoid-s3756" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div128" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head152" xml:space="preserve" style="it">72. Generales uiſibilis ſpecies citi{us} percipiuntur ſingularib{us}. 71 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3757" xml:space="preserve">ET etiam comprehenſio ſpeciei rei uiſæ eſt in maiori parte in minore tempore, quàm compre-
              <lb/>
            hendatur indiuiduitas rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3758" xml:space="preserve"> Et eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3759" xml:space="preserve"> quoniam quando uiſus comprehenderit aliquod indi-
              <lb/>
            uiduum hominis, primò comprehendet ipſum eſſe hominem, antequam comprehendat for-
              <lb/>
            mam eius particularem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3760" xml:space="preserve"> & fortè comprehendet ipſum eſſe hominem, quamuis nõ comprehendat
              <lb/>
            lineationem faciei, ſed ex erectione ſui corporis, & ordinatione membrorum corporis eius com-
              <lb/>
            prehendet ipſum eſſe hominem, quamuis non uiderit faciem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3761" xml:space="preserve"> Et ſimiliter uiſus fortè compre-
              <lb/>
            hendet quandoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3762" xml:space="preserve"> ſpecialitatem modorum alicuius uiſibilium aſſuetorum per quædam ſigna, quæ
              <lb/>
            appropriantur illi ſpeciei.</s>
            <s xml:id="echoid-s3763" xml:space="preserve"> Et non eſt ſic comprehenſio indiuiduitatis rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3764" xml:space="preserve"> Indiuidualitas enim
              <lb/>
            rei uiſæ non comprehenditur, niſi ex comprehenſione intentionũ particularium, quæ approprian-
              <lb/>
            tur illi indiuiduo, aut ex comprehenſione quarundam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3765" xml:space="preserve"> ſed comprehẽſio quarundam intentionum
              <lb/>
            particularium, quæ appropriantur indiuiduo, non comprehenduntur, niſi poſt comprehenſionem
              <lb/>
            intentionum uniuerſalium, quę ſunt in illo indiuiduo, aut poſt comprehenſionem quarundam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3766" xml:space="preserve"> aut
              <lb/>
            generaliter, intentiones, quæ ſunt in formis uniuerſalibus illiuſmodi indiuidui, ſunt ante intentio-
              <lb/>
            nes, quæ ſunt in forma eius indiuiduali:</s>
            <s xml:id="echoid-s3767" xml:space="preserve"> ſed comprehenſio partis eſt in minori tempore, quàm tem-
              <lb/>
            pus, in quo comprehenditur totum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3768" xml:space="preserve"> Comprehenſio ergo ſpecialitatis rei uiſæ à uiſu eſt in minori
              <lb/>
            tempore, quàm tempus, in quo comprehenditur in diuidualitas illius rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3769" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div129" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head153" xml:space="preserve" style="it">73. E uiſibilib{us} communib{us} alia alijs citi{us} percipiuntur. 72 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3770" xml:space="preserve">ET etiam tempus comprehenſionis ſpecialitatis uiſibiliũ ſcilicet aſſuetorum diuerſatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3771" xml:space="preserve"> Quo
              <lb/>
            niam quædam ſpecierum uiſibilium aſſuetorum aſsimilantur alijs ſpeciebus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3772" xml:space="preserve"> & quædã non,
              <lb/>
            ut ſpecies hominis & ſpecies equi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3773" xml:space="preserve"> quoniam forma ſpeciei hominis non aſsimilatur alij ſpe-
              <lb/>
            ciei animalium:</s>
            <s xml:id="echoid-s3774" xml:space="preserve"> & nõ eſt ita in equis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3775" xml:space="preserve"> Quoniam equus aliquis aſsimilatur multis animalibus in to-
              <lb/>
            ta forma.</s>
            <s xml:id="echoid-s3776" xml:space="preserve"> Tempus ergo, in quo uiſus comprehendit ſpeciem indiuidui hominis, & comprehendit
              <lb/>
            ipſum eſſe hominem, non eſt ſicut tempus, in quo comprehendit ſpeciem equi, & comprehendit
              <lb/>
            ipſum eſſe equum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3777" xml:space="preserve"> & maximè quando comprehendit utrumq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3778" xml:space="preserve"> in remotione alicuius quantitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3779" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniam quando uiſus comprehenderit indiuiduum hominis alicuius motum localiter:</s>
            <s xml:id="echoid-s3780" xml:space="preserve"> ſtatim
              <lb/>
            comprehendet ipſum eſſe animal ex motu, & ex erectione corporis comprehendet ipſum eſſe ho-
              <lb/>
            minem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3781" xml:space="preserve"> & non eſt ita, quando comprehenderit equum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3782" xml:space="preserve"> Quoniam quando uiſus comprehenderit
              <lb/>
            indiuiduum equi mouens ſe, & comprehenderit ſimul motum eius, & numerum pedum, non com
              <lb/>
            prehendet ex hocipſum eſſe equum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3783" xml:space="preserve"> quoniã illæ intentiones ſunt in pluribus quadrupedibus, quę
              <lb/>
            aſsimilãtur equo in pluribus intentionibus, & maximè in mulo:</s>
            <s xml:id="echoid-s3784" xml:space="preserve"> quoniam mulus aſsimilatur equo
              <lb/>
            in multis diſpoſitionibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3785" xml:space="preserve"> quoniam mulus non diſtinguitur ab equo, niſi per intentiones ferè non
              <lb/>
            manifeſtas, ſicut lineationem faciei, & extenſionem colli, & uelocitatem motus, & amplitudinem
              <lb/>
            paſſuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3786" xml:space="preserve"> Si autem uiſus non comprehenderit aliquam intentionum iſtarum, per quas comprehen
              <lb/>
            ditur equus cũ comprehenſione totius ſuæ formæ, non comprehendet ipſum eſſe equum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3787" xml:space="preserve"> Et tem-
              <lb/>
            pus, in quo uiſus comprehendit erectionem corporis hominis, non eſt ſicut tempus, in quo com-
              <lb/>
            prehendit formam equi cum intentionibus particularibus, per quas diſtinguitur equus ab alio.</s>
            <s xml:id="echoid-s3788" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Comprehenſio ergo ſpeciei hominis eſt in minore tempore, quàm tempus, in quo comprehendi-
              <lb/>
            tur ſpecies equi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3789" xml:space="preserve"> quamuis duo tempora ſint parua:</s>
            <s xml:id="echoid-s3790" xml:space="preserve"> tamen unum eorum ſecundum omnes diſpoſi-
              <lb/>
            tiones eſt maius altero.</s>
            <s xml:id="echoid-s3791" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando uiſus comprehenderit colorem roſeum in floribus cu-
              <lb/>
            iuſdam horti:</s>
            <s xml:id="echoid-s3792" xml:space="preserve"> ſtatim comprehendet quòd ſubſtantiæ illorum colorum ſunt roſæ propter colorem
              <lb/>
            proprium roſarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3793" xml:space="preserve"> & cum hoc, quòd ille color eſt in rebus exiſtentibus in horto:</s>
            <s xml:id="echoid-s3794" xml:space="preserve"> comprehenditur
              <lb/>
            ante comprehenſionem rotunditatis, & ante rotunditatem foliorum eius, & applicationum folio-
              <lb/>
            rum eius, unius ſuper alterum, & ante comprehenſionem omnium intentionum eius, ex quibus
              <lb/>
            componitur forma roſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3795" xml:space="preserve"> & non eſt ita, quando comprehenderit uiriditatem myrti in horto:</s>
            <s xml:id="echoid-s3796" xml:space="preserve"> quo-
              <lb/>
            niam quando uiſus comprehenderit tantùm uiriditatem myrti in horto:</s>
            <s xml:id="echoid-s3797" xml:space="preserve"> non comprehendet ipſam
              <lb/>
            eſſe myrtum ex comprehenſione uiriditatis tantùm:</s>
            <s xml:id="echoid-s3798" xml:space="preserve"> quoniam plures plantæ ſunt uirides, & plures
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum