Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[111.] 61. Similitudo percipitur è uiſibilium inter ſe conuenientia. 151 p 4.
Page: 72 (66)
[112.] 62. Dißimilitudo percipitur è priuatione ſimilitudinis & conuenientiæ uiſibilium inter ſe. 152 p 4.
Page: 72 (66)
[113.] DE DIVERSITATE COMPREHENSIONIS VISVS AB intentionibus particularibus. Cap. III. 63. Viſus plures uiſibiles ſpecies ſimul percipit. 2 p 4.
Page: 73 (67)
[114.] 64. Viſio fit aſpectu, aut obtutu. 51 p 3.
Page: 73 (67)
[115.] 65. Viſio per aſpectum, fit per quemlibet pyramidis opticæ radium: per obtutum uerò fit per ſolum axem. 52 p 3.
Page: 73 (67)
[116.] 66. Obtut{us} iteratio alti{us} imprimit formas uiſibiles animo, certiores́ efficit. 58 p 3.
Page: 75 (69)
[117.] 67. E uiſibili ſæpi{us} uiſo remanet in animo generalis notio: qua quodlibet uiſibile ſimile per cipitur & cognoſcitur. 61 p 3. Idem 14 n.
Page: 75 (69)
[118.] 68. Eſſentia uiſibilis percipitur è ſpecieb{us} uifibilib{us}, beneficio formæ in animo reſiden-tis. 66 p 3.
Page: 76 (70)
[119.] 69. Diſtinctauiſio fit aut obtutu ſolo: aut obtutu & anticipata notione ſimul. 62 p 3.
Page: 76 (70)
[120.] 70. Obtut{us} fit in tempore. 56 p 3.
Page: 77 (71)
[121.] 71. Viſibile obtutu & antegreſſa cognitione ſimul, minore tempore percipitur, quàm ſolo ob-tutu. 64 p 3.
Page: 77 (71)
[122.] 72. Generales uiſibilis ſpecies citi{us} percipiuntur ſingularib{us}. 71 p 3.
Page: 78 (72)
[123.] 73. E uiſibilib{us} communib{us} alia alijs citi{us} percipiuntur. 72 p 3.
Page: 78 (72)
[124.] 74. Temp{us} obtut{us} pro ſpecierum uiſibilium uarietate uariat. 56 p 3.
Page: 79 (73)
[125.] 75. Viſio per anticipatam notionem & breuem obtutum, eſt incerta. 65 p 3.
Page: 79 (73)
[126.] 76. Vera uiſibilis forma percipitur obtutu: accurata conſideratione: & dilig enti omnium uiſibilium ſpecierum diſtinctione. 57 p 3.
Page: 80 (74)
[127.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER TERTIVS.
Page: 81 (75)
[128.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. 1. 1. Viſ{us} in perceptione uiſibilium aliquando allucinatur. 1 p 4.
Page: 81 (75)
[129.] DE IIS QVAE DEBENT PRAEPONI SERMONI in deceptionibus uiſus. Cap. II. 2. Axes pyramidum opticarum utriuſ uiſ{us} per centrum foraminis uueæ tranſeuntes, in uno uiſibilis puncto ſemper concurrunt: & ſunt perpendiculares ſuperficiei uiſ{us}. 32. 35 p 3.
Page: 82 (76)
[130.] 3. Sit{us} uiſibilis erga utrun uiſum eſt plerun ſit{us} ſimilis. Ita axes pyramidum optica-rum & lineæ ab utro uiſu ductæ ad cõcurſum duorum axιum, factũ in recta linea adutrun axem perpendiculari, ſunt æquales. 40. 42 p 3.
Page: 82 (76)
[131.] 4. Duærectæ lineæ ab utro uiſu ductæad concurſum duorum axium, factum in recta linea ad utrun axem obliqua, ſunt ferè inæquales. 41 p 3.
Page: 83 (77)
[132.] 5. E plurib. uiſibilib. ordinatim intraopticos axes diſpoſitis: remotiora incertè uidẽtur. 50 p 3.
Page: 83 (77)
[133.] 6. Si duæ rectæ lineæ à medio nerui cõmunis ſint contermi-nærectæ cõnectenti centra for aminum gyrineruorum cauo-rum: conſtituent triangulum æquicrurum. 30 p 3.
Page: 84 (78)
[134.] 7. Si recta linea ſit à medio nerui communis admedium rectæ lineæ connectentis centra fo-raminum gyrineruorum cauorum: erit ad ipſam perpendicularis. 33 p 3.
Page: 84 (78)
[135.] 8. Si axes, communis & duo optici, in uno uiſibilis puncto concurrant: erunt in eodem plano cum rectis, connectente centra foraminum gyrineruorum cauorum, & duab{us} à medio nerui communis connectenti conterminis. 34 p 3.
Page: 85 (79)
[136.] 9. Vtro uiſu uiſibile unum plerun uidetur. 28 p 3. Idem 27 n 1.
Page: 85 (79)
[137.] 10. Concurſiis axium opticorum in axe communifacit uiſionem certißimam: extrà, tantò certiorem, quantò axi propinquior fuerit. 44 p 3.
Page: 86 (80)
[138.] 11. Viſibile intra axes opticos ſitum: ueluni uiſui rectè, reliquo obliquè oppoſitum: uidetur geminum. 104.103 p 4.
Page: 87 (81)
[139.] 12. Viſibile aliàs unum: aliàs geminum uideri organo ostenditur. 108 p 4.
Page: 87 (81)
[140.] 13. Viſibile medio unius uiſus rectè, reliquo obliquè oppoſitum, uidetur geminum. 103 p 4. Idem II n.
Page: 89 (83)
< >
page |< < (80) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div146" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4175" xml:space="preserve">
              <pb o="80" file="0086" n="86" rhead="ALHAZEN"/>
            uiſuum in duobus punctis, quæ ſunt in duobus axibus, peruenient ſemper ad illud idem punctum
              <lb/>
            concauitatis nerui cõmunis, quod eſt in cõmuni axe.</s>
            <s xml:id="echoid-s4176" xml:space="preserve"> Nam duo puncta, per quæ tranſeunt duo axes
              <lb/>
            duorũ uiſuum nõ mutantur:</s>
            <s xml:id="echoid-s4177" xml:space="preserve"> quoniã poſitio duorũ axium apud duos uiſus ſemper eſt eadẽ poſitio,
              <lb/>
            non tranſmutabilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4178" xml:space="preserve"> Ergo punctũ concauitatis cõmunis nerui, ad quod perueniunt duæ formę, quę
              <lb/>
            infiguntur in duobus punctis, quę ſunt in duobus axibus ſuperficierũ duorum uiſuũ, ſemper eſt idẽ
              <lb/>
            punctũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s4179" xml:space="preserve"> & eſt punctũ, quod eſt in cõmuni axe, in quo cõcurrunt duæ lineę exeuntes à duobus cen-
              <lb/>
            tris foraminũ duorum oſsium extenſorũ in duobus medijs concauitatũ duorum neruorũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4180" xml:space="preserve"> Iſtud igi
              <lb/>
            tur punctum, quod eſt in concauitate communis nerui, quod eſt in cõmuni axe, uocetur centrum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4181" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div147" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head172" xml:space="preserve" style="it">10. Concurſiis axium opticorum in axe communifacit uiſionem certißimam: extrà, tantò
            <lb/>
          certiorem, quantò axi propinquior fuerit. 44 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4182" xml:space="preserve">HOc igitur declarato, declaratũ eſt, quòd forma cuiuslibet comprehenſi, quod cõprehenditur
              <lb/>
            ambobus uiſibus, in cuius ſuperficiei puncto concurrunt axes duorũ uiſuũ, infigitur in duo-
              <lb/>
            bus locis ſuperficierũ duorum uiſuum, quæ ſunt duo media ſuperficierũ duorum uiſuũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s4183" xml:space="preserve"> dein
              <lb/>
            de iſtæ duæ formæ perueniunt à duobus uiſibus ad concauitatem cõmunis neruiad eundem locũ,
              <lb/>
            & ſuperponuntur ſibi, & efficitur una forma.</s>
            <s xml:id="echoid-s4184" xml:space="preserve"> Et duæ formæ puncti, in quo concurrunt duo axes ex
              <lb/>
            uiſo, infigentur in duobus punctis, quæ ſunt in duobus axibus ſuperficierũ duorum uiſuũ, & ibunt
              <lb/>
            ab iſtis duobus punctis ad punctũ centri concauitatis cõmunis nerui, & indifferenter, ſiue punctũ,
              <lb/>
            in quo concurrunt duo axes, fuerit in axe cõmuni, ſiue extrà.</s>
            <s xml:id="echoid-s4185" xml:space="preserve"> Sed tamẽ cum uiſum fuerit in axe com
              <lb/>
            muni, & duo axes cõcurrerint in puncto ipſius, quod eſt in axe cõmuni, tunc duæ formæ iſtius pun
              <lb/>
            cti erunt magis cõſimiles.</s>
            <s xml:id="echoid-s4186" xml:space="preserve"> Remotiones enim iſtius puncti à duobus punctis, in quibus figuntur duę
              <lb/>
            formę iſtius puncti ſuperficierũ duorum uiſuũ (& ſunt illa, quæ ſunt ſuper axes) erũt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s4187" xml:space="preserve"> quo-
              <lb/>
            niam duo axes in hac diſpoſitione erunt æquales in longitudine.</s>
            <s xml:id="echoid-s4188" xml:space="preserve"> Et ſimiliter formæ cuiuslibet pun-
              <lb/>
            cti propinqui iſti puncto, cuius remotiones à duobus punctis, in quibus infiguntur formæ ſuæ, ſunt
              <lb/>
            æquales, quantùm ad ſenſum, erunt magis conſimiles, quàm duæ formæ uiſi, quod eſt extra cõmu-
              <lb/>
            nem axem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4189" xml:space="preserve"> Quapropter forma uiſi, quod eſt in cõmuni axe, cum fuerit infixa in concauitate cõmu-
              <lb/>
            nis nerui, erit magis certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s4190" xml:space="preserve"> Sed cum uiſum fuerit extra cõmunem axem, & remotio non fuerit
              <lb/>
            maxima:</s>
            <s xml:id="echoid-s4191" xml:space="preserve"> tunc ſuæ duę formæ, quę infiguntur in duobus uiſibus, nõ maximè different.</s>
            <s xml:id="echoid-s4192" xml:space="preserve"> Quapropter
              <lb/>
            formæ eius, quæ infiguntur in concauitate nerui cõmunis, non erunt duæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4193" xml:space="preserve"> Cum uerò uiſum fuerit
              <lb/>
            extra cõmunem axem, & maximè fuerit remotũ ab ipſo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4194" xml:space="preserve"> & axes duorũ uiſuũ cõcurrerint in aliquo
              <lb/>
            puncto ipſius:</s>
            <s xml:id="echoid-s4195" xml:space="preserve"> tũc forma eius infigetur in cõcauitate cõmunis nerui una forma:</s>
            <s xml:id="echoid-s4196" xml:space="preserve"> & forma pũcti eius,
              <lb/>
            in quo duo axes concurrunt, infigetur in puncto cõmunis centri:</s>
            <s xml:id="echoid-s4197" xml:space="preserve"> ſed tamen forma eius non erit ue-
              <lb/>
            rificata, ſed dubitabilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4198" xml:space="preserve"> Forma igitur puncti uiſi, in quo duo axes concurrunt, infigetur in omnibus
              <lb/>
            diſpoſitionibus, in puncto centri concauitatis cõmunis nerui, ſiue punctũ concurſus fuerit in com-
              <lb/>
            muni axe, ſiue extra illum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4199" xml:space="preserve"> quod aũt remanet de forma uiſi, infigetur in circuitu puncti centri.</s>
            <s xml:id="echoid-s4200" xml:space="preserve"> Si aũt
              <lb/>
            uiſum fuerit minimi corporis, & propinquarũ diametrorum, & fuerit in cõmuni axe, uel prope:</s>
            <s xml:id="echoid-s4201" xml:space="preserve"> tũc
              <lb/>
            forma eius infigetur in cõcauitate cõmunis nerui una forma, & uerificata:</s>
            <s xml:id="echoid-s4202" xml:space="preserve"> & poſitio cuiuslibet pun
              <lb/>
            cti eius apud duos uiſus, eſt poſitio cõſimilis, ut prius declarauimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4203" xml:space="preserve"> Si uerò uiſum fuerit magni cor
              <lb/>
            poris & remotarũ diametrorum, & etiam fuerit in cõmuni axe:</s>
            <s xml:id="echoid-s4204" xml:space="preserve"> tunc forma illius partis, quæ eſt a-
              <lb/>
            pud locum coniunctionis duorum axium, quæ circundat punctum coniunctionis, infigetur in com
              <lb/>
            muni neruo una forma & uerificata, & forma reſiduarum partium infigetur continua cum forma i-
              <lb/>
            ſtius partis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4205" xml:space="preserve"> Quapropter forma totius uiſi infigetur una in omnibus diſpoſitionibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s4206" xml:space="preserve"> ſed tamen for
              <lb/>
            ma extremorum, & illorum, quæ remota ſunt à puncto concurſus, erit non certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s4207" xml:space="preserve"> Quoniam o-
              <lb/>
            mnis puncti remoti à puncto concurſus, figentur duæ formæ in duobus punctis conſimilis poſitio-
              <lb/>
            nis, in reſpectu amborum uiſuum in fine conſimilitudinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s4208" xml:space="preserve"> ſed forma cuiuslibet puncti remoti à pun
              <lb/>
            cto concurſus, figetur in duobus punctis amborum uiſuum, quorum poſitio apud duos uiſus eſt po
              <lb/>
            ſitio conſimilis in parte, & fortè cõſimilis in remotione à duobus axibus, & fortè non conſimilis in
              <lb/>
            remotione à duobus axibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4209" xml:space="preserve"> Formę aũt eorum, quorũ remotio non eſt conſimilis, figentur in conca
              <lb/>
            uitate communis nerui, in duobus punctis obliquis à centro in una parte:</s>
            <s xml:id="echoid-s4210" xml:space="preserve"> & erunt duæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4211" xml:space="preserve"> Et ſi uiſum
              <lb/>
            fuerit unius coloris, tunc iſtud ferè nihil operabitur in ipſum, propter conſimilitudinem coloris &
              <lb/>
            identitatẽ formæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s4212" xml:space="preserve"> Si autẽ uiſum habuerit diuerſos colores, aut fuerit in eo lineatio, aut pictura, aut
              <lb/>
            ſubtiles intentiones:</s>
            <s xml:id="echoid-s4213" xml:space="preserve"> tũc iſtud operatur in ipſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4214" xml:space="preserve"> Quapropter extremorũ forma erit dubitabilis, nõ
              <lb/>
            certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s4215" xml:space="preserve"> Et cum uiſum fuerit magni corporis & remotarum diametrorum, & axes amborum ui-
              <lb/>
            ſuum fuerint fixi in aliquo puncto eius, & immobiles:</s>
            <s xml:id="echoid-s4216" xml:space="preserve"> tunc forma eius apparet una, & locus concur
              <lb/>
            ſus eius, & illud, quod ei propinquum eſt, erunt certificata & indubitabilia:</s>
            <s xml:id="echoid-s4217" xml:space="preserve"> extrema autem, &
              <lb/>
            illa, quæ uicina ſunt eis, erunt non certificata propter duas cauſſas:</s>
            <s xml:id="echoid-s4218" xml:space="preserve"> quarum una eſt, quòd extre-
              <lb/>
            ma comprehendantur per radios remotos ab axe:</s>
            <s xml:id="echoid-s4219" xml:space="preserve"> quapropter non bene erunt manifeſta.</s>
            <s xml:id="echoid-s4220" xml:space="preserve"> Secun-
              <lb/>
            da eſt, quia non forma cuiuslibet puncti eius inſtituitur in concauitate communis nerui in uno
              <lb/>
            puncto, ſed quæ dam ſunt, quorum forma inſtituitur in duobus punctis, non in uno.</s>
            <s xml:id="echoid-s4221" xml:space="preserve"> Cum ergo
              <lb/>
            duo axes fuerint moti ſuper omnes partes huius uiſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s4222" xml:space="preserve"> tunc certificabitur forma eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s4223" xml:space="preserve"> Si autem
              <lb/>
            uiſum fuerit extra axem communem, & remotum ab ipſo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4224" xml:space="preserve"> tunc forma eius non erit certificata.</s>
            <s xml:id="echoid-s4225" xml:space="preserve"> Porſi
              <lb/>
            tio enim cuiuslibet puncti illius apud ambos uiſus, non eſt poſitio conſimilis propter inæqua-
              <lb/>
            litatem remotionum puncti huius uiſi à duobus punctis ſuperficierum duorum uiſuum, in qui-
              <lb/>
            bus inſtituuntur duæ formæ eius, & à duobus axibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s4226" xml:space="preserve"> Cum igitur ambo uiſus obliquabun-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum