Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
81 75
82 76
83 77
84 78
85 79
86 80
87 81
88 82
89 83
90 84
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
101 95
102 96
103 97
104 98
105 99
106 100
107 101
108 102
109 103
110 104
< >
page |< < (82) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div149" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4282" xml:space="preserve">
              <pb o="82" file="0088" n="88" rhead="ALHAZEN"/>
            ta:</s>
            <s xml:id="echoid-s4283" xml:space="preserve"> & intingantur diuerſis coloribus, & erigatur unum indiuiduorum in medio tabulæ in puncto q,
              <lb/>
            & applicetur tabulæ adeò, ut non poſsit auferri à ſuo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s4284" xml:space="preserve"> & ſit ſtans ſuper tabulam ſtatu æquali:</s>
            <s xml:id="echoid-s4285" xml:space="preserve">
              <lb/>
            duo aũt indiuidua reliqua erigantur ſuper extrema lineæ latę in duobus punctis k, t:</s>
            <s xml:id="echoid-s4286" xml:space="preserve"> & ſic tria indi-
              <lb/>
            uidua erunt in una uerticatione.</s>
            <s xml:id="echoid-s4287" xml:space="preserve"> Et hoc quidem facto:</s>
            <s xml:id="echoid-s4288" xml:space="preserve"> eleuet experimentator hanc tabulam, & ſu-
              <lb/>
            perponat concauitatẽ, quæ eſt in medio longitudinis, cornu naſi, & inter oculos adeò, ut cornu naſi
              <lb/>
            intret concauitatẽ, & applicetur cum tabula, & fientduo anguli tabulę apud duo media ſuperficierũ
              <lb/>
            duorum uiſuum, & propinqui, ut tangãt ipſa ferè.</s>
            <s xml:id="echoid-s4289" xml:space="preserve"> Deinde experimentator debet inſpicere indiui-
              <lb/>
            duum poſitum in medio tabulę, & pupillam ſuper ipſum tenere fortiter.</s>
            <s xml:id="echoid-s4290" xml:space="preserve"> Cum igitur experimẽtator
              <lb/>
            inſpexerit indiuiduum poſitum in medio hoc modo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4291" xml:space="preserve"> axes duorum uiſuum concurrent in hoc indi-
              <lb/>
            uiduo, & ſuperponentur duabus diametris, aut erũt æquidiſtantes illis:</s>
            <s xml:id="echoid-s4292" xml:space="preserve"> & erit axis cõmunis, quem
              <lb/>
            prius determinauimus, ſuperpoſitus lineæ extẽſę in medio lõgitudinis tabulę, quę eſt linea h z.</s>
            <s xml:id="echoid-s4293" xml:space="preserve"> De-
              <lb/>
            inde experimẽtator in hac diſpoſitione debet intueri omnia, quę ſunt in ſuperficie tabulę:</s>
            <s xml:id="echoid-s4294" xml:space="preserve"> tunc aũt
              <lb/>
            inueniet unum quodq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4295" xml:space="preserve"> triũ indiuiduorũ, quę ſunt in punctis k, q, t unum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4296" xml:space="preserve"> & inueniet lineã k q t etiã
              <lb/>
            unam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4297" xml:space="preserve"> linea aũt h z extenſa in longitudine tabulę, inuenientur duę, ſe ſecantes apud indiuiduũ poſi
              <lb/>
            tum in medio.</s>
            <s xml:id="echoid-s4298" xml:space="preserve"> Et ſimiliter duæ diametri etiã, cum experimentator intuetur eas in hoc ſtatu, appare
              <lb/>
            bunt quatuor:</s>
            <s xml:id="echoid-s4299" xml:space="preserve"> utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4300" xml:space="preserve"> earũ ſcilicet duplex.</s>
            <s xml:id="echoid-s4301" xml:space="preserve"> Deinde experimentator debet ponere pupillã circa alte-
              <lb/>
            rum indiuiduorũ, quæ ſunt in duobus punctis k, t, ut duo axes concurrãt in indiuiduo poſito in ex-
              <lb/>
            tremo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4302" xml:space="preserve"> deinde intueatur etiã in hac diſpoſitione:</s>
            <s xml:id="echoid-s4303" xml:space="preserve"> & inueniet triũ indiuiduorũ unumquodq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4304" xml:space="preserve"> unum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4305" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & lineam poſitã in latitudine etiã unam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4306" xml:space="preserve"> & inueniet lineã mediam extenſam in longitudine tabulæ
              <lb/>
            duas:</s>
            <s xml:id="echoid-s4307" xml:space="preserve"> & utrãq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4308" xml:space="preserve"> diametrorũ duas.</s>
            <s xml:id="echoid-s4309" xml:space="preserve"> Cum igitur experimentator cõprehenderit has lineas & indiuidua
              <lb/>
            poſita ſuper tabulã:</s>
            <s xml:id="echoid-s4310" xml:space="preserve"> auferat duo indiuidua, quę ſunt in duob.</s>
            <s xml:id="echoid-s4311" xml:space="preserve"> punctis k, t:</s>
            <s xml:id="echoid-s4312" xml:space="preserve"> & ponat ea ſuper lineã h z,
              <lb/>
            extẽſam in lõgitudine, unũ ſcilicet in puncto l, quod ſequitur uiſum, & reliquũ in puncto s, quod eſt
              <lb/>
            ultra indiuiduũ poſitum in medio:</s>
            <s xml:id="echoid-s4313" xml:space="preserve"> deinde uertat tabulam ad ſuam primã poſitionem, & dirigat pu
              <lb/>
            pillam ad indiuiduũ poſitũ in medio:</s>
            <s xml:id="echoid-s4314" xml:space="preserve"> tunc aũt inueniet duo indiuidua, quatuor, & obliqua à medio,
              <lb/>
            duo ſcilicet in dextro, & duo in ſiniſtro:</s>
            <s xml:id="echoid-s4315" xml:space="preserve"> & inueniet ea ſuper duas lineas, quæ in rei ueritate ſunt una
              <lb/>
            linea in medio, ſed apparent duę:</s>
            <s xml:id="echoid-s4316" xml:space="preserve"> & inueniet quælibet duo horũ quatuor ſuper alterã duarũ linearũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4317" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et ſimiliter ſi abſtulerit duo indiuidua ab hac linea, & poſuerit ea ſuper alterã diametrorũ duarũ, u-
              <lb/>
            num in parte uiſus, & reliquũ ultra indiuiduũ poſitũ in medio inueniet illa quatuor:</s>
            <s xml:id="echoid-s4318" xml:space="preserve"> nam utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4319" xml:space="preserve"> dia
              <lb/>
            metrorũ apparebit duplex.</s>
            <s xml:id="echoid-s4320" xml:space="preserve"> Quaproter apparebunt ſuper utrãq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4321" xml:space="preserve"> linearũ, quæ ſunt unius diametri, in
              <lb/>
            rei ueritate duo indiuidua, unum in parte uiſus, & aliud ultra indiuiduũ poſitum in medio.</s>
            <s xml:id="echoid-s4322" xml:space="preserve"> Et ſimi-
              <lb/>
            liter ſi poſuerit duo indiuidua ſuper ambas diametros, utrumq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4323" xml:space="preserve"> ſuper alterã diametrum, & poſuerit
              <lb/>
            in ea parte uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s4324" xml:space="preserve"> inueniet illa quatuor:</s>
            <s xml:id="echoid-s4325" xml:space="preserve"> duo propinqua, & duo remota.</s>
            <s xml:id="echoid-s4326" xml:space="preserve"> Deinde experimentator de-
              <lb/>
            bet auferre duo indiuidua à tabula, & ponere alterum eorum ſuper marginẽ tabulæ, ultra punctum
              <lb/>
            k, & prope ipſum ualde, utſuper punctum r, & reuertatur tabula ad ſuam primam poſitionem, & di-
              <lb/>
            rigat pupillam ad indiuiduũ poſitũ in medio:</s>
            <s xml:id="echoid-s4327" xml:space="preserve"> tunc inueniet indiuiduũ poſitum in puncto r, unum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4328" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Deinde auferat indiuiduũ à puncto r, & ponat ipſum in margine tabulæ etiam ultra punctum k, ſu-
              <lb/>
            per punctum remotum à puncto k, ut ſuper punctũ f, & dirigat pupillam ad indiuiduum poſitum in
              <lb/>
            medio:</s>
            <s xml:id="echoid-s4329" xml:space="preserve"> quoniã tunc inueniet indiuiduum poſitum in puncto f, duo.</s>
            <s xml:id="echoid-s4330" xml:space="preserve"> Experimentator aũt inueniet
              <lb/>
            omnia, quæ diximus, cum direxerit pupillam ad indiuiduũ poſitũ in medio, aut ad indiuiduũ poſitũ
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0088-01" xlink:href="fig-0088-01a" number="18">
                <variables xml:id="echoid-variables11" xml:space="preserve">d z c s f r t q k l h b n m a</variables>
              </figure>
            in linea recta in latitudine, aut ad punctũ unius li-
              <lb/>
            neę, quodcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4331" xml:space="preserve"> ſit, & dum duo axes cõcurrunt in
              <lb/>
            indiuiduo poſito in medio, aut in aliquo puncto li
              <lb/>
            neæ poſitæ in latitudine.</s>
            <s xml:id="echoid-s4332" xml:space="preserve"> Si ergo experimentator
              <lb/>
            direxerit pupillã in illo ſitu ad indiuiduũ, poſitũ
              <lb/>
            extra lineam poſitam in latitudine, aut ad pun-
              <lb/>
            ctum poſitum extra lineam illam, & concurrerint
              <lb/>
            duo axes in aliquo puncto extra lineam poſitam
              <lb/>
            in latitudine:</s>
            <s xml:id="echoid-s4333" xml:space="preserve"> tunc indiuiduum poſitum in medio
              <lb/>
            uidebitur duo:</s>
            <s xml:id="echoid-s4334" xml:space="preserve"> & ſi reliqua indiuidua fuerint in
              <lb/>
            duobus punctis k, t:</s>
            <s xml:id="echoid-s4335" xml:space="preserve"> tũc utrumq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4336" xml:space="preserve"> eorum etiã uide
              <lb/>
            bitur duo.</s>
            <s xml:id="echoid-s4337" xml:space="preserve"> Deinde cũ experimẽtator direxerit pu
              <lb/>
            pillam ad mediũ indiuiduum, aut ad aliquẽ locũ
              <lb/>
            lineæ poſitæ in latitudine:</s>
            <s xml:id="echoid-s4338" xml:space="preserve"> ſtatim diſpoſitio reuer-
              <lb/>
            tetur ut in prima figura.</s>
            <s xml:id="echoid-s4339" xml:space="preserve"> Igitur à puncto b extra-
              <lb/>
            hantur lineæ b k, b r, b f, linea igitur k b eſt maior
              <lb/>
            linea b t, [per theſin & 19 p 1] & linea k q eſt æ-
              <lb/>
            qualis q t[ex theſi.</s>
            <s xml:id="echoid-s4340" xml:space="preserve">] Sic igitur angulus t b q, eſt ma
              <lb/>
            ior angulo q b k [per 4 p geometriæ Iordani.</s>
            <s xml:id="echoid-s4341" xml:space="preserve"> In
              <lb/>
            triangulo enim b t k ab angulo t b k, inæqualibus
              <lb/>
            lateribus b t, b k comprehenſo, recta b q eſt in me-
              <lb/>
            diũ baſis t k:</s>
            <s xml:id="echoid-s4342" xml:space="preserve"> itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4343" xml:space="preserve"> angulus q b k ab ipſa b q & ma-
              <lb/>
            iore latere b k coprehẽſus, minor eſt angulo t b q,
              <lb/>
            ab eadẽ b q & minore latere b t comprehenſo] &
              <lb/>
            angulus t b q eſt æqualis angulo k a q [per 8 p 1]
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>