Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
71
71 (65)
72
72 (66)
73
73 (67)
74
74 (68)
75
75 (69)
76
76 (70)
77
77 (71)
78
78 (72)
79
79 (73)
80
80 (74)
< >
page |< < (73) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div129" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3798" xml:space="preserve">
              <pb o="73" file="0079" n="79" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
            plantæ aſsimilantur myrto in uiriditate & figura.</s>
            <s xml:id="echoid-s3799" xml:space="preserve"> Si ergo non comprehenderit figuram foliorum
              <lb/>
            eius, & ſpiſsitudinem eorum, & intentionem propriam myrti:</s>
            <s xml:id="echoid-s3800" xml:space="preserve"> non comprehendet ipſam eſſe myr-
              <lb/>
            tum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3801" xml:space="preserve"> Et tempus, in quo comprehendit figuram foliorum myrti & intentiones, ſecundum quas ap-
              <lb/>
            propriatur myrtus cum comprehenſione uiriditatis, non eſt ſicut tempus, in quo comprehẽdit co-
              <lb/>
            lorem roſaceum tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s3802" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quidditates omnium ſpecierum, quæ poſſunt aſsimilari alijs,
              <lb/>
            non comprehenduntur à uiſu, niſi per magnam intuitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3803" xml:space="preserve"> quidditas autem paucæ aſsimilatio-
              <lb/>
            nis ad alia, comprehenditur à uiſu pauca intuitione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3804" xml:space="preserve"> Et ſimiliter de indiuiduis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3805" xml:space="preserve"> quoniã indiuiduum,
              <lb/>
            quod uiſu non aſsimilatur alij indiuiduo, comprehenditur à uiſu per modicam intuitionem, & per
              <lb/>
            ſigna:</s>
            <s xml:id="echoid-s3806" xml:space="preserve"> & indiuiduum, quòd uiſus cognoſcit, & quod aſsimilatur alij indiuiduo, quamuis cognoſcit,
              <lb/>
            tamen comprehenditur à uiſu per magnam intuitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3807" xml:space="preserve"> Species ergo & indiuiduum omnium ui-
              <lb/>
            ſibilium aſſuetorum comprehenditur à uiſu per modicam intuitionem cũ cognitione præcedente.</s>
            <s xml:id="echoid-s3808" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et erit comprehenſio eorum in maiori parte in tempore ſenſibili:</s>
            <s xml:id="echoid-s3809" xml:space="preserve"> tamen diuerſatur tempus com-
              <lb/>
            prehenſionis eorum ſecundum diuerſitatem ſpecierum & indiuiduorum eorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3810" xml:space="preserve"> & erit compre-
              <lb/>
            henſio ſpeciei uelocior comprehenſione indiuidui:</s>
            <s xml:id="echoid-s3811" xml:space="preserve"> & erit comprehenſio ſpeciei paucæ aſsimila-
              <lb/>
            tionis ad alia, uelocior comprehenſione ſpeciei multæ aſsimilationis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3812" xml:space="preserve"> Et ſimiliter comprehenſio
              <lb/>
            indiuidui paucæ aſsimilationis, erit uelocior comprehenſione indiuidui multæ aſsimilationis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3813" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div130" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head154" xml:space="preserve" style="it">74. Temp{us} obtut{us} pro ſpecierum uiſibilium uarietate uariat. 56 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3814" xml:space="preserve">ET tempus intuitionis diuerſatur ſecundum intentiones, quas quiſque intuetur in uiſibili-
              <lb/>
            bus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3815" xml:space="preserve"> Verbi gratia.</s>
            <s xml:id="echoid-s3816" xml:space="preserve"> Quia quando uiſus comprehenderit animal multipes paruorum pedum,
              <lb/>
            & illud animal fuerit in motu:</s>
            <s xml:id="echoid-s3817" xml:space="preserve"> per modicam intuitionem comprehendet motum eius, & cum
              <lb/>
            comprehenderit motum eius, comprehendet ipſum eſſe animal:</s>
            <s xml:id="echoid-s3818" xml:space="preserve"> deinde per modicam intuitionem
              <lb/>
            in pedibus comprehendet ipſum eſſe multipes ex comprehenſione diſtantiæ inter pedes:</s>
            <s xml:id="echoid-s3819" xml:space="preserve"> & ſic
              <lb/>
            non cognoſcet ſtatim numerum pedum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3820" xml:space="preserve"> & ſi uoluerit cognoſcere numerum pedum, indigebit lon-
              <lb/>
            giore intuitione, & maiore tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s3821" xml:space="preserve"> Comprehenſio ergo animalitatis eius erit in tempore paruo:</s>
            <s xml:id="echoid-s3822" xml:space="preserve">
              <lb/>
            deinde comprehenſio multitudinis pedum erit in tempore paruo:</s>
            <s xml:id="echoid-s3823" xml:space="preserve"> ſed numerus pedum non com-
              <lb/>
            prehẽdetur, niſi poſtquam fuerit uiſus intuitus quemlibet pedem, & numeraueritipſos, quod non
              <lb/>
            poteſt eſſe, niſi in tempore alicuius quantitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3824" xml:space="preserve"> & erit quantitas temporis ſecũdum multitudinem
              <lb/>
            pedum & paucitatem eorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3825" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando uiſus comprehenderit figuram rotundam, intra
              <lb/>
            quam eſt figura multorum laterum, & fuerint latera illius figuræ parua, & cum hoc fuerit diuerſo-
              <lb/>
            rum laterum non maxima diuerſitas:</s>
            <s xml:id="echoid-s3826" xml:space="preserve"> apud comprehenſionem totalis figuræ comprehendet ipſam
              <lb/>
            eſſe rotundam, & non comprehendet ſtatim, quòd intra ipſam ſit laterata figura:</s>
            <s xml:id="echoid-s3827" xml:space="preserve"> quoniam latera
              <lb/>
            eius fuerunt in fine paruitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3828" xml:space="preserve"> Et cum intuitus fuerit figuram rotundam profundiore intuitione,
              <lb/>
            apparebit figura laterata, quæ eſt intra rotundam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3829" xml:space="preserve"> Erit ergo comprehenſio rotunditatis figuræ ue-
              <lb/>
            locior comprehenſione figuræ lateratæ, quæ eſt intra:</s>
            <s xml:id="echoid-s3830" xml:space="preserve"> deinde apud comprehenſionem iſtius non
              <lb/>
            apparebit diuerſitas laterum iſtius figuræ, nec diſtinguetur à uiſu an ſint æqualia, an non:</s>
            <s xml:id="echoid-s3831" xml:space="preserve"> & non
              <lb/>
            apparebit inæqualitas laterum figuræ lateratæ, niſi poſt magnam intuitionem & in tempore ali-
              <lb/>
            cuius quantitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3832" xml:space="preserve"> Et etiam ſentiens quando uoluerit intueri figuram totius rei uiſæ, ſufficit ei, ut
              <lb/>
            tranſeat uiſus ſuper ſuperficiem rei uiſæ tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s3833" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando uoluerit intueri colorem rei
              <lb/>
            uiſæ, ſufficit ei tranſire uiſum ſuper ipſum tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s3834" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando uoluerit intueri aſperitatem
              <lb/>
            ſuperficiei rei uiſæ, aut planitiem, aut diaphanitatem, aut ſpiſsitudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3835" xml:space="preserve"> & non ſuntita intentiones
              <lb/>
            occultæ ſubtiles, quæ ſunt in uiſibilibus, ſicut figuræ, quæ ſunt in quibuslibet partibus uiſibilium:</s>
            <s xml:id="echoid-s3836" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & conſimilitudo figurarum & quantitatis partium, & diuerſitas quantitatum, & colorum, & con-
              <lb/>
            ſimilitudo eorum, & ordinatio partium paruarum inter ſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s3837" xml:space="preserve"> quoniam iſtæ intentiones non compre-
              <lb/>
            henduntur per intuitionem, niſi poſtquam fuerit uiſus fixus ſuper quamlibet partium, & conſide-
              <lb/>
            rauerit figuras illarum partium, & comparauerit unam ad alteram:</s>
            <s xml:id="echoid-s3838" xml:space="preserve"> & hoc non complebitur in tem-
              <lb/>
            pore paruo, & per motum uelocem, ſed in tempore alicuius quantitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3839" xml:space="preserve"> Tempus ergo intuitionis
              <lb/>
            intentionum uiſibilium diuerſatur ſecundum diuerſitatem intentionum intuitarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3840" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div131" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head155" xml:space="preserve" style="it">75. Viſio per anticipatam notionem & breuem obtutum, eſt incerta. 65 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3841" xml:space="preserve">ET cum hoc ſit declaratum, dicamus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3842" xml:space="preserve"> quòd uiſio, quæ eſt per cognitionem præcedentem, &
              <lb/>
            per ſigna & per modicam intuitionem, non eſt comprehenſio certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s3843" xml:space="preserve"> Quoniam compre-
              <lb/>
            henſio rei uiſæ per cognitιonem præcedentem & per ſigna non eſt, niſi circa totalitatem &
              <lb/>
            uniuerſalitatem rei uiſæ in groſſo:</s>
            <s xml:id="echoid-s3844" xml:space="preserve"> & uirtus diſtinctiua comprehẽdit intentiones particulares, quæ
              <lb/>
            ſunt in illa re uiſa, ſecundum modum, quo cognouit illas res uiſas ex prima forma illius rei uiſę exi-
              <lb/>
            ſtente in anima:</s>
            <s xml:id="echoid-s3845" xml:space="preserve"> ſed iſtæ intentiones particulares, quæ ſunt in uiſibilibus, mutantur ſecundum tran
              <lb/>
            ſitum temporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3846" xml:space="preserve"> & ſic uiſus non comprehendit intentiones, quæ ſunt mutatæ in illa re uiſa per co-
              <lb/>
            gnitionem præcedentem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3847" xml:space="preserve"> Et cum mutatio fuerit occulta & non bene manifeſta, non comprehen-
              <lb/>
            ditur à uiſ
              <gap/>
            primo aſpectu, & non comprehenditur, quando non fuerit ualde manifeſta, niſi per in-
              <lb/>
            tuitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3848" xml:space="preserve"> Verbi gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s3849" xml:space="preserve"> quando uiſus cognoſcit aliquem hominem, & fuerit facies illius hominis
              <lb/>
            munda, & certificauerit uiſus formam eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3850" xml:space="preserve"> deinde receſſerit ille homo à uiſu longo tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s3851" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            contingat in facie eius macula:</s>
            <s xml:id="echoid-s3852" xml:space="preserve"> & fuerit occulta illa macula:</s>
            <s xml:id="echoid-s3853" xml:space="preserve"> & comprehenderit ipſum poſt iſtam
              <lb/>
            diſpoſitionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3854" xml:space="preserve"> cognoſcet ipſum apud comprehenſionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3855" xml:space="preserve"> ſed tamen non propter comprehenſio-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>